Статьи

Статьи

Алтай калыктыҥ тӱштери керегинде

«Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ 100 јылдыгыла колбой, бойыныҥ ӧйинде газетле колбу туткан улусты эске алынадыс. Ондый улустыҥ тоозында алтай билимчилер ортодо философия билимдердиҥ баштапкы кандидады да деп айткадый Валентина Александровна Муйтуеваны адаарга јараар. Ол ӧткӧн чактыҥ кайда да јетенинчи јылдарыныҥ бажында, канчын јаш тужында, газетте иштеген. Оныҥ кийнинде ӧйлӧрдӧ, бийик ӱредӱ алып, тӧрӧл јеринде иштеп јӱрерде,

23 августа 2022

«Акабыс иштеген јуук ла кару газедис»

«Алтайдыҥ Чолмоны» газетте узак јылдарга акабыс Борис Чимчиевич Канарин иштеген. Ол адамныҥ эҥ кичинек карындажы болгон. Борис Чимчиевич акабыс ажыра тӧрӧл газедис те, ӧмӧликтиҥ акамла кожо иштеген улузы да биске там јуук ла кару болуп калган. Ол Кан-Оозы аймактыҥ Кара-Суу јуртында алты балалу (беш уул ла бир кыс) биледе чыккан. Адазы тодош сӧӧктӱ Чимчий деп

19 августа 2022

Ајаруда – укту койлордыҥ ла эчкилердиҥ ӧзӱми

Куран айдыҥ баштапкы јарымызында Алтай Республикага Россияныҥ кой азыраачыларыныҥ Национальный бирлигиниҥ турчылары келип јӱрдилер. Олор бистиҥ тергееде укту койлор ло эчкилер азырап турган ээлемдерде болуп, ээлемчилердиҥ ижиле јууктада таныштылар. Окылу јетирӱлерле болзо, Алтай Республикада текши тооло 350 муҥ тын тоо кой ло 66 муҥ тын тоо эчки азыралат. Олордыҥ ортозынаҥ укту койлордыҥ тоозы – 27,9

16 августа 2022

«Улусты эмдеери — эҥ агару ла учурлу иш»

«Поликлиникада иштеп турарыста, улай ла кыбыстаҥ чыгып, улусла куучындажып, тал-табыш болзо, шылтагын јартажып, аайына чыгып, аргабыс јеткенче болужып туратаныс. Кезикте ачуурканып турган пациенттиҥ комудалын јӱк ле угуп, удура тоолу да сӧс айтсаҥ, ого јеҥил боло берер ине. «Эмчиликтеҥ кем де ачуузын тӱӱнип алган чыкпас учурлу, кажы ла кижиге ајару эдер керек» деген ээжиге тайанып иштегенис…».

9 августа 2022

«Айтканыҥды улус угуп, јӱрегине јуук алганы јаан учурлу…

2022 јылдыҥ јаскы сессиязы Федерацияныҥ Совединде тӱгенген. Россия Федерацияныҥ сенаторы Владимир ПОЛЕТАЕВЛЕ бу сессия ӧйинде ижи, оныҥ тӧс ууламјылары керегинде куучын-эрмек ӧткӱредис. — Јакшылар, Владимир Владимирович! — Јакшылар! — Јаан изӱ айдыҥ 8-чи кӱнинде Федерацияныҥ Совединиҥ калганчы пленарный јууны ӧткӧн. Слер бойыгардыҥ јасакчы ижигердеҥ кандый ууламјыларды аҥылап темдектеер эдигер? — Јаскы сессияныҥ ижи јаҥыс ла

19 июля 2022

Ӧйдиҥ бойыныҥ аайы…

«Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ кычыраачыларын јурукчы Павел ОЙНОШЕВЛЕ ӧткӧн элес эрмек-куучынла таныштырадыс. – Павел Петрович, Слерди бу јуукта јурукчылардыҥ «Тӱндӱктиҥ калыктарыныҥ графиказы» деген бастырароссиялык кӧрӱ-маргаанында једимдӱ турушкан деп солун табыш угулды. Кӧрӱ-маргаан керегинде айдып ийзер. – Текши Россияныҥ профессионал јурукчы-графисттериниҥ кӧрӱ-маргаанын культураны јӧмӧӧр лӧ ичкери ӧскӱрер «Искусство наций» деген фонд президенттиҥ гранттарыныҥ фондыныҥ јӧмӧлтӧ-болужыла ӧткӱрген.

24 июня 2022

«Алтайдыҥ Чолмоны» најыларын јууйт

Республикан газеттиҥ 100 јылдыгыла колбой аймактардагы туштажулар улалып туру. Баштапкы туштажу Кан-Оозы аймакта кӧдӱриҥилӱ айалгада ӧдӱп калган. Ээчий туштажу кичӱ изӱ айдыҥ 3-чи кӱнинде Оҥдой аймакта ӧткӧн. «Чолмончыларды» ла ӧскӧ дӧ кычыртулу келгендерди јуртка кирердеги стеланыҥ јанында аймактыҥ јааныныҥ ордынчызы Анатолий Атаров, Оҥдойдыҥ культишчилери ле «Эҥир јылдыс» ӧмӧликтиҥ јаҥарчылары уткуган. Канча кӱнге јааш, соок болгонын

10 июня 2022

Ӱренчиктердиҥ тоозы јылдыҥ ла кӧптӧйт

Кажы ла кижиниҥ јӱрӱминде школдо ӱренген ӧйлӧри эҥ ле баалу ӧйлӧр болуп, јажын-чакка артып калат. Баштапкы таныктар, баштапкы ӱредӱчи, баштапкы једимдер, чындык најылар… Бу ончозы школдоҥ башталат. Школ – балдардыҥ экинчи айылы, ӱредӱчилер – экинчи ада-энези. Быјыл Улаганныҥ орто ӱредӱлӱ школына 100 јыл толуп јат. Школ бӱткӱл чак туркунына јаан јол ӧткӧн. Тӱӱкилик чаазын-документте айдылганыла

7 июня 2022

Шибеези — билези, ырызы — балдары

Бӱгӱнги кӱнде Караколдогы јурт јеезениҥ јеринде Кудайдыҥ берген јажын јажап, амыр-энчӱ отурган сок јаҥыс аксагал — Тордомой Тадинович. Јажаган јашты сананып, кайра кӧрзӧ — јӱрӱмниҥ јаан јолы кӧскӧ кӧрӱлер, санаага эбелер. Иш кижиниҥ ырызы деген бирӱзи, ол оогоштоҥ ала амыралтага чыкканча ижин ак-чек бӱдӱрген. Јиит тужында бухгалтердиҥ курстарын божодып, Карл Маркстыҥ адыла адалган колхозында бухгалтер-чотобот

2 июня 2022

Туулу Алтайда 1-кы коммунаныҥ јолы

«…Ак мӧҥкӱ карлу Ӱч-Эҥмек деп тайганыҥ алдында Кулады деп јурт бар. Мында јуулып, баштапкы коммунаны тӧзӧгӧн улустыҥ ла олордоҥ таркаган бала-барканыҥ ӧткӧн јеҥил эмес јолы ла салымы керегинде куучындаза, бӱгӱнги ӧзӱп јаткан јаш ӱйеге, байла, солун болор». Мынайда јарым чак кире кайра Оҥдой аймактыҥ кайда ла болзо — озочыл Кулады јурты керегинде бойыныҥ бичимелин Борис

31 мая 2022

… 6 7 8 9 10 11 12 13 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина