Алтайдын Чолмоны

«Кӧксимди кӧдӱрген, јарашка јолымды ачкан «Ак кийизим»

21.09.2023

Кӧрӱмjилӱ, кӱндӱзек, эки колы ус, јарашка јайаанду, јайалталу иркит сӧӧктӱ Татьяна ЮКУБАЛИНА таай эјебиске туштажарга јол-јоругым болуп, чадыр айлында токуналу айалгада куучын ӧтти.

— Јакшылар, Татьяна Павловна. Бойыгардыҥ узыгарла ӱлежип, албаты ортодо таркадып, јаш ӱйеле озогызын ойгорторында једимдӱ иш апарып јатканыгарга акту кӱӱнимнеҥ быйаным јетиредим. Слер «ВК» јондык сетьте 3268 нӧкӧрлӱ, 183 подписчиктӱ, алдынаҥ бойыгардыҥ «Ак кийис» ӧмӧлигерде 331 ӱренчик-туружаачылу. Интернет колбуда Слер эҥ јаркынду «јылдыстардыҥ» бирӱзи деп айтсам, јастыра болбос.

Койдыҥ тӱгинеҥ базып эткен тудунар-кабынар эдимдерердиҥ ле алтай албатыныҥ кеп-кийимдериниҥ тоозы «ВК» јондык сетьте 2 муҥнаҥ ажа бергенин кӧрӱп, кижи канайып оморкобос, сӱӱнбес! Слердиҥ баскан эдимдерердиҥ ӧҥдӧри ӧҥжӱк, кеп-кийимдерер танылу, аҥылу, чыҥдыйы бийик болгонын «ВК-да» бичилген комментарийлер јаантайын керелейт.

— Ижимди сонуркап кӧрӱп турган кару албатыма јаан быйан. Слердиҥ јылу сӧстӧрӧӧр меге канат, ченемелимди ле узымды оноҥ ары бийиктедерине ийде берет.

— Кийисле мынайда кӧндӱгип иштеер јол недеҥ башталган?

— Чакпынду јӱрӱмниҥ толкузында бир ле кӱн меге кенетийин табару болгон: јаҥы јылдыҥ алдында эмчиликте «кату оору» деп диагноз тургузылган. Балдарымды эш-нӧкӧриме артыргызып, канча айларла эмденгем. Эр кижим чыдажып болбой, јуртээлемдик ижин бӧктӧгӧн. Айдары јок кӱч ӧй болгон. Иш јок, акча-манат јок, ӱй кижи айылда јок. Ӱч балабыс, бойыс та тыҥ шыралаганыс. Јӱрӱмниҥ курч бурылчыкту ӧйи деп айтсам, јастыра болбос. Бу айалга бистиҥ кажыбысты ла тыҥ ченеген. Кылык-јаҥныҥ турумкайы, јана баспазы мында «бышкан».

Ондый да болзо, јӱрӱмимниҥ бу кату бурылчыгы мениҥ јолыма «Ак кийисти» экелгени ары јанынаҥ темдектӱ. Кӱӱнимди ӧрӧ кӧдӱрерге, сӱрим тӱшпезин деп, јӱзӱн-јӱӱр уур санааларга алдыртпаска, тӱкле иштенип баштагам. Керектӱ ӱредӱни ле тӱк керегинде јетирӱлерди интернет колбунаҥ бедиреп, ӱренип баштагам. «Мен озо ло баштап эне кижи. Балдарымды чыдадар, ӱредер, ӧрӧ кӧдӱрер керек» деп быжу санангам. Койдыҥ терелерин јууп, кезип, јунуп, Олеся кызымныҥ белкенчегине белетенип, тӱктеҥ одеяло, тӧжӧк-јастык кӧктӧгӧм. Мынайып иштенип тура, араайынаҥ су-кадыгым орныгып баштаган.

Озо ло баштап полимерный той балкашла танышкам. Оноҥ этника стильге келиштире јарангыштар: сыргалар, јинјилер, браслеттер эдип ӱренгем. База самын кайнадып ӱренгем. Је јӱрегим бу иштерге багынбаган. Ол ӧйлӧрдӧ эткен иштеримди собестиҥ аймак ичинде ӧткӱрген саду-јарымкаларында садып аргаданатам.
Бойымныҥ эдип турган эдимим јаантайын ла ичиме кирбес, јарабай ла турар, не де јетпей тургандый билдирер. Катап ла јолымды, ижимди «бедиреери» улалган. Ол јаҥыс телефон ширтеер ӧй болгон.

Кийнинде, база интернетти ширтеп отурала, тӱкке токтогом. «Тӱк! Бу мениҥ!» — деп, бойыма айткам. Ол ло кедери керосин лампа, энеме учук катташ ла ийне сапташ, койдыҥ тӱгин, кураанныҥ терезин jунуш, чегенле уймаш, jибиген кийнинде колло ло уужаар, чел бар болзо, кодорор — кандый ырысту јаш тужым. Ада-энемди сананзам, кӧксиме ондый кару, jылу эске алыныштар келет. Јаштаҥ ала алтай ӱй кижиниҥ јӱрӱми тӱкле колбулу ӧткӧн. Энем мени тӱкле тӱӱнип ӱреткен. Кийнинде кайын энемле кожо кийис базып туратаныс. Онойып, койдыҥ тӱгине јаҥыдаҥ јаан ајару салдым.

— Слер эдимдерди бистиҥ јердиҥ койлорыныҥ тӱгинеҥ базып јадыгар. Је эмдиги ӧйдӧ койдыҥ јӱзӱн-башка ӧҥдӱ, башка-башка чыҥдыйлу ла бӱдӱмдӱ тӱги садуда толо. Кычыраачыларга бу јанынаҥ кандый бир тузалу јартамал берген болзогор?

— Бистиҥ койдыҥ тӱги јымжак ла кыска. Бойыныҥ ӧйинде меге кӧп јартамал-ӱредӱни Серафима Яковлевна Сыева («Горно-Алтайский НИИСХ» ФГБНУ-ныҥ јааны) берген. Кӧрӧр болзо, бистиҥ койдыҥ тӱги «теленгитский» тӱктеҥ башталган. Оны јарандырарга канча јылдарга ал-камык иш эдилген. Тургуза ӧйдӧ бистиҥ койдыҥ тӱги Реестреге «прикатунский» деп адалып кийдирилген. Ол койдыҥ эҥ јакшы бӱдӱмдӱ тӱги деп адалганы база оморкодулу.

Быјыл ак койдыҥ тӱгин јӱзӱн-јӱӱр ӧҥдӧргӧ будыыр ишти баштагам. Бойыма сӱреен јараган. Садуныҥ тӱгин аларга акча-манат керек ине. Азыраган койыстыҥ тӱги эҥ јакшы деп база катап оморкоп айдадым. Айдарда, эмди биске ойто озодоҥ бери ӧбӧкӧлӧристиҥ тузаланганына баштанар ӧй келди.

— Ижигерди канайда кӧндӱктирип апарганар? Тӱк тоозын-тобракту, сӱрее-чӧби де кӧп, оны арутап јунарга ал-камык суу да керек болот.

— Ол ӧйдӧ Кан-Оозы аймактыҥ башкараачызы Григорий Николаевич Пильтин болгон. Ол кижи 2013 јылда Айжана Андреевна Какпакованыҥ «Аҥыр» мастерскойында иштенер кып берген. Айжана бойы ол тушта тӱктеҥ паннолор эдип туратан. Ол мастерскойдо тӱктеҥ сӱреен кӧп кӧгӱспектер, алтай кийис бӧрӱктер, балдардыҥ ла јаан улустыҥ тапкаларын, балдардыҥ јылу пыймаларын базып, ченемелимди ле узымди бийиктеткем.

Эйе, кирдеҥ арутаарга, тӱкти базарга кӧп суу керек болот. Айлымда суу јок болгонынаҥ улам, јайгыда јаҥмырлаарын, кыш келгенде, кар јаарын сӱреен тыҥ сакыйдым (каткырат).

— Слер озо ло баштап тӱктеҥ нени кӧктӧгӧнӧр?

— Озо ло баштап бойыстыҥ азыраган койыстыҥ кирлӱ тӱгинеҥ кыска конычту пыймалар эдип баштагам. Ченемелим ол ӧйдӧ арай ла ас болгон. Кезикте келишпеген эдимдеримди эш-нӧкӧримнеҥ јажырып та салатам, ол эмезе мылчаныҥ печкезине де ӧртӧгӧн учуралдар болгон. Оныҥ кийнинеҥ тӱкле кӧп јуруктар «јуралган». Калганчы јуругым бу кӱндерде Москвада кӧрӱде болды. Бу айылдагы јурук «От-энениҥ бијези» (Танец Огня) деп адалат.

Кийнинде эдимдеримди телефонго согуп, ВК-да бойымныҥ бӱгиме тургузатам. Анайып, интернетле «нӧкӧрлӧшкӧм».

Бистиҥ билени кӱч ӧйлӧрдӧ бу ла азыраган койлорыстыҥ тӱги тыҥ аргадап јат. Мынайып, мениҥ јӱрегим ле кӱӱним тӱкке јайылып, јӱрӱмде бойымныҥ ижимди таап алдым.

— Мастер-класстар ӧткӱрер санаа-шӱӱлтеге канайда келгенер?

— Алтай албатыныҥ јӱрӱминде азыраган ак койдыҥ тӱгиниҥ учурын ӧрӧ кӧдӱрер амаду јаантайын амыр бербейтен. Бойымныҥ билгириме улусты ӱредер кӱӱним келип, 2013 јылда баштапкы мастер-класс ӧткӱргем.

Мениҥ база бир јаан ачылтам — ол башка-башка эдимдерде тӱктиҥ бескезин чокум-јарт чоттоорын билип алганым. Кижи билбезинеҥ ал-камык јастыралар эдип, бу ишке кӱӱни де соой берердеҥ айабас. Айдарда, келиндер мениҥ јастыраларымды катап ӧтпӧзин деп, айдып берерге кӱӱнзейдим.

— Ондый ӱредӱлерди ӧткӱрерге ал-камык тӱк белетеер, ӱредер јер, болушчылар керек. Ол јанынаҥ иш канайда тургузылган? Ӱредӱ алып, тӱкле кӧндӱге иштенип турган эпшилер бар ба?

— Јаткан турамда мастер-класс ӧткӱрерге кып белетелген. Чын, мастер-классты ӧткӱрерге сӱреен кӧп тӱк керек. Айылда балдарым телевизор кӧрӱп јатса, тӱкти араайынаҥ јанына салып койорым. Оны кӧрӱп отурала, колло тӱкти тыдар. Мынайда балдарым, эш-нӧкӧрим меге болужатан. Роберт карындажым тӱк тыдар станок јазаган. Оныҥ кийнинде Любовь Байлуевна Тохнина койдыҥ тӱгин станок ажыра тыдып беретен. Тургуза ӧйдӧ Оҥдой јуртта Дмитрий Белетов белетеп салган тӱкти станоктыҥ болужыла бийик кеминде тыдат.

Ӱредӱчиниҥ ченемелине тайанып, баштапкы мастер-классты балдардыҥ пыймазын ла јаан улустыҥ тапказын базарынаҥ баштагам. Ээчиде кӧгӱспек базарыныҥ ӱредӱзи ӧткӱрилген.

Кийнинде тажуурдыҥ мастер-класстарын кӧндӱктиргем. Тӱктеҥ тажуурдыҥ эмдиги бӱдӱмин базып, кебине кийдирерине ал-камык ӧй барган. Ол мениҥ јаан ченемел алган база бир ӧйим.

Светлана Михайловнала Басаргинала кожо ӧткӱрген ӱлекер «Јыргалда туткан тажуурым» деп адалган. Бу ӱлекер аайынча ӱредӱ Оҥдой, Белтир, Ортолык, Кан-Оозы јурттарда ла Горно-Алтайскта ӧткӱрилген. Мында кӱӱнзеген јӱстеҥ кӧп эпши ӱредӱ алган.

Ӱренчиктеримниҥ тоозы бӱгӱн 400-ке јетти. Ус келиндер бистиҥ кичинек тергеебисте кӧптӧгӧнине сӱӱнедим. Башка-башка аймактардаҥ јиит келиндер узун јолды ырааксынбай, Кан-Оозы јуртта мениҥ айлыма ӱредӱге келгилейт. Эҥ кӧп ӱренчиктерим Оҥдой ичинеҥ болды. Быјыл Кош-Агач аймактаҥ кӧп ӱренеечилер болгонын темдектеер кӱӱним бар. Мынаҥ да ары ӱренерге кӱӱнзегендериҥ тоозы кӧп, кӱчим јеткенче ончозын ӱредерим, болужарым.

Баштапкы ӱренчиктеримниҥ тоозында Айжана Андреевна Какпакова (Горно-Алтайск), Лариса Курбайевна Анатова ла Айсуна Чичканова (Кан-Оозы), Ангелина Султанова (Шыргайты). Олор ончозы эмди алдынаҥ бойлоры эрчимдӱ иштенедилер.

Баштапкы кӱннеҥ ала мениҥ јаан болушчыларым — кожо чыдаган-ӱренген ӱӱрелерим Майа Макаровна Анышева ла Клара Ивановна Папаева. Олорго јаантайын быйанду јӱредим. Тургуза ӧйдӧ јаан кызым Айдана болужын јетирет.

— Ӱредӱ недеҥ башталат, канча ӧйгӧ улалат?

— Санаама кирет: озо баштап мастер-классты недеҥ баштаарын јарт билбейтем. Карын, эмди интернет бар болгоны сӱреен эптӱ.

Баштапкызында, ӱредӱге келген келиндер бой-бойлорыла таныжат. Оныҥ кийнинде келиндерге бойыстыҥ азыраган койыстыҥ тӱги керегинде јартамал-јетирӱ бередим. Бистиҥ койдыҥ тӱги канча јылдарга солынганы, јарандырылганы керегинде база куучын ӧдӧт.

Ӱредӱ бир кӱнге ӧдӧт. Бойлорыныҥ колыла базып эткен эдимине сӱӱнип, эпшилер эҥирде белен јазалдарын тудунып јанадылар.

— Эткен эдимдереерди кандый солун јерлерге аткардыгар?

— Јаан кижиниҥ пыймазы Орёл кала јаар атанган. Албаа јакалу тӱк кӧгӱспегим Чехияда. Праганыҥ музейинде дезе тӱктеҥ баскан бӧрӱгим турат. Орёл каланыҥ коллекционери Алтайыстыҥ эки тажуурын апарган эди. Киренск кала јаар эки пыйма ла тӱлкӱ јакалу кӧгӱспегим јӱре берген. Баскан эки сырмагым Новосибирск калада орус укту кижиниҥ кӱӱнзеп туткан чадыр айлында. бойыныҥ Оноҥ ӧскӧлӧри кайда барып турганын айдып та болбозым.

– Татьяна Павловна, кычыраачыларды бойыгардыҥ угы-тӧзигерле таныштырып ийген болзогор?

– Чыккан, чыдап-ӧскӧн, школды ӱренип, јаан јӱрӱмниҥ јолына ӱйдешкен кару ла тӧрӧл јуртым — Мӧндӱр-Соккон.

Адам иркит сӧӧктӱ Чуйчин Павел Андреевич, јууныҥ туружаачызы, тыш отурбас, шулмус кижи болгон. Мӧндӱр-Соккон јурттыҥ баштапкы трактористи ле баштапкы электриги. Ол ӧйлӧрдӧ айлында кузница ла агаштаҥ бойы чаап алган мастерскойы болгон. Ондо терелер илеген, чана-чанак, мылтыктар ла аттыҥ јепселдерин јазайтан. Баштапкы «крестовый» јаан тура деремнеде база адамныҥ колыла тудулган. Бойыныҥ ӧйинде јуртта ол адарулар туткан баштапкы кижи.

Бис сегис карындаш: Валентин акам, Анастасия ла Клара эјелерим, Александр, Петр ла Алексей акаларым, мен ле Роберт карындажым. Адам ла энем јаштаҥ ала ончо балдарын ишке темиктирген, тегин отургыспайтан.

Энем кыпчак сӧӧктӱ Корбой Тузачиновна (Баина). Тере тондор ло кату бычкак ӧдӱктер, тӱлкӱ бычкак бӧрӱктер кӧктӧӧр, тӱӱр ус колду болгон. Јурттыҥ улузы терелерин тудунып, бистиҥ айылга келип, энеме тонныҥ ӱлекерлерин кестиртип туратан.

Мениҥ јаш тужым Роберт карындажымла кожо ӧткӧн. Ортобыс бир ле јаш. Экӱ адамныҥ кузницазына кӧрӱк деп неме ӱрерис. Ол агашты кӱйдӱрер, эм оной кызыдып турган не, бис темирлерин кызыдар «болушчылар». Оныҥ ӱстине, адам јок болзо, нени-нени кузницада ол эмезе мастерскойдо «кылынып» салатаныс (каткырат). Јаштаҥ ла ала Робертле экӱ ада-энемниҥ јанында камдалыжып чыдаганыс.

Алдында адам ла энем кедери эчкилер кабырган. Јай келгенде, бис, «кедертиниҥ балдары», турлуга јӱре беретенис. Ол ӧйдӧ «кедертиниҥ балдары» азыктап барар иштӱ болгон. Бу ӧй менле кураа кычыраачыларга таныш болбой.

Ол кӱн эртен тура атты ээртеп, адам ла энем бисти деремне јаар јолго ӱйдежет. Карманда энемниҥ бичип берген «списогы». Мен деремнеге келзем, озо ло баштап библиотека јӱгӱрерим. Ол тушта свет он эки ле часка јетире кӱйӱп туратан. Бичиктерди јууп, тӱниле акамныҥ айлында часты кӧрӱп, меҥдеп кычыратам. Эртенгизинде «списокло» азыктанган, кайра, кедери барарыс. Эмди сананзам, јаш тужымныҥ кандый јакшы јылу, эрке кайра келбес ӧйлӧри…

Јарашты сӱӱри, јарашка јайылары ада-энемнеҥ келген. Койдыҥ тӱгине сӱӱш бу ла јаш ӧйлӧрдӧ каныма шиҥип калган. Ада-энемниҥ ӱредӱзи тургуза ӧйдӧ јӱрӱмимде јаан камаанын јетирип јат.

— Бойоордыҥ билегер керегинде база куучындап ийген болзогор?

— Горно-Алтайскта пединституттыҥ филология бӧлӱгине ӱренип, ӱредӱчиниҥ дипломын алгам. Бежинчи курста ӱренип турала, Кара-Суудаҥ (Озерной) ара сӧӧктӱ Аржан Трофимович Юкубалинле јурт тӧзӧгӧнис. Кыстарым Айдана ла Олеся, уулым Арутай, кӱйӱм — Руслан, баркаларым Виктория, Ариана ла Армат.

Кара-Сууда мениҥ јаш тужымда амадаган амадуларым бӱдӱп, кеендиктиҥ јолы башталган. Бу ла јуртта токунап, клубка ишке чыккам. 90-чы јылдарда ондо уй-малдыҥ турар јери боло берген. Јурттыҥ улузы јуулып, эш-нӧкӧримле кожо кадаарын кадап, будыырын будып, кӧзнӧктӧрин чыныктап, клубты јазагандар. Онойып, ижим кӧндӱге берген. Ол ӧйдӧ Кан-Оозыныҥ культура бӧлӱгиниҥ јааны Светлана Аракчина бисти јӧмӧп, кӧп болужын јетирген эди.

Кырлык јуртта ӧткӧн аймактыҥ Чага байрамына 20 бӱдӱм алтай бӧрӱк јууп, Кара-Сууныҥ эл-јоныныҥ адынаҥ апарган ижимди аймак ичинде бийик темдектегендер.

Кычыраачыларды сонуркада ол бӧрӱктердиҥ бӱдӱмдериниҥ санаама киргендерин тоолоп ийейин: тӱлкӱ бычкак, албааныҥ кара куйругынаҥ, кӧк куйругынаҥ, ак куйругынаҥ, тийиҥниҥ терезинеҥ, тӱлкӱниҥ кулагынаҥ, тооргыныҥ бычкактарынаҥ, камдуныҥ куйругынаҥ ла терезинеҥ, чокондойдыҥ терезинеҥ, бычкактарынаҥ, килиҥ бӧстӧҥ кӧктӧгӧн лӧ колло сырып кӧктӧгӧн бӧс бӧрӱктер, баатырдыҥ кӧктӧлгӧн кулактарлу бӧрӱги. Тӧбӧзинде мӱркӱт отурган эдип бир бӧрӱкти бойым кӧктӧгӧм (Пазырыктыҥ јуруктарына тайанып).
Кара-Сууда школ 4 лӧ класска јетире болгонынаҥ улам, Кан-Оозына кӧчкӧнис. Лидия Акчабаевна Айтпасова мени ЗАГС-та ишке кычырган. Ондо иштеерге солун ла јилбилӱ болгон. Билгирди бийиктедери аайынча «Интернет-коммуникации и интернет-технологии» деп ӱредӱ алганыма бу кӱнге јетире сӱӱнип јӱредим. Ол ӱредӱ эмес болзо, бу интернетти мен кайдаҥ оҥдоор эмежим!

– Татьяна Павловна, бӱгӱнги кӱнде алдыгарда кандый амадулар тургызылган?

– Санааларым, амадуларым эмди де кӧп. Ӱренген келиндердиҥ узын оноҥ бийик кӧдӱрери јанынаҥ ишти база темдектейдим. Кийис јанынаҥ ӧскӧ калыктардыҥ ижин кӧрӱп, оноҥ јаан ченемел аларга албаданадым.

Тургуза ӧйдӧ эҥ јаан амадуум — ада-энелеристиҥ азыйдаҥ бери тудунган, бистиҥ ӧйгӧ јетире келген кийисти Алтай ичинде бийик кӧдӱрери — баштапкы јерде турат. Кажы ла алтай укту кижиниҥ айлында кийис тӧжӧк, сырмак, ширдек, алтай јастык, отургыштыҥ ӱстине салар чӱмдӱ таҥмалу кийис болзо, бу мениҥ амадуумныҥ бӱткениниҥ темдеги болор!

Сырмакты, эмезе ширдекти кӧктӧӧринде башка-башка бӱдӱмдӱ техниканы бойым база тузаланадым. Је ченемелим ас. Ондый да болзо, тескери барарым јок. Ӧрӧ ӧзӧр, ӱренер керек деп, ӧскӧ калыктардыҥ иштерин шиҥдейдим, ширтейдим. Ол кийис эдимдер меге ӧрӧ ӧзӧргӧ јолымды ачар. Былтыр Тыва јаар барып келдим. Ондо кийис јанынаҥ айалга коомой деп ајарып калдым. Тыванаҥ бир канча келин меге келип, ӱренип барды. Кийис Казахстанда, Киргизияда ӧрӧ ӧзӱп кӧдӱрилген.

— «Ак кийисти» Слерге ада-энегердиҥ јолынаҥ темдектӱ, ары јанынаҥ «ээчип» келген деп айдарга јарар деп тӱп-шӱӱлтеге келдим. Бу јанынаҥ нени айдарыгар?

— Эйе, ончо јӱрӱм биледеҥ башталат. «Аш — кылгада, бала — јашта» деп албатыныҥ ойгор кеп сӧзи де бар. Баланы јаштаҥ ала ишке тазыктырар керек. Эмди озогызын ойгозып, эмдигизин эбелтер ӧй келгени бу. Биске ле эмдиги ӧйдиҥ јииттерине ӧбӧкӧлӧристиҥ эткенин ундыбай, тӧкпӧй-чачпай, орныктырар керек. Эне-адаларыстыҥ озодоҥ бери эткен ижи, кийген кеп-кийими тӱкле, тереле колбулу. Бистиҥ јеристе јебреннеҥ бери айылда тузаланып, эмдиги ӧйгӧ јетире келгени јаҥыс — кийис. Сырмак, ширдек тузаланылбай, ундылып калган. Алтайда кийис сӱреен бийик кеминде болгонын Пазырыктаҥ чыккан эдимдер керелейт. Олордыҥ ижин кӧрӱп, ӱредӱбистиҥ тӧзӧгӧзине салып, ӱренип, элбеде тузаланарга албаданар керек деп сананадым.

– Татьяна Павловна, албатыга керектӱ ижигер улалып, кийнинде балдарыска, баркаларыска байлу энчи болуп артып калзын. Бу апарып јаткан јаан ижигер мынайып ла бийик кеминде барганда, алтай албатыбыстыҥ озодоҥ кийген кеп-кийиминиҥ чыҥдыйы, тудунган-кабынган јӧӧжӧ-эдимдери ӧрӧ ӧзӱп ӧҥжииринде, албаты ортодо, кажы ла биледе элбеде тузаланыларында алаҥзу јок. Ус келиндердиҥ тоозы оноҥ кӧп, эткендериниҥ чыҥдыйы оноҥ бийик болзын! Јаҥы ӱйе ле јаан јаштулар туштажып, бой-бойлорыстаҥ тем алып, билгирисле ӱлежип турзабыс, колбу ӱзӱлбес.

Лариса Куртугашева