Алтай тилдиҥ кабинеди ачылды

14.03.2023

Республикада Койон јылдыҥ баштапкы кӱндеринеҥ ала школдордо республика ичинде алтай тилдиҥ ле литератураныҥ кабинеттери ачылып баштады. Jабаганныҥ текши орто ӱредӱлӱ школында кочкор айдыҥ 28-чи кӱнинде база алтай тилдиҥ јаҥыртылган кабинеди ачылды.

Бу кӱнде Jабаганныҥ текши орто ӱредӱлӱ школында сӱрлӱ јаркынду байрам болды. Ӱредӱчилер ле ӱренчиктер айылчыларын јылу уткуп, школына кычырдылар. Айдыҥ сегис јаҥызында тизилген јылдыстарга аластадып, бийик боочылардаҥ алкыш сурап, Кан-Чарас ичиниҥ ӱредӱчилери айылдап келди. Олорды иштиҥ ветерандары тоомјылу ӱредӱчилер Ада Ивановна ла Борис Акчабаевич Чичкаковтор алтай тере тонын, бӧрӱгин, ӧдӱгин кийип, јаҥжыккан чӱм-јаҥла јылу уткуп, тепшиде алтай аш-курсагыла, ак сӱтле кӱндӱледи. Айылчыларыска албатыныҥ чӱм-јаҥыла уткуганыс сӱреен јараган. Анчада ла Андрей ле Василий Ильмековтордыҥ топшуурла «Аттардыҥ тибирти» деп кӱӱни ойногоны ла аттардыҥ маҥын, јарышканын видеороликле кӧргӱскени. Кажы ла кижиниҥ кӧзине Улу кайчыныҥ ӱни томылып јайылган, аргымак маҥтаган элбек јалаҥдарлу, јалакай кӱндӱзек албатылу Jабаган алтайыс кӧрӱнген болор. Школдыҥ ӧмӧлиги «Ундыбагар» деп кожоҥды кожоҥдоды. Ӱндери де коо, јараш, кеп-кийими де сӱрлӱ. Ойын-концерттиҥ ӧткӱреечилери Шуну Нануков ло Мария Кайданорова кеп-кийимиле аҥыланган. Алтай кеп-кийимин кийген 5 «А» класстыҥ ӱренчиктери, интернаттыҥ балдары Алтайын мактап, јараш кожоҥ кожоҥдогон. 5 «Б» класстыҥ ӱренчиктери Танытпас Акулованыҥ «Эки адару» деп чӧрчӧги аайынча тургузуны кӧргӱстилер. Алтай тил керегинде ӱлгерлер кычырдылар. Кабинеттиҥ ачылтазына учурлалып сӱрекей јараш концерт ӧтти.

Оныҥ кийнинде айылчыларды кайчы А. Г. Калкинге учурлалган кичӱ залга кычырдылар. Мында школдыҥ ӱренчиктери экскурсия ӧткӱрдилер. Камилла Киргизова «А. Г. Калкинниҥ угы-тӧзи, тазыл-тамыры» деп темала солун jетирӱ этти. Андрей Ильмеков «А. Г. Калкинниҥ улу энчизи» деп темала оныҥ «Маадай-Кара» деп чӧрчӧги аайынча јилбилӱ jетирӱзиле таныштырды.

Школдыҥ jаан залында кӧрӱ кееркемjилӱ эдип jазалган. Мында кичӱ класстардыҥ балдарыныҥ ада- энелериниҥ болужыла эткен эдимдери солун. Темдектезе, Светлана Владимировна Сурасманованыҥ ла оныҥ кызы Соллиниҥ белетеген «Сӱрлӱ jарангыштар» деп кӧрӱзи jаркынду болды. Баштамы школдыҥ ӱредӱчилери ле ӱренчиктери кееркемjилӱ эдимдерин база тургустылар. Людмила Альбертовна Чурупованыҥ ла Ольга Айабасовна Саналованыҥ кийистеҥ эткен эдимдери ончо улусты кайкатты.
Ээчиде алтай тилдиҥ кыбыныҥ ачылтазыныҥ кызыл лентазын кезетен чӱм-јаҥ болды. Кан-Оозы аймактыҥ јааныныҥ баштапкы ордынчызы Артур Семенович Сабин, Jабаган jурттыҥ школыныҥ директоры Светлана Митрофановна Таина ла 11-и класстыҥ ӱренчиги Камилла Киргизова лентаны кестилер.

Алтай тилдиҥ кабинеди эптӱ, jараш кееркедилген. Jетирӱлик јаҥы стендтер, алтай албатыныҥ атрибутикалары: чакы, кӱн, Алтай Республиканыҥ картазы, час бар. Анайда ок тӱрк албатыныҥ ойыны — эки шатра сыйлалган. Бу мыны ончозын тергеениҥ билим ле ӱредӱ министерствозы сыйлаган.

Айжат Алексеевна Ильмекова Јабаганныҥ школында алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи болуп 26 jылдыҥ туркунына ак-чек иштеп, кӧп jедимдерге jеткен, кӱндӱлӱ грамоталарла кайралдаткан. Ӱреткен ӱренчиктери республика ла аймак кеминде jеҥӱлер алып, школдыҥ ӧмӧлигин оморкодот. Кеберкек, jалакай ӱредӱчи балдарды билгирдиҥ телекейиле таныштырат. Јаш ӱйени алтай тилин сӱӱп, чӱм-jаҥдарын тооп, jаан ла кичӱ Тӧрӧлиниҥ байлыктарын чеберлеерине ле корыырына таскадат.
Айылчыларды кабинеттиҥ ачылтазында алтай тилдиҥ ле литератураныҥ РМО-зыныҥ башкараачызы Оксана Андреевна Садыкова, Рита Родионовна Тоедова алтай албатыныҥ чӱм-јаҥда-рыла таныштырган, АР-дыҥ нерелӱ ӱредӱчизи Чийне Николаевна Токова, Галина Арбыновна Тайборина, Айсулу Николаевна Нанукова уткуулду сӧстӧрин айдып, сыйларын табыштырдылар.

Келген айылчылар школдыҥ директоры Светлана Митрофановна Таинаныҥ ӧмӧликти бийик кеминде башкарып, jаан jедимдерге jедип турганын темдектедилер. Школдыҥ ичи ару, эптӱ ле јарык, јараш эдип керкеедилген. Ӱредӱчилер аймак ла республика кеминде ӧдӱп турган кӧрӱ-маргаандарда туружып, бийик jедимдерге jедет.

Галина Кестелева,
Јабаган јурттаҥ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина