«Јашӧскӱримле иштебезес, олорло ӧскӧ улус иштеер»

10.03.2023

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ председатели Артур Кохоев Сибирьдеги федерал округтыҥ јасакчыларыныҥ совединиҥ Красноярскта ӧткӧн јуунында турушкан.

Республикан парламенттиҥ спикериниҥ айтканыла, балдарды ла јашӧскӱримди эмдиги ӧйдиҥ айалгаларында таскадарыныҥ системазы аайынча сурак туштажу тушта тӧс болгон. СФО-ныҥ јасакчы органдарыныҥ башкараачылары балдарды ла јашӧскӱримди таскадарыныҥ системазында тергеелик ченемелди, тӧс курч сурактарды ла олорды канай аайлаштырарын Красноярский крайдыҥ парламентиниҥ площадказында шӱӱшкен.

Баштапкы сурак аайынча јӧптиҥ ӱлекерин белетеерине бистиҥ спикер мындый шӱӱлтелер эткен: баштамы черӱчил белетеништи (НВП) 5-11 класстарда ӱренип тургандарга таҥынаҥ ӱредӱлик предмет эдип кийдирер арганы кӧрӧр. Практикалык ууламјылу ӱредӱлик курсты НВП-ныҥ класстарын керектӱ јазалдарла јепсеп белетеер (тирлер, мылтыктардыҥ макеттери, гранаталардыҥ муляжтары, таҥышкы материал ла о. ӧ.); черӱчил-тӧрӧлчи клубтарды государство кеминде јӧмӧӧр (акча-манатла, консультацияларла, материально-техникалык јанынаҥ); ороонныҥ гран-кыйуларга јуукташ тергеелеринде јадып турган јиит специалисттерге ле јиит билелерге ипотечный программа аайынча јадар туралар аларын јеҥилтер.

Артур Кохоевтиҥ айтканыла, јашӧскӱримниҥ тӧрӧлчи таскамалы — јаан учурлу сурак. Ол јаҥыс ла Сибирьдеги биске эмес, је анайда ок бастыра ороонго јаан учурлу. Президент Федерал Јуунга эткен Баштанузында јашӧскӱримниҥ тӧрӧлчи таскамалы аайынча сурактар керегинде база айткан, бӱгӱн ол јаан учурлу тема јанынаҥ шӱӱжӱ ӧдӧт. Тергееде бу ууламјы аайынча керек-јарактар јылдыҥ ла ӧткӱрилет, јашӧскӱримниҥ тӧс јерлери ачылат. Государственный республикан программалар бар, олорды бӱдӱрерине республикан бюджеттеҥ арбынду акча чыгарылат. Бӱгӱн бу ууламјыга јаҥы тебӱ берер керек. Јашӧскӱримле иштебезе, оныла ӧскӧ улус иштеер деп, спикер темдектеген.

Кижиниҥ тап-эриктери аайынча чыдулу чыгартулу улустыҥ јылдыҥ сайынгы докладтарында айдылган шӱӱлтелерди бӱдӱрери аайынча Сибирьдиҥ тергеелерине эткен шӱӱлте-рекомендацияларла иштеери ле олорды белетеери јанынаҥ шиҥжӱ иштиҥ уч-турулталарын јуунныҥ туружаачылары база шӱӱжип кӧргӧн.

Спикер Артур Кохоев Красноярский экономикалык форумныҥ кеминде ӧткӧн «Сибирьдиҥ ӧйи» деп пленарный јуунда база турушкан. Јуунда Сибирьдиҥ 2035 јылга јетире ӧзӱми, ороонныҥ келер ӧйдӧги экономиказында Сибирьдиҥ учуры, логистикалык керек-јарактарды ла рынокты Кӱнчыгыштӧӧн ууландырары, бизнести кӱнбадыш санкцияларга келиштиртери аайынча сурактар шӱӱжилген.

Јуунныҥ туружаачыларыныҥ темдектегениле, тургуза ӧйдӧ Сибирьдеги федерал округ ороонныҥ экономиказына тӧс ууламјылу болот. Нениҥ учун дезе ол ар-бӱткендик байлыктарла бай. Анайда ок тергееде ичбойындагы туризм ле билгирлери бийик специалисттер белетеери бийик ӧзӱм алынат.

Бистиҥ парламентарий «Сибирьдиҥ јӧптӧжӱзи» ассоциацияныҥ совединиҥ (МАСС) 97-чи јууныныҥ туружаачыларыла кожо СФО-ныҥ јонјӱрӱмдик-экономикалык ӧзӱминиҥ 2025 јылга јетире стратегия-зын бӱдӱрери аайынча керек-јарактардыҥ планына шӱӱлтелерди шӱӱшкен.

Бу документти белетеерине СФО-ныҥ бас-тыра тергеелери камаанын јетирет. Стратегия-да темдектелгениле, бир канча бӧлӱктер аайынча инвестӱлекерлерди округта бӱдӱрер, ол тоодо энергетиканыҥ, обрабатывающий промышленностьтыҥ ла јурт ээлемниҥ бӧлӱктеринде. Олор Сибирьдиҥ инфраструктуразыныҥ ла билимдик аргаларыныҥ ӧзӱмине ууландырылган ӱлекерлер.

Јуунда Сибирьдеги оогош авиацияныҥ ӧзӱминиҥ программазы јарадылган ла РФ-тыҥ Сибирьдеги федерал округка кирип турган тергеелери Санкт-Петербургта ӧдӧтӧн албатылар ортодогы экономикалык форумда ӧмӧ-јӧмӧ ӧткӱрилетен экспозицияда туружары шӱӱжилген. Бу форум 2023 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ ортозы кирезинде ӧдӧр.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина