Алтайдын Чолмоны

Келер ӱйелердиҥ су-кадыгы слердеҥ камаанду

Кыс балдар ортодо ачу ашла, таҥкыла «баштактанып» турганы элбеде таркаганы чочыдулу. Бу керегинде шӱӱлте де эмес, јакару бичиирге санандым.

Кыстыҥ эне болорына белен эмес болгоны, ак-јарыкка кӱӱнзебеген бала тапканы ла балазын азыраарга мойногоны эҥ јаан ла курч сурактардыҥ бирӱзи болот. Јӱрӱминиҥ чыҥдыйы јабызаганы, јаантайын ачынып јӱргени, келер ӧйгӧ бӱдӱмјизи јок болгоны ӱй кижиниҥ су-кадыгын уйададат.

Ол ок ӧйдӧ су-кадыкка эҥ ле тыҥ каршузын таҥкылаш ла аракыдаш јетирет. Олор таҥкылаш кижиге кандый салтарын јетирип турганын ол ло таҥкыныҥ тыштында јуруктаҥ кӧрӱп ле бичигинеҥ кычырып турган да болзо, оны керекке албайт. Колында таҥкылу, пиволу бойлорын «крутой» деп сананат па кандый?

Таҥкыныҥ ла аракыныҥ кыс кижиге јетирип турган эҥ јаан каршузы – ол бала табар органдарда оору табылып турганы. Мен нениҥ учун кыс балдарды темдектеп тургам дезе, олор – келер ӧйдӧ бала азырайтан энелер болор, олордоҥ келер ӱйениҥ су-кадыгы камаанду.

Эне кижиниҥ карындап јӱрген балазы кан ажыра азыранып ӧзӱп јат. Энениҥ ичкен аракызы 12 минуттаҥ карындагы баланыҥ канына кожулат. Онызы балага айдары јок јаан каршузын јетирет. Клеткалары јаҥы ла ӧзӱп турган ӧйинде не ле немеге бортык болот. Кӧчӧлӱ кижи таҥкылаза, оныҥ короны плацентага ла балага барып јат. Мынаҥ улам бала кенек болордоҥ маат јок. Эпши барлу јӱреле, јаантайын ачу аш ичкен ле таҥкы тарткан болзо, балазыныҥ сагыжы тутак, јӱреги оору, буды-колы кенек ле ӧскӧ дӧ једикпес-тутактарлу болор аргалу. Ӱзеери аракыдаштаҥ ла таҥкылаштаҥ јаражай бойыгар ӧйинеҥ озо карып, чырай-бӱдӱжер ӱрелип баштаар. Андый эпшилерди кӧрӧргӧ келишкен ле болор. Кожо ӱренгендеринеҥ кӧрӧ, карган кӧрӱнгилейт.

Айдарда, јаман кылыкка темиккени, ÿренишкени јаҥыс ла бойына эмес, бала-барказына да коомой салтарын јетирерин оҥдоор керек. Су-кадык јӱрӱм јӱрерге, спортло тазыктырынарга бой-бойыгардаҥ тем алыгар, јакшы јаҥыртуларга ачык болугар.

Эмдиги ӧйдӧ јаҥы биле тӧзӧгӧндӧр 10-12 бала чыгарбай јат, оныҥ учун су-кадык бала азыраарга кӱӱнзегендер бала карындап азыраар ӧйди озолондыра темдектеп не албас?

Бис, алтайлар, тегин де ас тоолу албаты. Мынаҥ ары кӧптӧп ӧзӧтӧнис слердеҥ камаанду, кыстар. Ол керегинде ундыбагар!

Јиилек БАДАКИНА