На алтайском

Ат-нерези јарлу тӧӧлӧс сӧӧктӱ Модыш эр

…Улу Јеҥӱ алган солдаттар, улу Јасты уткуган jуучылдар – ол кемдер? Олор кандый болды не? Кол пулеметтоҥ адыжып, Ленинградты корый алган jалтанбас jуучыл — мениҥ адам Итул Белековтыҥ сӱр-кебери кӧзиме кӧрӱнет. Бу ла тушта санаама эбелет: jуучыл кеп-кийимин тартынган фронтовик — Модыш Адаров, мениҥ кайын адам. Айса, балдарымныҥ энезиниҥ адазы – Модыш Майманович деп фронтовик

30 мая 2025

Эжер Ялбаков: Биске эл-jоныстыҥ jилбÿлерин корыырын, бирлигисти jеткилдеерин сананар, шÿÿр керек

Улаган, Оҥдой, Чамал, Майма ла Кӧксуу-Оозы аймактарда депутаттар, jондык ишчилер ӧткӱрген туштажуларда куучын-эрмек jаҥыс ла муниципал jаҥыртулар аайынча эмес, анайда ок бу jуукта Конституциябыска эдилген кубулталар керегинде база болгон. Алтай Республиканыҥ Конституциязы 2020 jылда jаан солунталар эдилген Россия Федерациязыныҥ Конституциязына эптештирилген. Мындый иш Россия Федерациязыныҥ бастыра субъекттеринде ӧткӱрилген ле бӱгӱн Алтай Республиканыҥ статузын солыырына кандый

27 мая 2025

Кебезен – jуук улузымныҥ салымында

Мен бойым алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи болорым. Ӱренчиктеримле кожо бичиичи Эркемен Палкинниҥ јайаандык ижин, чӱмдемелдерин башка-башка класстарда чокум темала ӱренгенис. Темдектезе, 11-чи класстыҥ хрестоматиязында «Кöк теҥери» тууjы, «Алан» деп романынаҥ Кебезен керегинде бажалыгы кийдирилген. Онойып, мен ас шиҥделген, бичилген Кебезен керегинде темала јилбиркеп, ӱренчиктеримле кожо бу бажалыкты канча катап кычырып, шиҥжӱлӱ ижисти баштаганыс. Ижис

27 мая 2025

Алтай — Кудайларга сӱрекей јаан учурлу јер…

«Кайчы ӧлбӧс, кай јылыйбас…» Н. К. Ялатов Кай чӧрчӧк лӧ бӱгӱнги кӱнде оныҥ учуры, јӱрӱмиске ол кандый камаанду болгоны, Алтайыстыҥ эҥ јаан чӧрчӧгин — «Јаҥарды» орус тилге кӧчӱргени, кайчылар угы ӱзӱлбези, јарлу ээлӱ кайчыбыс А. Г. Калкинниҥ юбилейлик јажы ла оноҥ до ӧскӧзи. Бу ончо сурактарга филология билимдердиҥ докторы, Калмыкияда Б. Б. Городовиковтыҥ адыла адалган

27 мая 2025

Канга шиҥген јилбӱ

Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуругында Шабалин аймактыҥ Беш-Ӧзӧк јуртынаҥ иркит сӧӧктӱ Олег Таркрашевти кӧрӧдигер. Бу кижи тергеебисте укту јылкы мал ӧскӱрип турган улустыҥ бирӱзи. Оныҥ английский укту аттары Эл-Ойындарда 4800 метр дистанцияга ат јарышта кӧп катап јеҥӱчилдер болгон. Олег Таркрашевтиҥ чыккан-ӧскӧн јери Шыргайты јурт. Алдында совхоз ӧйинде Беш-Ӧзӧккӧ ветеринарный техник болуп иштеп келеле, мында арткан. Биле тӧзӧп,

16 мая 2025

Тӧрӧл тилге jилбӱ – кӱӱ ле кожоҥ ажыра

Тоҥжаан сööктÿ Кирилл Епишкин Кан-Оозы jуртта Ч. К. Кыдрашевтиҥ адыла адалган орто ÿредÿлÿ школдо кÿÿниҥ ле jуранарыныҥ урокторын öткÿрет, 6-чы «Д» класстыҥ башкараачызы. Чыккан-öскöн jери – Шабалин аймактыҥ Шыргайты jурты, ада-öбöкöзи Оҥдой аймакта Jоло jурттаҥ таркаган. Адазы Сергей Дмитриевич Кан-Оозы аймактыҥ Jабаган jуртында чыккан. Бойыныҥ кыска да болзо, је jаркынду jÿрген jÿрÿминде Шыргайтыда канча jылдарга

6 мая 2025

«Кайтыганы» текши алтай сöзликке не кийдирбес?

Газедистиҥ айылчызы – кÿзен сööктÿ Михаил (Маҥдыш) УЛАГАШЕВ. Ол 1936 jылда бÿгÿн Чой аймакка кирип турган Сынду öзöктö чыккан-öскöн. Бала тужы Ада-Тöрöл учун Улу jууныҥ кату öйлöрине келижип, кöп öлÿм, шыра, торо кöргöн. Jе jÿрÿмнеҥ чöкöбöгöн, бойыныҥ jолын бедиреп, jака Алтайдыҥ Буланиха jуртында механизаторго ÿренген, Ыраак Кÿнчыгышта черÿде турган. 1958 jылда Эмери (Александровка) jурттаҥ чапты

3 апреля 2025

Иштеген ижи мергендӱ

Быјыл орооныс Улу Јеҥӱниҥ 80 јылдыгын темдектеп турарда, «Алтайдыҥ Чолмоны» газедистиҥ бӱктеринде бу эҥ јаркынду байрамыска учурлай Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачылары, тылда артып, бастыра кӱчин берип, эр улустыҥ ордына кату-кабыр иш иштеген эпшилер ле јуу ӧйиниҥ балдары керегинде бичимелдер кӧп чыгат. Кажы ла кижи бойыныҥ јуук улузыныҥ јӱрӱмиле, олордыҥ ак-чек ижиле кычыраачыларды таныштырарга амадайт.

3 апреля 2025

Угы-тӧзистиҥ тазыл-тамыры

«Таҥ Чолмон» колхозтыҥ озочылдары Шабалинде ӧткӧн аймактыҥ јуунында, 1950 јылдар. Солдоҥ оҥ јаны јаар отургандары: бригадир-полевод Чочогой Иркитов, садучы Шагайчы Соенов, тискинчи Михаил Куданов, тургандары: клубтыҥ јааны Торкоҥ Мундусова, малчы Антурак Соенов, ветеринар Јинјибей Тӧлӧсова, койчы Јорокон Иркитов, избач Јыргал Иркитова, садучы Ӱренчи Соенова, колхозчы Јалачы Мундусова Антурак Созыйканович Соеновтыҥ узун јӱрӱми сӱреен јилбилӱ

3 апреля 2025

«Ич-кӱӱниме не кирет, оны ла эдедим…»

Борис КИНДИКОВТЫҤ ады-јолы республикабыс ичинде элбеде јарлу. Кычыраачыларыс оны јурукчы, балдарды санатка, алтай ойноткыларла ойноорына, кайлаарына ӱредип турган ӱредӱчи, таштарда бичиктер аайынча шиҥжӱ иштер ӧткӱреечи, ӱлгерчи, ӱлгерлерге кӱӱ чӱмдеп, кожоҥдоп турган автор, кыскарта айтса, бастыра ла јанынаҥ јайалталу кижи деп билер. Борис Михайлович керегинде газедис мынаҥ да озо јылдарда бичиген эди. Оныҥ бир јерде отурарга

28 марта 2025

1 2 3 4 5 6 7 8 …

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым