Балдар бистиҥ келер ӧйис

01.06.2018

Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱнин бай јаҥжыгуларлу, эҥ јарлу ла јаркынду байрамдардыҥ бирӱзи деп айдарга јараар. Бу байрамды ӧткӱрери керегинде јӧп 1925 јылда Женевада ӧткӧн балдардыҥ амыр-энчӱ јӱрӱмине учурлалган телекейлик конференцияда јарадылган. Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱни јылдыҥ сайын кичӱ изӱ айдыҥ 1-кы кӱнинде темдектелет.

Экинчи телекейлик јууныҥ кийнинде балдардыҥ су-кадыгын тыҥыдар ла олорго амыр-энчӱ айалгалар тӧзӧӧр сурактарда јаан кызалаҥдар болгон. Парижте ого учурлай ӱй улустыҥ конгрези ӧткӧн. Шак бу конгрессте амыр-энчӱ учун јана баспай тартыжарыныҥ ла балдарды корулаарыныҥ сурактары кӧрӱлген ле ол јанынаҥ черт берилген. Бу ла јылда Ӱй улустыҥ телекейлик совединиҥ Москвада ӧткӧн сессиязыныҥ ижинде байрам окылу јарадылган. 1950 јылда кичӱ изӱ айдыҥ баштапкы кӱнинде Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱни баштапкы ла катап темдектелген. Эмди ол бастыра телекей ичинде ле бистиҥ телкем орооныста бай јаҥжыгуларлу, сӱрлӱ ле јараш байрамдардыҥ бирӱзи болуп калган.

Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱнинде бойыныҥ флагы бар. Оныҥ јажыл ӧҥи јаш ӱйениҥ ӧзӱминиҥ, ар-бӱткенле тудуш болгоныныҥ, бийик тӱжӱмниҥ темдегин керелейт. Оныҥ ӧҥи јакшыга јӱткӱген кӱӱн-санаала база јуук колбулу. Jер-энени айландыра улустыҥ сӱрлери јуралган. Олордыҥ ӧҥдӧри — кызыл, сары, кӧк, ак ла кара. Олор јаан да улус, јаш та балдар бой-бойын тооп јӱретениниҥ ле јер-телекейдиҥ эл-јоны бой-бойына тӱҥей эмес болгоныныҥ сӱр-темдеги. Чике ле ортозында јуралган Jердиҥ темдеги кижиликтиҥ текши айылы болгон шибее-јуртты бек ле бузулбас болгонын керелейт.

Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱни ол јаҥыс ла сӱӱнчилӱ байрам эмес. Ол јаан улуска јаш ӱйеде тап-эриктер бар болгонын эске алындырып, олорго ырысту јӱрӱм јӱрер, кӱӱнзегениле сӱӱген керегин бӱдӱрер, келер ӧйдӧ ороонына тузалу ла керектӱ улус болуп чыдаар јарамыкту аргалар тӧзӧӧрин некейт. Мында балдардыҥ тап-эриктерин корулаары сӱрекей учурлу болуп јат.

Бу байрам бистиҥ республикада база элбеде темдектелет. Бӱгӱн Горно-Алтайскта В. И. Ленинниҥ адыла адалган тӧс тепсеҥде, культураныҥ ла амыраарыныҥ паркында, тӧс скверде балдарга учурлай кӧрӱлер, викториналар, концерттер, спектакльдар ла спорттыҥ башка-башка маргаандары ӧдӧр. Байрам 11 саатта культураныҥ ла амыраарыныҥ паркында «Город детства» деген сӱрлӱ ле сӱӱнчилӱ программала ачылар. Каланыҥ администрациязы ада-энелерди ле балдарды байрамда турушсын деп кычырат.

П. Кабар

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым