День: 26.05.2023

Что такое диабет и как с ним жить?

Одним из опаснейших вызовов XXI века врачи называют сахарный диабет. По официальным данным, количество больных диабетом в России превышает 2,6 миллиона человек. По данным эпидемиологических исследований, реальное число пациентов с сахарным диабетом в нашей стране в 3-4 раза выше. В 2022 году в Горно-Алтайске во время диспансеризации сахарный диабет выявлен у 107 человек, за четыре

26 мая 2023

Школыстыҥ тӱӱкилик јолы

Jӱзӱн öзöктиҥ балдарын Jууп ӱреткен ӱредӱчилерис, Кöп сууларды бириктирген Кöл бодолду школыс. Албатыныҥ jӱрӱминде 30-чы jылдар, байла, эҥ ле ундылбас jылдар болуп тӱӱкиде арткан. Ол jылдар jаҥыс та кызалаҥду ла шыралу öйлöр эмес, је улустыҥ jадын-jӱрӱмине jаҥыртулардыҥ толкузы jайылган öйлöр. Jаҥыдаҥ jурт ээлем, школдор тöзöлгӧн, эҥ баштапкы кӧлӱктер келген. Совет jаҥ тӧзӧлип, олордыҥ öзӱми

26 мая 2023

Эҥ јаан байлык – тилин билгени…

Улу Улаган аймакта кӧдӱриҥилӱ туштажуда туружып ийеле, бис, чолмончылар, јол-јоругысты Эре-Чуй јаар улалтканыс. Јолойын јыш агаштарлу, сӱрекей јараш ар-бӱткендӱ јерде тудулган «Алтынсай» деп амыраар базада сӱреен јакшы амыраганыс. Оныҥ ээзи кыпчак сӧӧкту Алексей ле тодош сӧӧктӱ Алтынсай Белеековтор. Бу тӧрӧлчи, кӱндӱзек биле база бистиҥ кычыраачыларыс болуптыр. Экинчи кӱрее-куучын Белтир јурттыҥ библиотеказында ӧткӧн. Туружаачыларга уткуулду сӧзин

26 мая 2023

«Бис ончобыс бир јаан иш бӱдӱредис»

«Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ ишчилери кӱӱк айдыҥ 19-20 кӱндеринде Улаган ла Кош-Агаш аймактарда кычыраачыларла туштажулар ӧткӱрген. Улаган аймактыҥ тӧс библиотеказында ӧткӧн эрмек-куучында алтай тилдиҥ ӱредӱчилери, библиотеканыҥ ла «Улаганныҥ солундары» газеттиҥ редакциязыныҥ ишчилери, кычыраачылар турушкан. «Алтайдыҥ Чолмонында» Улаган аймактаҥ чыккан кӧп журналисттер иштеген, ол тоодо 1920-1930-чы јылдарда, «Кызыл Ойрот» атту болгон ӧйлӧрдӧ, Исай Тантыев, Алексей Телеков, Василий

26 мая 2023

«Мы умирали в огненном кольце…»

Мы — не пехота, И не солдаты. Мы — штрафные души, Мы — штрафная рота. * * * Хочу написать две истории, рассказанные отцом. Раньше про этих людей, которые воевали в штрафных ротах, не писали и не говорили. Их как бы и не было, хотя они внесли свой вклад в общее дело Победы. По разным

26 мая 2023

Керектӱ ле учурлу таскаду

Кӱӱк айдыҥ 25-чи кӱнинде Горно-Алтайскта Јеҥӱниҥ паркында кӱндӱлӱ каруул службаныҥ штабы — 1-кы таҥмалу посттыҥ ӱчинчи выпускына, јуучыл-тӧрӧлчи клубтардыҥ туружаачыларына, кадеттерге ле јиит армеецтерге јуучыл-тӧрӧлчи кӱӱндӱ болорына таскаду ӧткӧнин керелеген кере-бичиктер табыштырылган. Бу пост 2020 јылдыҥ сыгын айында Кремльдеги курсанттардыҥ кӱндӱлӱ каруулына тӱҥейлештире тӧзӧлип ачылган. Москвадагы јииттер ады-јолы јарталбаган солдаттыҥ мӧҥкӱзинде вахтада тургулайт. Тергеебистеги постто

26 мая 2023

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина