«Арга-кӱчим јеткенче албаданып иштеерим…»

19.04.2024

2013 јылдаҥ ала јылдыҥ ла кандык айдыҥ 21-чи кӱнинде орооныста Јербойында башкарынарыныҥ кӱни темдектелет.
Бу кӱнде јаҥныҥ эл-јонго эҥ јуук органдарыныҥ — аймактардыҥ ла јурттардыҥ администрацияларыныҥ ишчилерин уткуйдылар. Улус бойлорыныҥ комудалдарыла, сурактарыла озо ло баштап олорго келип турган эмей. Јербойындагы администрациялар бу улуска болужып болор бо — мынаҥ эл-јонныҥ бӱдӱреечи јаҥ керегинде текши кӧрӱми камаанду.

Шабалин аймакта Јекјийектиҥ јурт јеезезиниҥ јааны болуп Василий Васильевич АЛМАТОВ иштейт. Оны ченемелдӱ башкараачы деп айдар керек. Не дезе, ол јурт јеезениҥ јааныныҥ молјуларын 2013 јылдаҥ ала бӱдӱрет. Шак ла 2013 јылдыҥ сыгын айында ол Јекјийектиҥ јурт јеезезиниҥ јаанына талдалган. Оныҥ кийнинеҥ 2018 јылда, соҥында 2023 јылда бу јамыга такыптаҥ тудулган. Айдарда, ижи једимдӱ, улусла иштеп билер. Ижи коомой болгон соҥында, эл-јон такып талдаар беди?

Василий Алматов бойы Јекјийекте чыккан, андагы школды ӱренип божодоло, черӱге барган. Эки јылга черӱчил молјузын бӱдӱрген кийнинде јанып келеле, «Новый путь» ЗАО-до јылкы мал кабырган. Бу иште бир кезек ӧйгӧ иштеп, Горно-Алтайсктыҥ государстволык университедине ӱредӱге кирген. 2008 јылда ГАГУ-ныҥ география факультедин божоткон. Айылду-јуртту, эш-нӧкӧри Тамара Николаевна «Шабалин аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ администрациязында ӱредӱ аайынча бӧлӱкти башкарат. Олордыҥ јаан кызы Василина Томсктыҥ государстволык университединде баштапкы курста ӱренет, уулы Родион Јекјийектиҥ школыныҥ 9-чы клазыныҥ ӱренчиги. Оогош кызы Дарина Шабалинде Л. В. Кокышевтиҥ адыла адалган орто текши ӱредӱлӱ школдо 7-чи класста ӱренет.

Јекјийектиҥ јурт јеезезине Арбайты, Кумалыр, Топучий јурттар ла Јекјийек бойы кирет. Јеезениҥ јериниҥ текши кеми — 28 539 гектар. Јурттыҥ гран-кыйуларыныҥ јерлериниҥ текши кеми 262 гектар, олордоҥ приусадебный јерлердийи 65, ӧлӧҥ белетеер јерлердийи ле одорлордыйы 1 335 гектар. Јурт јеезеге кирип турган јурттарда јадып турган эл-јонныҥ текши тоозы 968 кижи. Мында тӧрт КФХ, 374 ЛПХ бар. Тӧрт магазин, ӱч ӱредӱлӱ учреждение, тӧрт ФАП иштейт.

Василий Васильевич јурт јеезениҥ јаанына талдаштарда туружарда, бу јамыга ӧтсӧ, бӱдӱрип болбойтон амадуларды бӱдӱрер, алтын кырлар ла јараш јӱрӱм болор деп ижендирбеген, арга-кӱчи јеткенче албаданып иштеер деп чикезинче айткан ла эл-јон ого бӱткен.

Баштап тарый кӱч болгон эмей. Шиҥжӱ ӧткӱрер органдар јаантайын келип, документ-чаазындарды шиҥдейтен, штрафтар да болгон. Карын, мынаҥ озо јурт јеезениҥ јааны болуп иштеген Галина Егоровна Романова Василий Васильевичке јӧмӧжип, болужын јетирген. Тӧрт јурттыҥ бой-бойынаҥ ыраак болгоны ишке база качалаҥын јетирип турган эмей. Је ондый да болзо, јиит башкараачы јана баспай иштеген. Оноҥ бери кӧп јылдар ӧтти, кӧп иштер эдилген. Оромдордо јарыткыштар тургузылган, јолдор јазалат, сӱрее-чӧпти чыгара тартар иштер аайлу-башту боло берген, Јекјийекте јаҥы ФАП тудулган. Эдилген иштер кӧп, аайына чыгатандары да ас эмес. Эмди ле јаандаган суулар салтар јетирбей ӧдӧ берзин деп иштеер керек. Ӧрттӧр чыгарын болдыртпазы кайда. Тургуза ӧйдӧ јурттардыҥ ичин арутайтан субботниктер ӧдӧт. Такып ла јолдор јазайтан иштер ле оноҥ до ӧскӧзи сакыйт. Канча јылдарга ченемелдӱ болуп калган башкараачыныҥ бу иштердиҥ ончозын, араайынаҥ да болзо, бӱдӱреринде бир де алаҥзу јок.

Василий Алматов аймак, тергее ле федерал кеминде башка-башка керек-јарактарда эрчимдӱ туружат. Ол 2013 јылдаҥ ала «Единая Россия» партияныҥ турчызы болуп јат. 2024 јылдыҥ чаган айында Алтай Республиканыҥ јурт јеезелериниҥ ле аймактарыныҥ јаандарыла кожо Москвада ӧткӧн «Кичӱ тӧрӧл – Россияныҥ ийдези» деп бастырароссиялык муниципал форумда турушкан. Ондо Россияныҥ президенти В. В. Путинди кӧрӧр лӧ угар арга болгон. ВДНХ-да ӧткӧн кӧрӱ-выставкага барып јӱрген. В. Алматовтыҥ темдектегениле, кӧрӱ-выставкада тургузылган стендтердеҥ эҥ јаражы Алтай Республикадыйы болгон.

— Россияныҥ президенти, Ӱстиги Главнокомандующийи В. В. Путинниҥ бисти јӧмӧп турганы керегинде айтканын угуп, форумнаҥ келеле, база да канатталдыс. Мынаҥ ары эдетен иштеристи чокумдап алдыс. Оноҥ до эрчимдӱ иштеер кӱӱн келди — деп, ол айдат.

Јурт јеезениҥ јааны болуп иштеп тура, Василий Алматов Шабалин аймактыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла, АР-дыҥ башкарузыныҥ, АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ кӱндӱлӱ грамоталарыла кайралдаткан. Анайда ок тӧшкӧ тагар «Шабалин аймакка једимдери учун» деген темдекле кайралдаткан.

Јурт јеезениҥ јааныныҥ темдектегениле, мында јаҥыс та оныҥ эмес, бастыра тӧрт јурттыҥ эл-јоныныҥ ӱлӱзи бар. Јекјийек, Арбайты, Топучий ле Кумалыр јурттардыҥ эл-јоны јурттарыныҥ јӱрӱминде эрчимдӱ туружат. Кажы ла јуртта женсовет, ветерандардыҥ соведи, тӧс тӧргӧӧ иштейт. Јурт јеезениҥ эл-јоны аҥылу јуучыл операция башталганынаҥ ала јуучылдарыска маскировочный сеткалар ӧрӱп, ӱспекчиндер белетеп, гуманитар болуш јууп аткарат. Јиит башкараачы эл-јонго јаантайын јӧмӧжип турганы учун алкыш-быйанын айдат.

— Бу кире ӧйдиҥ туркунына бойыма керектӱ билгирлер ле ченемел алгам. Мен келер ӧйгӧ каруулу кӧрӧдим. Ижимде бойыма алынган молјулар керегинде ундыбай, келер ӧйгӧ темдектеп алган иштерди аргам јеткенче бӱдӱрерим — деп, ол адакыда айткан.

Кырчын ЯШЕВ

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым