День: 24.03.2020

Јаскы кыра ижине белетениш ӧдӧт

Бистиҥ республикада јаскы кыра ижине белетениш јанынаҥ иштер текшилей башталып калган. Јаскы кыра ижине белетениш јанынаҥ јуундар Майма, Шабалин ле Кӧксуу-Оозы аймактарда ӧткӧн. Јуундарда кыра ижинде озочыл технологияларды тузаланары, кыралардыҥ арбынду тӱжӱм берер аргаларын бийиктедери, техниканы каруулу ишке канайда белетеп турганы јанынаҥ сурактар шӱӱжилип кӧрӱлген. Јуундарда Алтай Республиканыҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Владислав

24 марта 2020

Тӱндӱктеҥ звоноктор

Куучын Билезин азыраар арга бедиреп, ыраак ла кату талалар јаар иштеп баргандарга ла олорды сакыган ончо улуска учурлап. Ак-кийиктер токынай берди. Ийттер олорды чого сӱрӱп салды, ончозы тӱнеерге белетенип ийди. Аҥдардыҥ кӱдӱчизиниҥ бӱдӱжинеҥ ол канча јаштузын айдары кӱч болгодый. Ол от салып баштады. Чогуп салган чырбаал эмди, кечегизине кӧрӧ, кӧп болды. Иле јаанап, адазына ончо

24 марта 2020

Ады-јолы ундылбас…

Тулаан айдыҥ 14-чи кӱнинде Шабалин јуртта јӱрӱмнеҥ эрте јӱре берген Александр Тобоевтиҥ эземине учурлай таҥынаҥ спортчылар ортодо шахматла аймактыҥ ачык турнири ӧткӧн. Маргаандардыҥ кайралдары учун республиканыҥ сегис аймагынаҥ ла Горно-Алтайсктаҥ 36 ӱренчик ле јаан јашту 48 спортчы тартышкан. Республиканыҥ шахмат аайынча федерациязы турнир тӧзӧмӧлдӱ ле најылык айалгада ӧткӧн деп темдектеп, анчада ла оныҥ кӧп улус

24 марта 2020

Алтайысты кӧдӱрген алкыжыс, алкы бойысты курчаган jаҥарыс

Газеттиҥ бӱгӱнги айылчызы филология билимдердиҥ докторы Тамара САДАЛОВА калыктыҥ jаҥжыккан культуразыныҥ учуры керегинде санаа-шӱӱлтезиле ӱлежет. Ол — јарлу фольклорчы, узак јылдардыҥ туркунына бу јаан учурлу ууламјыга јаан ајару эдип, шиҥжӱ иш ӧткӱрет. —Тамара Михайловна, Слер узак jылдардыҥ туркунына алтай калыктыҥ оос чӱмдемелин — фольклорын jууп, оны шиҥдегенеер, ол ок ӧйдӧ алтай jаҥжыккан культураны орныктырарына

24 марта 2020

Куулардый – чындык, аҥырлардый – нак…

Алтай той, оныҥ билелик ырызын, јаҥжыгуларын шиҥдеери, чеберлеери керегинде Билелик байлык, ырыс-кежик 2019 jылдыҥ кочкор айында «Алтай Республиканыҥ кеендигин ле санадын öскÿрерине, чеберлеерине болушту Б. У. Укачинниҥ адыла адалган тöс jер» деп автоном коммерциялык эмес тöзöмöл президенттиҥ грантыныҥ фондына угузуны ла «Алтай той – билениҥ ырызыныҥ ла jедиминиҥ чÿм-jаҥын шиҥдеери ле чеберлеери» деп ÿлекерин аткарган.

24 марта 2020

Чемет оорудаҥ чеберленип јӱрзе

Бӱгӱн, тулаан айдыҥ 24-чи кӱнинде, Чемет оорула тартыжарыныҥ бастырароссиялык кӱни темдектелет. 1982 јылдыҥ бу кӱнинде немец укту билимчи Роберт Кох чемет ооруныҥ микробторын тапканы керегинде угузу эткен. Шак оныҥ учун ол билимчиниҥ адыла «палочка Коха» деп адалган. Чемет оорула тартыжарыныҥ сӱр-темдеги (эмблемазы) ак чечек – ромашка. Ак чечек – ару ӧкпӧни, ару тынышты керелегени болуп

24 марта 2020

Ак халатту улустыҥ ижи алкыш-быйанду…

Шабалин аймактыҥ тӧс эмчилигине Барагаштагы, Чаргыдагы ла Ильинкадагы участковый эмчиликтер кирип туру. Баштапкы эки участковый эмчиликте тӱште јадып эмденер орындар ла поликлиникалар иштейт, Ильинкада дезе поликлиника. Онойдо ок аймактыҥ 17 јуртындагы ФАП-тардыҥ ижи база тӧс эмчиликтиҥ каруузында. Тӧс эмчиликтиҥ баш врачы Виктор Васильевич Убайчинниҥ айтканыла, былтыргы јылдыҥ кӧргӱзӱлериле аймактыҥ су-кадыкты корыыр учреждениелери јаан улустыҥ диспансеризациязын

24 марта 2020

Туризмниҥ сурактары шӱӱжилип кӧрӱлген

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ Тӧргизиниҥ ээчиде јууны парламенттиҥ спикери Владимир Тюлентинниҥ башкартузыла тулаан айдыҥ 20-чи кӱнинде ӧткӧн. Јуунныҥ ижинде республикан парламенттиҥ депутаттары, АР-дыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызы Анатолий Донской, тергеелик бӱдӱреечи јаҥныҥ ла јаҥныҥ федерал органдарыныҥ чыгартулу улузы турушкан. Алтай Республиканыҥ «Ич ле тыш туризмниҥ ӧзӱми» деген государственный программазын бӱдӱрери канайда ӧдӱп турганы

24 марта 2020

“Кыдат коронавирус” керегинде

Калганчы айларда текши телекей ичинде ле ороондо элбек јетирӱлер эдер эп-аргалар ажыра эҥ ле кӧп јетирӱлер коронавирустаҥ табылган оорулар керегинде болгон. Кижилик бу сурак аайынча эки бӧлӱкке бӧлӱнген дезе, јастыра болбос болбой. Баштапкызы — бу јаан чочыдуга алдыртып, магазиндердеҥ, аптекалардаҥ бар-јок аш-курсакла, эм-тусла кӧмзӧлӧнип, айылдарынаҥ чыгарга да коркып тургандар. Экинчизи — бу оору-јоболдыҥ чочыдузына тыҥ

24 марта 2020

Турулталар иле кӧрӱнет

Олег Хорохордин эл-јонло кожо белетелген ле ӧткӧн јылда јӧптӧлгӧн ӧзӱмниҥ «Ийделӱ Алтай» деген программазын јӱрӱмде бӱдӱрери канайда ӧдӱп турганы аайынча јуун ӧткӱрген. Анда министерстволордыҥ ла ведомстволордыҥ башкараачылары, аймактардыҥ јаандары турушкан. Тергеениҥ башкараачызы «Ийделӱ Алтай» программа стратегический планированиениҥ, нацӱлекерлердиҥ, Алтай Республиканыҥ государственный программаларыныҥ, республикан ла јербойыныҥ бюджеттериниҥ документтерине кийдирилгенин темдектеген. «Эл-јонныҥ айткан шӱӱлтелерине, баштаҥкайларына тӧзӧлгӧлӧнип, бис

24 марта 2020

ТОП

Положение Конкурса на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины Тюгай

УТВЕРЖДАЮ Приказом и.о. главного редактора АУ РА «Редакция газеты «Алтайдыҥ Чолмоны» от _____________ № Кудачина Э.В. Положение Конкурса на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины ТЮГАЙ Объявлен Конкурс на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины Тюгай. Организатор: редакция республиканской газеты «Алтайдыҥ Чолмоны» (далее Редакция). К участию приглашаются обучающиеся 4-11 классов общеобразовательных школ Республики

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир