Алтайдын Чолмоны

Инстаграмныҥ јылдызы

02.02.2018

Вайн — кыска ролик, ол эки секундтаҥ ала јирме секундка јетире улалат. Скетч — Инстаграмда ла ӧскӧ дӧ социальный сетьтерде салылган кыска кокыр видео, ол бир минутка јетире ӧй алат. Алтай тилле согулып, алтайлар ортодо текши таркап калган вайн-скетчтерди кажы ла кижи соныркап кӧргӧн болор. Jе оны кем белетеп, канайып јазап турганын кезик улус билбей јат. Бӱгӱн бистиҥ солун айылчы — Инстаграмда кӧп улустыҥ јӱрӱмге кӧрӱмин кокыр видеолоры ажыра солыган, карыкканды кӧкӱткен студент кыс Вика КОНУШЕВА.

Студент ӧйлӧринде кӧп јииттер бойыныҥ јилбӱлерин табып, јӱрӱмдик јолы керегинде сананып баштайт. Кезик балдардыҥ јажынып јӱрген јайалтазы шак бу јылдарда ачылат. Нениҥ учун? Байла, эне-аданыҥ канады алдынаҥ баштапкы ла катап ыраакка ууланып, кажы ла јиит бойыныҥ аргаларын ченеп баштайт. Ӱредӱни божодып, колго-бутка турганча, канча јыл керек. Бу јылдар ченелтелерлӱ де болзо, је кӧп јаҥы аргалар берет деп, кажы ла студент оҥдоп јӱрет.

Олор ортодоҥ аҥыланып, акту бойыныҥ јайалтазыла, бӱгӱнги кӱнниҥ јаҥыртуларыла соныркаганын текши илеге чыгарган студент Вика Конушева. Ол Улаганныҥ школын божодып, Томск каланыҥ архитектурно-строительный университединиҥ строительный материалдар ла технологиялар аайынча бӧлӱгине ӱредӱге кирерге кӱӱнзеген болгон — амадузы јӱрӱмде бӱткен. Былтыр бакалавриатты једимдӱ божотконын колго кирген кызыл диплом керелейт. Тургуза ӧйдӧ Вика университетте алган билгирлерин быжулаар амадула магистратурада ӱренет.

Виканыҥ видеого согуп јазаган вайндарын Интернетке киргендер Инстаграмнаҥ, анайда ок ӧскӧ дӧ социальный сетьтердеҥ јазымы јок кӧргӧн болор. Бу саҥ башка јилбӱ алтай кыска кайдаҥ келген? Виканыҥ айтканыла, профессиональный фотоаппарат колго кирген баштапкы ӧйлӧрдӧ јӱк ле фотојуруктар согуп, олорды фотојурукка тӱшкен улуска ӱлеп туратан. Оноҥ ӱренип турган заведениеде кандый ла кӧдӱриҥиде болгондо, оны видеого согуп баштаган. Фотосогоочыныҥ ижи мында токтобогон. Марын табып, ол база бир алтамды вайндар ла скетчтер согорына эткен. Бу алтамга студент кысты общежитиеде јадып турган ӱӱрелери ууландырган эмтир.

Бойыныҥ кокырчы, ачык-јарык кылыгыла Вика ӱӱре-јелелери ортодо аҥыланып турганы эмди јазап турган вайндарынаҥ таныш эмес те кижиге иле кӧрӱнет. Мынайда бойыныҥ кокыр видеолоры ажыра бир ле минуттыҥ, тоолу секундтардыҥ туркунына башка-башка улустыҥ јӱрӱмин Вика чокым-јарт кӧргӱзип салат. Кайкамчылузы не дезе, керек дезе университеттиҥ ӱредӱчилери, профессорлор до оныҥ видеолорын бийик баалап, кожо соктырынгандары бар.

Вайндардыҥ кажызында ла бойыныҥ тӱӱкизи. Темдектезе, «Мениҥ баштапкы стажировкам!!! Каруулчык!» ла «Лабораторияда» деген вайндарда ишке кирерге кӱӱнзеп, стажировка ӧдӱп турган кижи керегинде сӱрекей чындык ла чокым кӧргӱзилип калган. Иш бедиреген кажы ла кижи «стажер» деп сӧстиҥ учурын ла стажировканыҥ «учын» јакшы билер эмей. «Митрофанныҥ байкалары» деген роликте 1970-чи јылдардыҥ јурт јериниҥ јииттериниҥ јажытту кӱӱни канайып јарт кӧргӱзилген!

Глаша, Ник-Ник, Митрофан, Мария ла оноҥ до ӧскӧ улус болуп, Вика јаҥыскан ойнойт. Штативке фотоаппарадын тургузала, ижин баштап ийер. Оноҥ монтаж эдилип јат. Келер ӧйдӧги видео не керегинде болорын Вика бойы сананып табат. Кандый бир кожоҥды укканда, кӧзиниҥ алдына белен јуруктар кӧрӱнип келетенин ол темдектейт. Кезикте Интернеттеги таныш эмес подписчиктердиҥ, нӧкӧрлӧриниҥ јӧп-сӱмези аайынча видео согулат. Викала кожо Томск калада Настя Сибилева ӱӱрези соктырынган. Вика каникулга јанып келерде, сыйны Саша ла бӧлӧзи Торко Каятова база кожо соктырынган эмтир.

Бир кижидеҥ база бирӱзине аткарылган вайндар канча катаптаҥ кӧрӱлгениле јаан соныркакту болзо, бу тоо муҥдардаҥ тӱшпейтен эмтир. Алты да муҥ, он бир де муҥ катап кӧрӱлгендери бар. «Машинада» дегенин он сегис муҥ катап кӧрӱлгенин таптыс. Бистиҥ тергееде вайндарыныҥ тоозы анча кире авторлор јок то болбой. Кӧп улус Виканыҥ јайалтазын ајарып, актерго ӱренип турган бала деп бодойдылар. Jе Виканыҥ талдаган јолы тудум иштерле колбулу, проектировщик-строитель.

Инстаграмдагы страницазын ол ӧткӧн јылдыҥ јайында ачкан. Ол ло тушта ӧлӧҥ ижи керегинде баштапкы вайн согулып, страницага салылган. Удабай ла комментарийлер, кӧкӱдиштер, Виканыҥ ижин баалаган улустаҥ јылу сӧстӧр бичилери башталган. Узак та болбой, вайнер кыстыҥ страницазында бичидеечилердиҥ тоозы учуп чыккан деердеҥ башка. Бӱгӱн анда 3220 бичидеечи, је бу тоо бир јерде бир де кӱн турбайт деп, Вика бойы каткырып куучындайт.

Jаҥы јылдыҥ байрам кӱндеринде Вика каникулга јанып, Новосибирск каланыҥ студенти Алик Язаровло кожо Улаган јурттыҥ Соок Таадакты кычырган айылдарына јӱрди. Кажы ла айылда кичинек болчомдорго сӱӱнчилӱ ойын-соот ӧткӱрилип, тату сыйлар табыштырылган. Берилген бир минуттыҥ туркунына согулган вайнга ончо билелердиҥ јуругын кийдирер арга јок болуп калды. Кӧп алдыртулардыҥ учында калганчы кирген айылдыҥ бозогозында Соок Таадак тайкылала, кайра тӱшкенин кӧргӧн улус ол озолондыра белетелген номер деп бодоп калар. Jе корон соок кышта јӱктенип јӱрген сӱӱнчизин ӱлеген Соок Таадактыҥ ӧдӱгиниҥ таманы тоштолып, килеҥ полго тайкылган болгон. Кокырчы кижини кайда ла сакыбаган да јанынаҥ јаҥыс ла каткылу учуралдар сакып тургандый, база бир вайн анайып согулып калды.

Jаштаҥ ала шулмус кызычак школдо ӱренип турган јылдарда база эрчимдӱ јӱрӱмдӱ ӱренчик болгон. Башка-башка јилбӱлериниҥ бирӱзин де чачпай, ончо јерлерде туружып туратан. Ойынчы бойы, кайда ла болзо, улусты каткыртар, оныҥ учун Виканыҥ јанында качан да кунукчылду болбой јат. Кожо бир биледе ӧзӱп-чыдаган сыйны Саша јайалталу эјезиниҥ вайндар белетеер туштагы тапкырын темдектеп куучындады. Бир катап Сашаныҥ вайндарды не керек согуп тургаҥ деп сурагына Вика алтай албаты бар, олор кандый јайалталу улус болгонын кӧрӧлӧ, ӧскӧ уктулар база билип турзын деп амаду тургузып алганын каруузында айткан.

Биледе Вика беш кыстыҥ тӧртинчизи. Омок кылык-јаҥы учун кӧп таныш улус оны јааназын тӧзӧгӧн дежет. Эне-адазы Надежда Алексеевна ла Виктор Миронович Конушевтер Улаганда ла укту-тӧстӱ улус. Эјелери Венера, Вероника, Дарья ла сыйны Саша јобош, тӧп кылык-јаҥыла Викадаҥ иле аҥыланат.
Кышкы каникул ӧйинде јиит вайнер база ӱчӱни белетейле, Инстаграмда салып ийди. Jе бу вайндардыҥ аҥылузы неде дезе, мында јаҥыскан эмес, кӧп јиит улус кӱӱнзеп турушканы. «Алтын татарка» деген клипке ӧткӧнип согулган видеодо каникулга јурт јерге јанган студенттиҥ кажаан-чеденде ижи ле «чаптык!» деп кыйгырып турган туйка санаалары тӧкпӧй-чачпай кӧргӱзилип калган.

База эки сериядаҥ турган вайнда Митрофан Улаганныҥ фитнес-кыбына келип, кыстарла таныжат. Комментарийдегизиле айтса, «айыл-јуртын ундыган, бала-барказынаҥ качкан» Митрофанныҥ јӱрӱми кей каткы-кокырла ӧдӱп бараат.

Бӱгӱнги јӱрӱмде, качан кажы ла јаҥы кӱн бойыныҥ јаҥыртузыла эскизин карамы јоктоҥ солып турган тушта, оныҥ экпининеҥ артпаска, оныҥ берип турганын билгир ле ӧйинде тузаланарга чырмайар, јӱткиир керек. Бу учуралда «Озологоны – от алар» деп сӧс чындап та Вика керегинде айдылгандый. Айдарда, бистиҥ тергее ичинде алтай вайн соккон баштапкы алтай вайнер Вика Конушева дезем, бир де јастыра болбос.
Эрчимдӱ јӱрӱмдӱ керсӱ магистрантка ӱредӱзинде једимдер, јайаандык ижинде јаҥы ачылталар, солун ла јилбилӱ вайндар соксын деп кӱӱнзейдис.

М. ЯБЫКОВА