Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Јайалталарга ӱренер ончо айалганы тӧзӧӧр…

Алтай Республикада культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжи 2003 јылда тӧзӧлип, јаан ижин баштаган эди. Колледж јирме јылдыҥ туркунына јайаандыкта јайалталу балдардыҥ ич-телекейин, кӧгӱс байлыгын чечип, баштамы профессионал ӱредӱни берип, кӧп тоолу јашӧскӱримди кеендиктиҥ јаан јолына чыгарганы нерелӱ керек. Олор колледжтиҥ башка-башка бӧлӱктерин једимдӱ божодып, оноҥ ары билгирин элбедер, ичкери ӧзӧр амадула бийик ӱредӱлӱ заведениелерге кирип ӱренгилейт.

Республикада ӧдӱп турган кемиле, тоомјызыла јаан байрамдарда, окылу туштажуларда колледжтиҥ ӱренеечилери јаантайын туружат. Јылдыҥ ла јаскаары јай ӱредӱлӱ јыл тӱгенер алдында колледжтиҥ ӱренеечилериниҥ јаан ла јаркынду отчетный ойын-концерти јаҥжыкканы аайынча эл театрдыҥ јаан сценазында ӧдӧт. Кӧп тоолу кӧрӧӧчилер јылдыҥ ла олордыҥ ойын-концертин энчикпей сакыйдылар. Эл-јон јашӧскӱримниҥ ӱредӱде јеткен једимдериле акту кӱӱндериле оморкойт.

Је бу сӱӱнчилӱ, оморкодулу керектиҥ эмеш кунукчылду экинчи јаны бар. Ыраак аймактардыҥ башка-башка јурттарынаҥ ӱредӱге келген балдарда јадатан бастыра јанынаҥ јеткилделген общежитие эмдиге јетире јок болгоны кайкадат. Кыстар, уулдар акча тӧлӧп, квартираларда јадат. Сананза да, каланыҥ кобы-јиктеринде улустыҥ айлында јаткан балдар анчада ла кыш ӧйинде автобустар јакшы јӱрбей турган болзо, ӱредӱниҥ, репетициялардыҥ кийнинде айылга канай једип јат? Тӱнниҥ тал-ортозында јойу базары јеҥил эмес ине. Акча-манат келишпей турза, јойу базатаны кайда.

Темдектезе, педколледжте коштой ло бойыныҥ общежитиези бар. Бойыныҥ ӧйинде педучилищениҥ директоры болуп Порфирий Иванович Чепкин деп ады-јолы јарлу, танылу кижи иштеген. Порфирий Ивановичтиҥ эртен турадагы ижи общежитиедеҥ башталатан. Балдардыҥ курсак-тамагын (менюзы), кеп-кийиминиҥ айалгазын, комнатазында ару ба, јылу ба, ӧскӧ дӧ сурактарды ајарузында тудатан. Группалардыҥ кураторлоры база неделеде бир катап общежитиеде балдарды келип кӧрӧтӧн. Порфирий Иванович орой эҥирде иштеҥ чыкса ла кӧнӱ общежитиени табаратан, балдардыҥ айалгазын кӧрӧтӧн. Педколледжтиҥ јаныла ӧткӧмдӧ лӧ, оны Порфирий Ивановичтиҥ адыла адаган болзо деп сананадым…

Бодолында, культураныҥ ла санаттыҥ колледжине ӱренетен таҥынаҥ тура ла коштойында дезе јаҥы общежитие тудулган болзо, сӱреен јакшы, оморкодулу керек болор эди. Колледжти божоткон балдар оноҥ ары бийик ӱредӱ алып, айса болзо, оноҥ до ӧрӧ ӱредӱге кирер, билим иштерин корулап, ойто колледжине иштеп келер эди. Кандидаттар, докторлор, профессорлор болуп келген педагогтор келер ӱйени таскадып ӱретсе, турултазы да јаан болор ине. Темдектезе, якут-сахалардыҥ культуразы, санады, театры бийик ӧзӱмдӱ болгонын угарга келижет. Олордоҥ бу иш јанынаҥ ченемелин алыжар, кӧрӱжер керек эмес пе? Бу калыктыҥ оморкодузы, саха элдиҥ уулы А. С. Борисов Алтайга келгенде, бис оныла оморкоп, куучын-эрмегин угарга барадыс.

Колледж ачыларда, балдар арендага берилген турада ӱренген. Оноҥ 2005 јылда колледжке азый наркологический диспансер болгон тураны берген. 2006 јылда колледжти божоткон эҥ баштапкы балдарга дипломдор табыштырылган. Мында иштеп јӱрген ӱредӱчилер де комудал јогынаҥ балдарды ӱредип ле јат. Ӱредӱчилер де, ӱренчиктер де ижин, ӱредӱзин јарадып, уур-кӱчтерге ајару этпей, ак-чек иштегилеп, ӱренгилеп јат.

Бӱгӱнги кӱнде культураныҥ ла санаттыҥ колледжиниҥ (јааны Елена Ластаева) ӱренеечилери ол ло Социалистический оромдогы азыйгы туразында ла база бир художественный деген бӧлӱги АР-дыҥ культура министерствозыныҥ туразыныҥ 4-чи кадында ӱренет.

Республиканыҥ келер ӧйи болотон, оныҥ культуразыныҥ ла санадыныҥ ӧзӱмин јеткилдейтен балдардыҥ кажызы ла јайалталу. Орооныстыҥ башка-башка тергеелеринде, ӧскӧ дӧ ороондордо ӧдӱп турган кӧрӱлерде, маргыштарда алтай балдардыҥ јайааннаҥ тӱшкен јайалтазын, билгирлерин, шыраҥкайын бийик баалап, кайкап турулар. Алтай Республиканыҥ окылу јаҥдары, эл депутаттары, текши эл-јон бирлик ийделе, санаа-кӱӱнле биригип, балдарга, ӧзӱп јаткан ӱйеге керектӱ профессионал ӱредӱлӱ тура ла общежитие тудуп берер деп иженели. Јииттердиҥ, јайалталардыҥ ичкери јолына, ӧзӱмине чыгарылган акча-манат, болуш ойто кайра тоолу јылдаҥ эбирилип, јаан једимге, кирелтеге экелер ине. Озочыл кӧрӱмдӱ, билгири тереҥ, кӧгӱстӱ, баштаҥкайлу јашӧскӱримди мынайып кичееп ӧскӱрбезе, таскатпаза, белен баштаачы-лидерлерди кайдаҥ аларыс?

Аайы-бажына чыгатан сурактар база бар ла. Је озо баштап ӱренер јаҥы тураны ла общежитиени тудуп алар керек. Быјыл ӱредӱлӱ јылдыҥ учкары колледжти божодып јаткан балдар отчетту ойын-концертин база ла бийик кеминде кӧргӱсти. Хореография бӧлӱктиҥ ӱренеечилери кӧргӱскен номерлериниҥ режиссеры бойлоры ла болуп, ойындарын тургускан. Ойын-номерлердиҥ кеп-кийимине керектӱ не-немелерди ада-энелериниҥ, бойлорыныҥ кӱчиле алган, белетеген. Калганчы курстыҥ балдары диплом иштерин бичип, јеҥӱлӱ корулаган, госэкзамендерди јакшы табыштырган. Сӱреен оморкодулу ла сӱӱнчилӱ! Је…

Клара Пиянтинова