Статьи

Статьи

Ирбистиҥ кайкамчылу телекейи

Јерлештерис Москвада «Алтай туулардыҥ ээзи» – «Хозяин Алтайских гор» деген фильмниҥ премьеразына барып јӱрдилер. Фильмниҥ тӧс геройлоры Алтайдыҥ ирбистери ле Сайлукемдеги эл парктыҥ ишчилери болды. Шак мындый сыйды Алтайдыҥ эл-јонына тергеелер ортодо «Ирбис» деген ассоциация этти, оныҥ јааны Али Узденов. Ирбис керегинде толометраж фильмди согоры керегинде шӱӱлтениҥ јолду ээзи «Ирбис» ассоциация деп айдар керек. Јайаандык

9 ноября 2023

«Кыймыктанганы кыр ажар, озологоны от алар»

Ӱлӱрген айдыҥ 27-чи кӱнинде Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда Алтай Республиканыҥ Олимпий совединиҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала он јылдыгына учурлалган кӧдӱриҥилӱ јуун ӧткӧн. Бӱгӱнги кӱнде бу совет тергеениҥ јондык кыймыгуларыныҥ ортозында спорт аайынча бӧлӱкте кӧрӱмјилӱ иштӱ организациялардыҥ бирӱзи болуп јат. Оны 2013 јылдаҥ ала Россия Федерацияныҥ физический культуразыныҥ ла спортыныҥ нерелӱ ишчизи, грек-рим кӱрешле Алтай Республиканыҥ

2 ноября 2023

Ајару кажы ла кижиге керек!

эмезе Н. Бельчекованыҥ «Адабыс келди…» деп повезин кычырып… Мен Нина Баштыковна Бельчекованы «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ корреспонденти деп билерим. Алтайыста јарлу эпшиниҥ ӱлгерлерин бу ла газеттеҥ кычырып турарым, эрке, је бу ла ӧйдӧ јӱрӱмдик ле чоҥ ӱлгерлер. Бу кеберкек чырайлу, токыналу куучынду алтай эпшиниҥ прозалап бичиген чӱмдемелдериле бу ла јууктарда, чынын айтса, ӧткӧн јаста таныштым.

22 сентября 2023

Эне јеристи байлап бажыралы

«Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ бӱгӱнги номеринде Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи Любовь ТАЛКЫБАЕВАНЫҤ «Чуй элимниҥ јаҥжыгулары» деген бичигинеҥ Сары Бӱрде, Јажыл Бӱрде јаан тагылдарга амадап чыгып, јаламазын буулап, алкыш-быйан сураарыныҥ, алканарыныҥ аайы, чӱм-јаҥы керегинде бичимелин јарлайдыс. Jажыл Бӱр ле Сары Бӱр Азыйда калыгыс јыл чыктыс дежип чагалайтан, саҥ салып алканатан. Јылу јаскы кӱндер келип,

21 сентября 2023

190 јылдык јол ӧткӧн јурт

Ӧдӱп јаткан јылдыҥ куран айыныҥ 25-чи кӱнинде Шабалин јурттыҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала 190 јылдыгы темдектелген. Ого учурлай кӧдӱриҥилӱ керек-јарактар ӧткӧн. Кӱндӱниҥ доскозы Шабалин иштеҥкей улузыла бай јурт. Оныҥ да учун байрамдык кӧдӱриҥилер эртен тура Кӱндӱниҥ доскозыныҥ ачылтазыла башталган. Шабалинниҥ јурт јеезезиниҥ јааны Мерген Чичканов мында алдынаҥ бери иштеҥкей улус јатканын темдектеп, олордыҥ эткен керегин улалтып

31 августа 2023

«Кабай болгон Эре-Чуйымнаҥ — кӱчим ле кӱӱним…»

«Ӧй» деген ӱзӱлбес агынныҥ кандый да бӧлӱги сӱрекей ныкта болуп турган болор бо деп, Сайлугемниҥ эл паркында тӧзӧлгӧнинеҥ ала иштеп келген Мая ЕРЛЕНБАЕВАЛА куучындажадыс. Бодогондо, тергеебис республика болуп јатканынаҥ бери кӧп тӧ ӧй ӧтпӧгӧн. Је бу јуукта ла, 30-40 јыл мынаҥ кайра болгон керектер озогы тӱӱкидий. Олордыҥ керечилери ле туружаачылары дезе эмди ле ортобыста јӱрет.

24 августа 2023

Бӱдӱн чак ӧткӧн школыс

Тӱӱкиде арткан аттар Кош-Агаш аймактыҥ Чаган-Oозы jуртыныҥ 100 јылдыгы толгон школында ӱренген jаан jашту улус ортодо jылу ла jаркынду санаалар эбелет. Школдо ӱренген бала тужы, бийик билгирлер берген ӱредӱчилер кажызыныҥ ла санаазында jарык ис болуп арткан. 1923 jылда Чибит jурттаҥ кӧчӱп келген Алексей Иванович Суразаков Чаган-Узун jуртта баштапкы советский школ ачкан. Ол тужында школ кичинек

18 августа 2023

Толкочоктор: чактар ӧткӧн тазыл-тамырыс

Јай алтай кижиге эҥ јакшы ӧй деп айтса, јастыра болбос. Кӱни јылу, ар-бӱткени јайылган, чечектеген тужы. Мындый ӧйдӧ улус алдынаҥ бейин јуулыжып, байрамдар, той-јыргалдар ӧткӱретен, тӧрӧӧндӧри деп айылдажып јӱретен. Ӧдӱп јаткан јайдыҥ бир јакшынак кӱнинде Толкочоктыҥ угынаҥ таркагандар Јолоныҥ јанында јуулыжып, сӱрекей јакшы байрам ӧткӱрген. Ол керегинде биске Сергей Кӱрешевич ТОЛКОЧОКОВ куучындады. — Толкочоктоҥ таркаган

17 августа 2023

Шӱӱрбекчилердиҥ алтай аттары керегинде

Алтай ӧлӧҥ-чӧбиле, аҥы-кужыла сӱрекей байлык тала, ӱрделиктеҥ бери оныҥ кайыр кырларында, капчалду ӧзӧктӧринде, јуҥ ойбокторында, элбек јалаҥдарында кандый бӱдӱмдӱ ӧзӱмдер ӧспӧгӧн, кандый тӱктӱ кийиктер одорлобогон деер. Је ӧйлӧр ӧткӧн сайын кижиликтиҥ «антропоген» табарузы Алтайдыҥ ар-бӱткенине ойто тӱзедилбес каршузын тыҥыдып јат: тӧрӧл јеристиҥ ӧлӧҥ-чӧби тепселип, аҥы-кужы астаары токтобой туру, калганчы јӱсјылдыкта Алтайдыҥ амыттарыныҥ ондор тоолу бӱдӱмдери

17 августа 2023

Кыргызстанныҥ Чаткал аймагыла јӱрген экспедициядаҥ

А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейдиҥ билим ишчизи Вера Кыдыеваныҥ ла «Чаткал-2023» экспедицияныҥ башкараачызы Тажибай Айтбаевтиҥ «Кыргызстандагы Чаткал аймагыла јӱрген экспедицияда» деген бичимелиле таныштырадыс. Былтыр Алтай Республикада ӱч аймакла ӧткӧн «Јаан Алтай: Россия – Кыргызстан-2022» деп адалган этнографиялык экспедиция быјыл ижин Кыргыз јеринде Тянь-Шань – Ала-Тоо (кыргыз ады) кырды ажып, Чаткал деп аймакта улалтты.

3 августа 2023

1 2 3 4 5 6 7 8 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина