Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Алаҥзыбагар…

Алтайыска ойто ло јажыл эдектӱ, сары сыргалу, туманын тартынган, ары кӧрӱп кӱндеген, бери кӧрӱп кӱкӱрттеген јылу јас једип келди. Ар-бӱткен тынданып јат, чымалылар, јелескендер маҥтажат, тулуҥдулар айылда отурбай, айылдажат…

Та кемниҥ де јӱрӱминде бу тогузонынчы јас, та кемниҥ де јӱк ле јирмезинчи. Је орооныста јаткандарга калганчы эки јас анчада ла аҥылу. Јылу, айас кӱндер келгенине сӱӱнзес те, јӱректеристи јуучылдарыс, јуу-согуштарда корогон јерлештерис учун кунук таштабай турат.

Андый да болзо, олордыҥ шылтузында, бистиҥ амыр јӱрӱмис улалып јат. Иш-тош, бала-барка, айыл-јурт, керек-јарактар, той-јыргалдар, соот-бијелештер. Јӱрӱмниҥ шакпыртыла кожо куйундалып турала, улустыҥ ортозында чек башка кӧрӱштӱ кӧстӧргӧ учураарыҥ. Кайкаган ба, чочыган ба, алаҥзыган ба бу кӧстӧр, бистийи чилеп «кылчас-кылчас» эдип, кемди де кӧп ајыктабай турган эмес, араайынаҥ ончозын ајарып турар. Ол аҥылу јуучыл операциядаҥ јанып келген бистиҥ уулдарыстыҥ кӧстӧри деп, јуучыл кийими јок то болзо, танып ийедис.

Кече ле канду, кызу јуу-согуштыҥ јеринеҥ айлына јанып келген, башкӱн ле јуучыл нӧкӧри колында божогон эмезе ӧштӱни ӧлтӱрген слерге бистиҥ тегин јӱрӱмде шакпыражып јӱргенисти кӧрӧргӧ кайкамчылу эмей. Та кемигерге де ачымчылу да болуп турганынаҥ маат јок…

Јӱрӱм ондый саҥ башка туру, јетен јылдаҥ ажыра амыр јӱрген албатыдаҥ слердиҥ ӱйеге кӱч јол келишкен. Је бисти «сайрап-јыргап јадыры» деп сананбагар. Бери кӧрӱп сӱӱнип, каткырып, ойноп-јыргап, ары кӧрӱп ыйлап, кородоп ло ачуурканып јӱрерге келижип јат. Јӱрӱм, байла, ондый. Јуу-чак ла јыргал, ӧлӱмниҥ карыкчалы ла јаҥы јӱрӱм башталганыныҥ байрамы — јолдоштор: ээчий-деечий, јанында ла, ӱӱрелер чилеп, одоштой барадат.

Кандый да караҥуй тӱнниҥ кийнинеҥ јер јарыыр, јаҥы кӱн башталар. Ол амыр ла айас болор деп иженер керек. Кӱнӱҥ сайынгы керектеристиҥ ортозында слерге јеҥӱни јууктадарга болужар амадула кемибис те ӱспекчиндер урат, масксеткалар тӱӱйт, гуманитар болушка аш-курсак белетейт, самаралар бичийт, акчазыла јӧмӧйт, Кудайына бажырып, слерди алкап суранат.

Кӧк-тенек, нени де керексибес, кал, јӱрек јок, алды-кийнин сананбас, бӱгӱнги ле кӱнле јӱрӱп турган улус база бар эмей. (Олорго килеер бе, јӱреги оорыбай турган деп кӱйӱнер бе…). Је кӧп сабабыс СЛЕРЛЕ КОЖО деп ундыбагар, уулдарыс.

Аҥылу бу операцияга эл-јонныҥ кӧрӱми башкаланып та турган болзо, јерлештеристиҥ јӱректери слер учун оорып турганында алаҥзыбайдым. Орооныстыҥ, бойыстыҥ јуучылдарысты мынаҥ да ары јӧмӧӧрис.

Элчин КУРГАРИНОВА