Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Јолыгар ырысту болзын, выпускниктер!

30.05.2024

Екатерина ГАРМАЕВА, 11-чи кл., Шабалинниҥ орто текшиӱредӱлӱ школы:

— Мен ЕГЭ-ни орус тилле, математикала, базовый информатикала табыштырарым. Кайдӧӧн ӱренип барарым эм тургуза јарт эмес. Бир јыл амыраа-рым деп сананадым, иштеерим. Оноҥ бийик ӱредӱлӱ заведениеге барарым. Прикладной информатика аайынча ӱредӱге кирер деп сананадым. Је мениҥ кӱӱним јайаандыкка тартылат.
Тургуза ӧйдӧ меге школды божодып јатканым учун кунукчылду. Айлыма јанзам, ыйлаар болбойым, клазымныҥ балдарын сананып.

 

Айлана СОЕНОВА, 11-чи кл., Шабалинниҥ орто текшиӱредӱлӱ школы:

— Мен биология, химия, орус тил ле базовый математика аайынча экзамендер табыштырарым. Бу предметтерди медицинский вузка ӱредӱге кирерге турган учун талдагам.

Ондо ӱренерге оогоштоҥ ала кӱӱнзегем. Не дезе, энем эмчиликте иштейт. Бу иш кандый учурлу ла керектӱ болгонын оҥдогом ло база врач болор кӱӱним келген. Эм тургуза Барнаулда АГМУ-ныҥ «лечебное дело» факультедине кирер деп сананадым.

Школымды санаарым. База да бир кезек ӧйгӧ мында артып калар кӱӱним келет. Кожо ӱренген балдарла колбуны тударыс, туштажарыс деп иженедим. Калганчы эки јылдыҥ туркунына бис бой-бойыска јуук болуп калганыс.

 

Ринат УЛАНКИН, иркит сӧӧктӱ, 9-чы кл., Шабалиндеги Л. В. Кокышевтиҥ адыла адалган орто ӱредӱлӱ школ:

– Чыккан-ӧскӧн jерим Jаан-Чаргы jурт. Бойым спортчы кижи болорым, кӧп маргаандарда туружадым. Спортты сӱӱйдим, оныҥ учун школды божодып, Красноярский крайдагы Олимпий резервтиҥ школына ӱренип барар кӱӱним бар.

Кожо ӱренген наjыларыма экзамендерди jакшы табыштырзын, jолдоры ачык болзын деп кӱӱнзейдим. Jӱрӱмди сӱӱгер, ичкери jӱткӱгер, бийик jедимдерге jедигер. Амадуларыгар бӱтсин!

 

Кару ДИЯТОВ, кыпчак, 9-чы кл., Чаган-Узун јурттыҥ орто ӱредӱлӱ школынаҥ:

– Мен ОГЭ-ни географияла, обществознаниеле, орус тилле ле математикала табыштырарым. Бойым 11-чи классты божодып, география предметле колбулу вузка кирерге амадайдым. Эмдиги ӧйдӧ ар-бӱткенди кичеери, корулаары тӧс jерде болуп турганы учун, бу ууламjыла иштеп, келер ӱйелерге ару ла јараш јеристи артырар керек.

Энем Любовь Владимировна Чаган-Узун jуртта тӧрӧл тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи болуп иштейт. Энемниҥ ижи меге јозок болуп, бойым база ӱредӱчиниҥ jолын талдап аларымнаҥ маат jок.

 

Эмиль БОРОНОВ, кӧгӧл майман сӧӧктӱ, 11-чи кл., В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназия:

– Калганчы кӱзӱҥи шыҥырап ӧтти… Башта санаалар јӱзӱн-башка: сӱӱнчилӱ де, кунукчылду да. Сӱӱнчилӱзи – јӱрӱмимде база бир алтам эттим деп, кунукчылдузы – јӱрӱмимниҥ бир јаан, јаркынду ла сӱӱнчилӱ ӱзӱги кийнимде артып јатканы. Тургуза ӧйдӧ санаада — экзамендерди јакшы табыштырып, оноҥ ары университетке кирер деп алтам эдери.

Мениҥ табыштырарга талдап алган предметтерим — математика, орус тил, английский тил ле обществознание. Тилле иштеер, улусла, ороондорло колбу тудар профессиялар јакшы деп бодойдым. Оныҥ учун ӱредӱге кирерге мындый предметтер табыштырар керек.

Школдыҥ ӧйлӧри јилбилӱ, сӱӱнчилӱ болды ла тӱрген ӧдӱп калды. Бу ла бежинчи класска келгем, эмди гимназияны божодып јадым. Ӱренген школыма, ӱредӱчилериме, клазыстыҥ башкараачызы Неля Гавриловна Сулуковага, эне-адама, јуук улузыма, најыларыма јаан быйанымды айдадым!

Кийнистеҥ келип јаткан балдарга јакшы ӱренигер, ада-энегердиҥ сӧзин угуп јӱригер, ойногор, эди-каныгарды тыҥыдыгар деп кӱӱнзейдим. Јӱрӱмге сӱӱнигер, удура барыгар.

 

Кан-Оозы jурттыҥ Ч. К. Кыдрашевтиҥ адыла адалган орто ÿредÿлÿ школыныҥ 11 «А» клазыныҥ ÿренчиги Дарья МЮСОВА:

– Мен бу школдо 1-кы класстаҥ бери ÿренип jадым. Ӧткöн 11 jылга сÿрекей кöп солун туштажулар, керек-jарактар болгон. Кару школымда ÿренип, јуук нöкöрлöрлÿ болуп калдым.
Оогоштоҥ бери Санаттардыҥ сургалында ÿренгем. Хореогра-фияныҥ jаан ла кайкамчылу телекейин биске кару ÿредÿчибис jайалталу биjечи Анжелика Борисовна Молчоева ачкан. Оныҥ тöзöгöн, канча jылга башкарган «Эрjине» öмöлигиле бис орооныстыҥ кöп тоолу калаларыла jоруктаганыс, Казахстанда да болдыс.

Класстыҥ башкараачызы Айсура Сергеевна Тысова биске база кöп ачылталар сыйлаган. Анайып, мен кожо ÿренип турган балдарла кожо Д. И. Менделеевтиҥ адыла адалган текшироссиялык билим кöрÿ-конкурста туружып, финалисттер болуп чыкканыс. Анайда ок Вернадскийдиҥ адыла адалган ла «Леонардо» деп билим кычырыштарда туруштыс.
Онойдо ок мен школдыҥ волейбол ло баскетбол аайынча jуунты командаларында ойнойдым.

2021 jылда меге «Океан», 2022 jылда «Артек» ле «Орленок» деп текшироссиялык лагерьлерде амыраар ырыс келишкен. «Орленокко» дезе энемле (Ая Михайловна) кожо барганыс. Энем ада-энелердиҥ текшироссиялык форумында турушкан, шак ондо бис экÿге ол форумныҥ одын кÿйдÿрер jаан молjу салылган.

Экзамендерди табыштырып, мен озо баштап jазап амырайла, оноҥ вузка (адын эмди тургуза адабайын) кирер амаду тургузып jадым.

Учурал келижерде, кару ÿредÿчилериме акту кÿӱнимнеҥ быйанымды айдадым. Анчада ла класстыҥ башкараачызы Айсура Сергеевнага jаантайын мениҥ jанымда болгон учун, улай ла меге болужып, jöмöп jÿргенине быйанду jÿредим.

 

— Мениҥ ады-јолым Кунелла КУЛЕЕВА, коболы сӧӧктӱ болорым.

Тоолу ла кӱндер кайра калганчы кӱзӱҥи шыҥырады. Бир класста ӱренип турган најыларымла кожо ӧткӧн сӱӱнчилӱ ӧйлӧрди, байрамдарды, јайаандык эҥирлерди, дискотекаларды, јол-јоруктарды јылу эске алынып, бир эмеш кунуктыс.

В. К. Плакастыҥ адыла адалган гимназияныҥ ӱренчиктери бир јаан биледий. Класстыҥ балдары сӱрекей нак. Эртен турадаҥ ала эҥирге јетире кожо јӱредис. Класстыҥ Ватсаптагы чадында јаантайын бичижедис, анчада ла шӱӱлтелерисле, астрологиялык јетирӱлерле, каткымчылу видеолорло ӱлежедис. Текши айтса, политиканаҥ ала аш-курсак белетеерине јетире. Школдо база ӧмӧ-јӧмӧ — јӱзӱн-башка видеолор согодыс, ченелте-экзамендерге белетенедис.

Школды божодып, бой-бойыстаҥ ыражары кӱч. Ончобыс јарт оҥдойдыс: кажыбыста ла бойыныҥ јолы, амадузы, келер ӧйи. Је бис мынайып ла најылажып, туштажып, телефон ажыра колбу тудуп јӱрериске иженедим. Ончобыстыҥ амадуларыс јӱрӱмде бӱтсин деп кӱӱнзейдим.

Гимназияда аҥылу айалга — бис бой-бойыска јуук, бир билениҥ балдарыдый болуп калганыс. Мен ол билениҥ база бир балазы болгоныма сӱӱнедим. Кӧдӱриҥилӱ линейкада бис бирде сӱӱнип, бирде кунугып, кӧстиҥ јажын да тӧктис. Школдо ӧткӧн ӧйлӧристи јаантайын јылу эске аларыс деп бир де алаҥзыбайдым.

Кемде де келер ӱредӱлӱ јылда гимназияга 5-чи класска ӱредӱге киретен бе айса јок по деген эреҥис санаа болзо, кыйалтазы јогынаҥ ӱрензин деп айдарым.

Мен бу школдо ӧскӧ ороондордыҥ тилдерин ӱренер предметти сӱӱп баштагам. Тургуза ӧйдӧ английский тилле мен јайым кычырадым, бичийдим, куучындайдым, керек дезе, сананадым да. Келер ӧйдӧ бу тил меге јаан тузазын јетирер деп иженедим. Анайда ок тӧрӧл алтай тилимле кӧп билгир алганыма сӱӱнедим. Ончо ӱредӱчилер сӱрекей јакшы. Олорго јаан алкыш-быйанымды айдадым. Анчада ла алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Неля Гавриловна Сулуковага, завуч Ольга Васильевна Кузнецовага, английский тилдиҥ ӱредӱчизи Жанна Александровна Ухановага, математиканыҥ ӱредӱчизи Анна Олеговна Каракчеевага, директор Наталья Олеговна Тадышевага.

Каруулу ла учурлу экзамедердиҥ ӧйи башталган. Мен туризм ууламјылу ӱредӱге кирерге кӱӱнзейдим. Бистиҥ тергееде бу ууламјы тыҥ ӧзӱм алынып элбейт. Айдарда, билгири бийик специалист болуп иштеерге амадайдым. Эл-јоныстыҥ јадын-јӱрӱми јакшы айалгада болзын, туризмнеҥ каршу јетпезин деп чырмайар керек. Кичӱ тӧрӧлиме тузалу болорго амадайдым.

 

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым