Сырынтылу бӧрӱгисти кийектер

19.04.2023

Бистиҥ калык болгоныстыҥ темдеги – карузыган бычкак бӧрӱгис јаан да, јаш та улус ортодо суруда. Бӧрӱгис бисти ыраак талада бой-бойысты таныыр, ӧскӧ укту калыктардаҥ аҥылаар, Алтай Республикабыстыҥ темдеги, бистиҥ оморкодубыс болуп калды.

Эмди ӧскӧ дӧ бӱдӱм бӧрӱктерди база мынайда телкем јайар керек. Алтай Республиканыҥ Эл музейиниҥ кӧмзӧзиндеги бӧрӱктердиҥ бирӱзи – сырынтылу бӱрӱк. Оны орныктыратан ишти музейдиҥ ишчилери баштап ийди: ус улуска, јилбиркегендерге јартамал берип, канай кӧктӧйтӧнин кӧргӱзип берет. Сырынтылу бӧрӱк кийген ӱй улус, балдар 1920–30-чы јылдарда фотојуруктарга тӱшкенинеҥ кӧргӧндӧ, анчада ла Кадын ичиле, Майма суула јаткан алтайларда бу јарлу бӧрӱк болгон.

Музейде сырынтылу бӧрӱктер бар да болзо, оны канай эткениниҥ эбин табарга чала кӱч болгон. Је, карын, музейдиҥ ишчизи Айана Тадаевна Тайтакова оныҥ эткен эбин табала, бир канча бӧрӱкти эдип, бу ишти кыймыктатты. Эки бӧсти салып, тегерийте кезеле, сырыйла, сырыган јолдордыҥ ичине тӱкти сугар. Сырып койгон бӧстиҥ кырын јоон учукла шидӱлеп ийер. Шидӱлеген ол учукты тартып ийзе, бӧрӱк болчойо берер. Оныҥ кийнинде айландыра бӧс тудуп, кырын кееркедип ийер. Былтыр «Культурный выходной» деген акцияда Айана Тадаевна мастер-класс ӧткӱрген. Кӱӱнзеген улусты музей бӧслӧ, тӱкле, ийне-учукла јеткилдеген. Баштап алган бӧрӱктерин айылдарында учына јетире кӧктӧйлӧ, фотого согуп, биске, музейдиҥ ишчилерине, кӧргӱскилеген.

Орныктырылган бӧрӱкти музейдиҥ ишчилери улуска кӧргӱзип, оны таркадатан ишти баштап салды. Ондый сырынтылу бӧрӱкти эҥ озо кийгендердиҥ бирӱзи — музейдиҥ билим ишчизи Арина Ачимова. Бӧрӱкти кийеле, театрга да барган, магазинге де кирген. Сонуркаган улустыҥ кӧзи тийген ле деп јетирди.

Былтыр А. Т. Тайтакова сырынтылу бӧрӱкти Москвада Россияныҥ албатыларыныҥ культуразыныҥ тӧс јери јарлаган «Россияныҥ албатыларыныҥ бӧрӱктери» деген кӧрӱге ийген. Кӧрӱ-маргаанныҥ турултазыла ол дипломанттардыҥ тоозына кирген. Кӧрӱ-маргаанныҥ амадузы — кӧргӱзилген бӧрӱктерди јууп, альбом белетеп чыгарары. Бистиҥ сырынтылу бӧрӱк бу альбомго, байла, база кирер. Онойдо ок Айана Тайтакова ӧткӧн Чагаа байрамда бӧрӱктердиҥ кӧрӱзинде база туружып, грамотала, сыйла кайралдаткан.

Озогыда јолдорды колло сырыган болзо, эмди машинкала чӱрче ле јолдоп, ортозына тӱкти кептей сугуп, јуура тартып, удатпай ла бӧрӱкти бӱдӱрип саларга јараар деп, Айана Тадаевна јилбиркеген улуска јартайт.

Вера Кыдыева,
АР-дыҥ Эл музейиниҥ баш билим ишчизи

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина