Јӧмӧлтӧ болзо, турулталар да болор!

25.07.2024

Кан-Оозы аймактыҥ Ойбок ӧзӧгинде ӧткӧн алтай албатыныҥ тергеелер ортодогы XVIII «Эл-Ойын 2024» байрамында спорттыҥ национальный 14 бӱдӱми аайынча маргаандар болгон.

Ок-јаадаҥ шагайактарга адарында Чой аймактаҥ башка бастыра аймактар турушкан. Туружаачылардыҥ текши тоозы 57, олордоҥ 30 эр кижи ле 27 ӱй кижи болгон. Эҥ јааны 74 јашту Александр Сельбиков, эҥ оогожы 13 јашту Полина Акпашева.

Байрамныҥ баштапкы кӱнинде квалификациялык маргаандар ӧткӧн. Олордыҥ турулталары аайынча эр улус ортодо эҥ артык сегис, анайда ок ӱй улус ортодо эҥ артык сегис спортчы илелелген. Финалга чыгары учун тартыжу шак ла бу ок-јаачылар ортодо ӧткӧн. Маргаан кере тӱжине изӱ кӱнниҥ алдында ӧткӧнин айдар керек. Мынызы кӧп спортчыларга кӱӱнзеген турулталарга једерге качалаҥын јетирген. Бир кӱн озо ок-јаачылардыҥ кезиги орой эҥирге јетире, арткандары дезе, эрте таҥла тазыктырынган. Тазыктыруларда јакшынак турулталарга јединерге јараар, је маргаандарда айалга чек кубула берердеҥ айабас. Мында јеҥӱ кӧп тоолу башка-башка шылтактардаҥ камаанду.

Анайып, ӱй улус ортодо эҥ артык турултаны Гульфанур Самар (88 очко) кӧргӱскен. Эр улус ортодо Аржан Тудуевке (100 очко) једери јок болгон. Бу эки ок-јаачы Чамал аймактаҥ.

Финалга чыгар тартыжуныҥ ээчий бӧлӱгинде таҥынаҥ маргаанда озочылдар болуп Гульфанур Самар, Полина Акпашева, Динара Байбекова ла Олеся Брызгалина чыккан. Эр улус ортодо — Аржан Тудуев, Николай Шагаев, Айдар Мегедеков ло Бийсктиҥ спортчызы Сергей Тукмачев. Финальный тартыжуныҥ турултазы маргаандардыҥ экинчи кӱнинде јарталар керек болгон.

Экинчи кӱнде анайда ок командалар ортодо маргаандар темдектелген. Јууган очколордыҥ турулталары аайынча финалга квалификациялык тартыжуда тӧрт команда чыккан: Чамал аймак (Аржан Тудуев, Сергей Акпашев, Гульфанур Самар, Наталья Калганова); Горно-Алтайск кала (Олег Бабаяков, Амаду Мызин, Нина Садалова, Эвелина Мызина); Улаган аймак (Рустам Петпенеков, Айдыҥ Куюков, Айгуль Темдекова, Наталья Адыкаева); Кан-Оозы аймак (Николай Шагаев, Эльдар Суксеков, Алтынай Тумпукова ла Аруна Башпакова).

Маргаандар командалар ортодо тартыжулардаҥ башталган. Чамалдыҥ ла Улаганныҥ, Горно-Алтайсктыҥ ла Кан-Оозыныҥ ок-јаачыларыныҥ параллельный туштажуларыныҥ кийнинеҥ озочылдар јарталып келген. Улаганныҥ спортчылары Чамалдыҥ спортчыларына ойнодып ийген. Горно-Алтайсктыҥ командазы Кан-Оозынныҥ командазын 26 очкого ойноп алган.

Ӱчинчи јер учун тартыжуда Улаганныҥ ок-јаачыларын Кан-Оозыныҥ ок-јаачылары озолоп ийген. Алтын финалга Чамалдыҥ ла Горно-Алтайсктыҥ командалары чыккан.

Олор ортодо кызу тартыжу ӧткӧн. Кажы ла команда Эл-Ойынныҥ јеҥӱчили болуп, кӱӱнзеген алтын медальдарды ала согор кӱӱндӱ тартышкан.

Адакыда чийӱге Аржан Тудуев ле Олег Бабаяков чыгат. Аржан эки адыштаҥ кызыл ӧҥдӱ эки шагайакты аҥтара адат ла јирме очконы ойноп алат. Олег баштапкы адышта он очконы ала согот. Экинчи адышта јазып ийет. Мына-йып, бу тартыжуныҥ турултазы јартала берген. Јеҥӱни Чамал аймактыҥ ченемелдӱ, јайалталу, турумкай спортчылары алган. Бу кӱн ырыс олордыҥ јанында болгон деер керек.

Таҥынаҥ маргаандарда ӱй улус ортодо баштапкы ӱч јерди Чамал аймактыҥ ок-јаачылары алган. Алтын — Гульфанур Самарда, мӧҥӱн — Полина Акпашевада ла кӱлер — Олеся Брызгалинада.

Эр улус ортодо јеҥӱчил болуп Чамалдаҥ Аржан Тудуев чыккан. Экинчи ле ӱчинчи јерлерди Николай Шагаев ле Айдар Мегедеков ӱлешкендер. Экӱлези Кан-Оозы аймактаҥ.
Чамал аймактыҥ ок-јаачыларыныҥ једиминде аймактыҥ администрациязыныҥ ӱлӱзи јаан. Не дезе, муниципал јаҥ бойыныҥ спортчыларын јаантайын јӧмӧйт. Маргаандарга барарга транспорт, командировочный акча чыгарат, профессионал ок-јаалар аларга болужат. Мындый јӧмӧлтӧ-болуштыҥ шылтузында аймактыҥ ок-јаачылары талдама турулталар кӧргӱзет. Аймактыҥ администрациязыныҥ јааны Айдар Елековко быйан айдар керек.

Каланыҥ командазыныҥ адынаҥ јурт ээлемниҥ Маймадагы техникумыныҥ директоры Александр Чеконовко јаан быйаным айдадым. Александр Дмитриевич тӧрӧлчи кӱӱндӱ кижи, спорттыҥ кӧп бӱдӱмдерине јӧмӧлтӧзин јетирет. Горно-Алтайсктыҥ ла Майманыҥ ок-јаачыларына тазыктырынарга техникумныҥ стадионында јалаҥ берилген болгон. Спортчылар Эл-Ойынга ондо белетенгендер. Горно-Алтайсктыҥ командазы анайда ок алкыш-быйанын тазыктыраачызы спорттыҥ ветераны Александр Сельбиковко айдып турулар.

Текшилей алар болзо, јакшы белетенижин, јеҥӱге јӱткӱмелин кӧп командалар кӧргӱскен. Мында аймактыҥ башкараачыларынаҥ ајару болзо, јакшы болор эди деп айдар керек. Јӧмӧлтӧ болзо, турулталар да болор!

Ок-јаала маргаандардыҥ призовой фондын Алтай Республиканыҥ депутаттары ла Горно-Алтайсктыҥ ок-јаачызы Амаду Мызин тӧзӧгӧндӧр.
Таҥынаҥ маргаандардыҥ јеҥӱчилдери ле призерлоры акча-сыйла кайралдаткандар. Кӧп туружаачылар бу јаан маргаанды бийик кеминде ӧткӱргендери учун Кан-Оозыныҥ командазына, ол тоодо Айдар Мегедековко быйанын айткандар.

Анайда ок алкыш-быйанысты баш јаргычы Станислав Кергиловко, маргаандардыҥ качызы Людмила Коргинага айдадыс. Олордыҥ бастыразы бийик кеминде иштеген.

Ок-јаачылар рационализатор Николай Шагаевти шагайактарга адары аайынча сананып тапкан ла белетеген агаш площадказын база бир туштажуда кӧргӱссин деп сурагандар. Оныҥ айтканыла болзо, мындый площадкада ооктор сынбас ла «рикошет» деген неме болбос.

Эл-Ойында ӧткӧн маргаандар тӱӱкиге кирип калды. Алдыста — јаҥы маргаандар, јаҥы амадулар. Ок-јаадаҥ адары мынаҥ да ары јаҥыс ла ичкери ӧзӧр!

Нина БАБАЯКОВА
Автордыҥ фотојуруктары

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым