Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

«Кажы ла кижиниҥ салымы бойыныҥ колында»

05.09.2024

Jер-телекейле jоруктап, кандый ла ороондордо jадып, иштеп… — кемге де мынызы jÿрÿмде качан да бÿтпес амадудый. Је бистиҥ jерлежис Толунай КАТЫНОВА ондый эмезин jÿрÿмиле кöргÿзет. Республикан гимназияны, кийнинде Новосибирскте университетти божодып, ол телекейлик компанияларда иштеген. Тургуза öйдö бойыныҥ алдынаҥ иштеп турган аргачы. «Кажы ла кижиниҥ салымы бойыныҥ колында» деп айдып, бойыныҥ ла кÿчиле ичкери барып jат.

Бÿ кÿндерде тöрöл Горно-Алтайск калада ноутбугын ачып, jер-телекейдиҥ jиит аргачыларыла колбу тудуп иштейт. Мындый jакшы учурал келижерде, бис Толунайды ачык эрмек-куучынга кычырдыс.

«Албаданзаҥ – кыр ажарыҥ»
(алтай кеп сöс)

«Мен школдо ÿренип, албаданбазам, неге де jединип албазым деп jарт сескем» – деп Толунай куучынын баштады.

Оныҥ энези Светлана Шатровна тööлöс сööктÿ, алтаистиканыҥ институдында иштеген, адазы Александр Иванович сойоҥ сööктÿ, бир öйдö тÿÿкиниҥ ÿредÿчизи, журналист болуп иштеп, кийнинде тудум иштерге кöчкöн.

Кыс 4-чи класска jетире 7-чи таҥмалу школдо ÿренип, кийнинде республикан гимназияны алтын медальла божоткон. Ӱзеери биjениҥ, jуранарыныҥ, кÿÿлик школдорго jÿрген. Jе учы-учында кÿÿлик школдыҥ пианиноло клазын талдап алган. Толунай бир бичиктеҥ кÿÿлик ойноткыла jакшы ойноорго ÿренип аларга кÿнине беш саат тазыктырынар керек деп кычырала, кажы ла кÿн кÿÿлик школго баратан. Керек дезе jайгы амыраар да öйин пианиноло ойноорына беретен. «Ада-энем jадар тура тудуп баштагандар. Ол узакка чöйилип барган. Биске кичинек болчок турада jадарга келишкен. Пианино тургузар jер jок, оныҥ учун кöбизинде кÿÿлик школго барып таскадынарга келишкен. Меге тÿлкӱÿрди де бергилеп ийетен» – деп, Толунай эске алган. Биjениҥ jаан кыбында пианино турган болгон. Анчада ла кышкыда сÿрекей соок болгон учун ол сабарларын тыныжыла jылыдып, ойто ло ойноп баштайтан…

Бу jÿрÿмдик ченемел оны недеҥ де jана баспазына ÿреткен. Чындап, каникулдар öйинде деремне барганда, математиканыҥ, кеендик литератураныҥ ла английский тилдиҥ бичиктерин jаантайын кожо алып, кычыратан болгон.

Республикан гимназияны, кÿÿлик школды ончо «бештерге» божодып, Толунай Новосибирсктиҥ экономиканыҥ ла башкартуныҥ эл университедине ÿредÿге кирген. Не дезе, ол анчада ла тергеедеги экономикалык айалганы канайда оҥдолторыла jилбиркеген. Толунай Москвада, гран ары jанында ÿренерге кÿÿнзеген болгон, jе база ла акча-манат jетпегенинеҥ улам бу амадузы ол тушта бÿтпеген. Кыс университетте «антикризисное управление» деп специальностьты талдап, ÿзеери «профессионал коммуникацияларда кöчÿреечи» деп диплом алган. Чындап, университетте ÿренип тура, философияла, бийик математикала олимпиадарларда туружып, баштапкы jерлер алатан.

«Бастыра бойымды ÿредÿге бергем. Кöпти билип аларга амадагам. Ол тушта менде антыгарлу ÿÿре-jелелер де jок болгон. Jаҥыс ла jерлежÿге барып, студенттерле туштажарым».

Эмди Толунай ол öйлöрди эске алып, ол тушта öскö укту улусла ачык куучындажып, колбу тудар керек болгон деди. Онызы оныҥ эмдиги ижинде де керектÿ болор эди.

Айдарда, ончо немени öйинде эдер керек!

Профессионал ченемели

Толунай университетти кызыл эки дипломло божоткон. Jе jаан калада иш бедиреген тушта, кызыл дипломго тыҥ ла аjару этпегендер. Учы-учында ол бойыныҥ алган ÿредÿзи де аайынча эмес, бир айти-компаниядагы öзÿмниҥ бöлÿгине ишке кирген. Ол кажы ла кÿн аҥылу база аайынча канча-канча телефондорго согуп, адакыда компаниялардыҥ генеральный директорлорына чыгып, бойыныҥ иштеген компаниязыныҥ продукциязыныҥ таныштыру-презентациязына кычыратан. Сÿрекей кÿч, ишjалы да ас – jÿк ле он муҥ, кату кылык-jаҥду башкараачы… Jарым jылдыҥ туркунына иштеер кажы ла кÿн кöстиҥ jажы jогынаҥ öтпöгöнин эске алат. Jе ол jана баспай, ижиниҥ уч-турултазын кöрöргö албаданган.

Ӱч айдыҥ бажында Толунай ижиниҥ jакшы кöргÿзÿлери учун эҥ бийик акча-сый алып баштаган. Бир канча öйдӧҥ ол бöлÿктиҥ башкараачызы болуп, бойы команда тöзöп, jаҥы келген улусты тазыктырып баштаган. Бир jылдыҥ бажында партнерлор туш-башка барган ла бу компания бöктöлгöн, jаҥызы ачылган. Башкараачызы jаҥы компанияга ишке кычырган, jе Толунай мойноп ийген.

Английский тилди jакшы билер кыс Алтайына јанып, гран ары jанынаҥ келип турган туристтерге экскурсиялар öткÿрген. Эмдиги ле öйдö гид-экскурсоводтор толтыра, ол тушта Толунай сайттарда бойы керегинде jетирÿлерди тургузып, туристтерле бичижип, иштеген. Шак бу иш ого кöпти ачкан: Толунай башка-башка ороондордоҥ келген улусла куучындажып олордыҥ jайым jол-jоруктарын, арга-чагын, Интернет ажыра кайдаҥ ла колбуга чыгарын кайкап, тереҥжиде шиҥдеп баштаган. Туризмле иш турулталу, тÿжÿмдÿ болгон. Ол тушта Толунай jерлер де садып алган.

Jай öткöн кийнинде ол Новосибирскке барып, телекейлик кемдÿ jаан компанияга ишке кирген. Бу компания бийик ÿредÿлÿ jерлердеҥ келгендердиҥ эҥ артыктарын талдап турган. Ого ишке кирерге английский тилди jакшы билер, ÿзеери тестирование ле собеседование öдöр керек болгон. Тöс ээжизи – сен чыҥдый иштеп, öрö öзöр учурлу. Кÿчиҥ jетпезе, иштеҥ барып jадыҥ. Мында да Толунайга jеҥил болгон деп канай айдар, jе таскадаачылар jаан камаанын jетирген учун ол ондо jедимдÿ иштеп, кийнинде Москвадагы бöлÿгине кöчкöн. Ондо до алтай кыс бойын jакшы jанынаҥ кöргÿзип, Европадагы офиске кычырылган. Ол тушта Толунай бу иштиҥ турултазын jакшы оҥдогон: канча да öйдиҥ бажында ондо бу компанияныҥ база бир ээзи болор аргазы бар. Jе ого jайым jоруктаар, öскö ороондор ачар, бойыныҥ алдына иштеер кÿÿни келген.

Jайым куштый учуп…

Бу jуукта Толунай Алтайга Нью-Йорктоҥ келген. Ол бойыныҥ алдынаҥ башка-башка компанияларда jедимдÿ иштейт: саду, тудум, оноҥ до öскö, ÿзеери аргачыларга бойыныҥ бизнесин öскÿрерге болужат. Олордыҥ ортозында алтай jииттер кöп деп темдектейт. Мындый улус ижин база да jедимдÿ апарза, бистиҥ тергеебисте öрö öзÿм болор деп бир де алаҥзу jок.

Кыс бойы да jаантайын башка-башка тренингтерде тазыктырынат. Бу чындап та сÿрекей баалу ÿредÿлер. Jе Толунай бÿдет: сен ишке канча ла кире кöп беринзеҥ, ончо ло кире кöп аларыҥ. Ол бойыныҥ jÿрÿмиле кöргÿзип jат: кажы ла кижи тöс амадузын тургузып, учына jетире барза, оноҥ туза болор. Онызын аjаруга алып, Толунай сыгын айдыҥ 13-чи кÿнинде 14 саатта М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган республикан библиотекада тергеебистиҥ аргачыларына акча тöлöбöзинеҥ мастер-класс, туштажу öткÿрерге белетенет. «Бистиҥ республиканыҥ аймактарында, калада jиит аргачылар кöп деп билерим, jе кöп сабазы бойыныҥ ла алдына иштейт. Айса болзо, кем де ижин jаҥы ла баштаган, jилбиркеткен сурактары кöп, jöмöлтö керек болуп турган. Биске биригер öй келген» – деп, Толунай адакыда айтты.

Jилбиркеген улус мастер-класска Толунайдыҥ телеграм-каналында тургузылган ссылка ажыра (t.me/lunabiznes) эмезе +7 913 999-14-52 номерле регистрация öдÿп ийер керек.

Сурактар болзо, аргачыда ВКонтакте jонjӱрÿмдик сетьте бÿги бар, бойына бичип ийерге jараар.

Чындап, мындый ок мастер-класстар былтыр ла быjыл кышкыда öткöн лӧ ого сÿрекей кöп улус jуулган. Jашöскÿримниҥ öрö öзöр амадузы бары оморкодулу.

Айдарда, бистиҥ кычыраачыларыска Толунайдыҥ бойыла таҥынаҥ таныжып, тузалу билгир алар jакшынак арга база берилет. Оны ычкынбас керек!

* * *

Толунай Катынова сыгын айдыҥ 13-чи кÿнинде 14 саатта М.В. Чевалковтыҥ адыла адалган республикан библиотекада тергеебистиҥ аргачыларына акча тöлöбöзинеҥ мастер-класс, туштажу öткÿрерге белетенет. Аймактардыҥ ла калабыстыҥ аргачылары, туштажуга кÿÿнзеп келигер!
16+

Ай-Тана ТОРБОКОВА

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым