Алтайдын Чолмоны

Најылык матч

28.03.2023

Тулаан айдыҥ 24-чи кӱнинде Маймада «Атлант» деп спортивно-су-кадыкты тыҥыдар комплексте бӱдӱреечи ле јасакберим јаҥдардыҥ ла јербойында башкарынарыныҥ чыгартулу улузынаҥ турган «Ӱч-Сӱмер» деп команда ла «Чарас», «Атлант» командалардыҥ кызычактары ортодо мячту хоккейле најылык матч ӧткӧн.

Јаҥныҥ органдарыныҥ јуунты командазына тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин, АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Эжер Ялбаков, Эл Курултайдыҥ председателиниҥ ордынчызы Герман Чепкин, иш, јонјӱрӱмдик ӧзӱм ле эл-јонды ишле јеткилдеери аайынча министр Адар Сумин, туризмниҥ министри Эрчим Сарбашев, физический культура ла спорт комитеттиҥ јааны Олег Гурин, Эл Курултайдыҥ туризмниҥ, аргачылыктыҥ, спорттыҥ ӧзӱми ле јашӧскӱрим политика аайынча комитединиҥ јааны Сергей Тимошенский, шиҥжӱ (надзор) комитединиҥ председателиниҥ ордынчызы Арсентий Язаров, Кан-Оозы аймактыҥ јааны Рустам Кокушев, мячту хоккейле республикан федерацияныҥ президенти, Горно-Алтайск каланыҥ администрациязыныҥ јааныныҥ јонјӱрӱмдик сурактарла ордынчызы Евгений Сюремеев кирген.
Олорго удура ойногон командага 2019 јылда орооныстыҥ тӧс калазында Кызыл тепсеҥде Патриарх Кириллдиҥ сыйына учурлай ӧткӧн маргаанда јеҥӱ алган атту-чуулу «Чарас» команданыҥ кызычактары ла «Атлант» деп команданыҥ 7-8 јашту кызычактары кирген.

Ойын башталардаҥ озо Олег Хорохордин ӧткӧн јылда Кан-Оозы јуртта мындый ок ойын болгонын эзеткен: «Ол тушта 3:3 тооло кайым болуп, најылык јеҥген эди. Быјылгы ойынга кызычактар јакшы белетенип алган деп билерим». Тергеениҥ башкараачызы «Јеҥӱлердиҥ республиказы» деп адалган документальный фильм белетелгенин айткан. Анда «Чарас» команданыҥ кызычактары канайда тазыктырынып, јеҥӱлер алып турганы керегинде база айдылат деген. Бу фильмди удабастаҥ экраннаҥ кӧрӧр арга болор.
Ойын эки таймла ӧткӧн, кажызы ла он беш минуттаҥ. Озо баштап јаҥныҥ органдарыныҥ јуунты командазына удура «Чарастыҥ» кызычактары ойногон. Бир кезек ӧйдӧҥ тайм аут алып, тошко «Атланттыҥ» оогош кызычактары чыккан.

Россияда мячту хоккейле баштапкы ойын туй ла 125 јыл кайра Санкт-Петербургта тулаан айдыҥ 8-чи кӱнинде ӧткӧн эмтир. Ол керегинде комментатор айтты. «125 јылдыкка учурлай мындый јилбилӱ најылык матч ӧдӱп турганы учурлу» — деп, ол темдектеди. Тошто «Чарастыҥ» командазын «Атланттыҥ» командазы солыырда, таблодо тоо 0:0 болгон. Удабай «Ӱч-Сӱмердиҥ» командазынаҥ Эжер Ялбаков мячты кызычактардыҥ каалгазына кийдирип ийген ле чот 1:0 боло берген. Экинчи голды Сергей Тимошенский кийдирген. Је ол гол баштапкы таймныҥ ӧйи ӧдӧ берген кийнинеҥ болгон деп, чотко алынбаган.

Экинчи таймда тошко ойто «Чарастыҥ» кызычактары чыккан. Альбина Брышкакова гол кийдирип, чотты 1:1 јетирген. Марианна Байрымова ээчий-деечий эки гол кийдирген. «Ӱч-Сӱмердиҥ» командазынаҥ Адар Сумин кызычактардыҥ каалгазындӧӧн мячты кийдире соккон соҥында, тоо 2:3 боло берген. Арсентий Язаровтыҥ голыныҥ кийнинеҥ таблодо 3:3 кӧргӱзилген.

Удабай тошко «Атланттыҥ» кызычактары чыккан. Эзенде бу команда Патриарх Кириллдиҥ сыйына учурлай Кызыл тепсеҥде ӧдӧтӧн маргаанда туружар эмтир. Најылык матчта «Атланттыҥ» 26-чы номерлӱ ойынчызы Варвара Мизгерева гол кийдирип, чотты 4:3 јетирген. Ева Санарованыҥ голыныҥ кийнинеҥ тоо 5:3 боло берген. Экинчи таймныҥ ӧйи тӱгенип, јеҥӱни «Чарас» ла «Атлант» командалардыҥ кызычактары алган. Олорго јакшынак сыйлар табыштырылган. Таҥынаҥ аргачы Г. А. Челтугашевтеҥ база сыйлар болгон.
Мынайып, јылу айалгада ӧткӧн најылык матч тӱгенген. Јаҥныҥ органдарыныҥ јуунты командазына кирген јамылулар спорттыҥ бу бӱдӱмин де јакшы ойноп билерин кӧргӱстилер.

Сӧӧктӧрдиҥ турнири
Бу ойынныҥ кийнинеҥ сӧӧктӧрдиҥ командалары ортодо «Битва родов — Сӧӧктӧрдиҥ тартыжузы» деп адалган турнир башталган. Анда јети сӧӧктӧҥ турган сегис команда турушкан: тӧӧлӧстӧрдиҥ, кыпчактардыҥ, иркиттердиҥ, мундустардыҥ, кӱзендердиҥ, кӧбӧктӧрдиҥ командалары ла тодоштордыҥ эки командазы. Тодоштордыҥ экинчи командазы Оҥдой аймактыҥ Алтыгы Талду јуртынаҥ болгон. Ол бастыра ла Яилгковтор одузынаҥ турган деп темдектеер керек.

Баштапкы катап мындый маргаан 2021 јылда Кан-Оозы јуртта ӧткӧн. Мындый турнир ӧткӱрер деген баштаҥкайды Игорь Данилович Анчибаев эткен. Ол керегинде турнирдиҥ окылу ачылтазында тергеениҥ башкараачызы Олег Хорохордин айтты.

— Игорь Данилович бу турнирдиҥ концепциязын белетеп, республикан бюджеттеҥ ого акча чыгарылзын деп тыҥыда иштеген. 2021 јылдыҥ турулталары аайынча бу маргаан ӧткӱрилген эҥ артык грантовый ӱлекер деп темдектеткен.

Игорь Анчибаев бойыныҥ кӱӱниле аҥылу јуучыл операцияга атанган, јуучыл молјузын стрелок-зенитчик болуп бӱдӱрип тура, јеҥ јастанган. Чаган айдыҥ 10-чы кӱнинде республика бу јалтанбас уулын калганчы јолына ӱйдешкен — деп, республиканыҥ башчызы айткан.

Маргаанныҥ туружаачылары, кӧрӧӧчилер Игорь Анчибаевти бир минут ӧйгӧ эзеткендер.

Эл Курултайдыҥ адынаҥ уткуулду сӧзин Герман Чепкин айткан: «Бу турнир су-кадык јӱрӱм јӱрерине јӱткидет. Мында јиит те ӱйе, ветерандар да туружып јатканы сӱӱндирет. Ончогорго јараш ойындар кӱӱнзейдим».

Евгений Сюремеев турнирдиҥ туружаачыларыныҥ тоозы јылдаҥ јылга кӧптӧӧр деп иженгенин айтты. Оныҥ темдектегениле, бу маргаан алтай культураны база да јарлу эдерге, элбеде јайарга камаанын јетирет. Ол спортчыларга једимдер кӱӱнзеди.

Турнирдиҥ туружаачыларына уткуулду сӧзин анайда ок АР-дыҥ ветерандар совединиҥ председатели, чаптылардыҥ јаан јашту аксакалы Борис Кӱндӱлеевич Алушкин ле Россияныҥ Бичиичилер бирлигиниҥ турчызы, АР-дыҥ Бичиичилер бирлигиниҥ правлениезиниҥ турчызы, кӧбӧктӧрдиҥ чыгартулу кижизи Таукен Тазымаевич Яйтынов айткандар. Олор албатыныҥ культуразын ла спорт јаҥжыгуларды чеберлеп алары учурлу болгонын темдектегендер.

Командалар сӧӧктӧриниҥ таҥмалары јуралган формалар кийген. Турнирдиҥ турулталарыла баштапкы јерди иркиттердиҥ јуунты командазы алган, экинчи јерге тодоштор чыгарда, кӧбӧктӧр ӱчинчи, кыпчактар тӧртинчи, кӱзендер бежинчи, Алтыгы Талдуныҥ тодошторы алтынчы, мундустар јетинчи ле тӧӧлӧстӧр сегизинчи болгон.

«Эҥ артык табараачы» деп кыпчак сӧӧктӱ Амаду Белееков, «Эҥ артык ойынчы» деп тодош сӧӧктӱ Алан Тадыров, «Эҥ артык корулаачы» деп тодош сӧӧктӱ Адар Сумин, «Эҥ артык каалгачы» деп база ла тодош сӧӧктӱ Экпин Кохоев адаткандар. Турнирди мячту хоккей аайынча республикан федерация ӧткӱрген.

Кырчын ЯШЕВ