Алтайдын Чолмоны

Келер ӧйдиҥ бюджеди аайынча иштер башталды

18.09.2018

Сыгын айдыҥ 13-чи кӱнинде АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ председатели Владимир Тюлентинниҥ башкарганыла республикан парламенттиҥ Тӧргизиниҥ ээчиде јууны ӧткӧн. Оныҥ ижинде Тӧргиниҥ турчылары, АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, АР-дыҥ башчызыныҥ ла башкарузыныҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызы Анатолий Донской, башкаруныҥ председателиниҥ ордынчызы, акча-манат аайынча министр Ольга Завьялова, Шинжӱ-чотомол палатаныҥ председатели Артем Сумачаков ло ӧскӧ дӧ башкараачы ишчилер турушкан.

Алтай Республиканыҥ 2019 јылга ла 2020-2021 јылдарга темдектелген ӧйгӧ республикан бюджедин кӧрӧриниҥ аайы керегинде парламенттиҥ акча-манат, калан ла экономиканыҥ политиказы ааайынча комитединиҥ председатели Сергей Ефимов таныштырган. Сергей Александровичтиҥ айтканыла, парламентарийлер Бюджеттиҥ кодексиле, «Алтай Республикада бюджетный керек керегинде» республикан јасакла башкарынып, ээчиде финансовый ӧйгӧ бюджетти тӧзӧӧри аайынча ишти баштап ийген.

2018 јылдыҥ куран айыныҥ 14-чи кӱнинде АР-дыҥ башкарузы Алтай Республиканыҥ 2019 јылга ла 2020-2021 јылдарга темдектелген ӧйгӧ бюджетный ла калан политиканыҥ тӧс ууламјыларын јараткан. Ӱлекерде темдектелгениле, эҥ јаан учурлу иштердиҥ тоозында болор: республикан бюджет турумкай ла аайлу-башту болорын јеткилдеери, јербойындагы бюджеттер база аайлу-башту болорына камаанын јетирери, АР-дыҥ государственный тӧлӱзин билгир башкарарын ӧткӱрери, тергеениҥ албаты-јоныныҥ акча-манат јанынаҥ билгирлерин бийиктедери.

Парламентарийдиҥ темдектегениле, олордыҥ комитеди јылдыҥ ла бюджетле парламентте иштеерин баштап јат. Оноҥ дезе парламентте бюджеттиҥ ӱлекери јанынаҥ элбек кемдӱ иштер ӧдӧт, бюджетти бӱткӱлинче јарадары јанынаҥ алты ишмекчи группа иштеер.

«Ишмекчи группалардыҥ составтарын ла иштиҥ графигин сыгын айдыҥ 19-чы кӱнине јетпей јадып јӧптӧп салар керек. Ишмекчи группалардыҥ башкараачылары Алтай Республиканыҥ государственный программаларын кӧрӧр тушта озо ло баштап ӧткӧн 2017 јылда госпрограммаларды канайда бӱдӱргенин кӧрӧр» — деп, Сергей Ефимов айткан.
Анайда ок Россия Федерацияныҥ Президентиниҥ 2018 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 7-чи кӱниндеги «Россия Федерацияныҥ национальный амадулары ла 2024 јылга јетире ӧзӱминиҥ стратегический иш-амадулары керегинде» 204 таҥмалу Јарлыгыла темдектелген национальный ӱлекерлерди (программаларды) бӱдӱрерине јаан ајару эдер керек деп, парламентарий айткан.

Тӧргиниҥ јуунында келер ӧйдиҥ бюджеди керегинде јасактыҥ ӱлекерин канайда ла качан кӧрӧрин чокымдаган јӧп јарадылды. Депутаттыҥ айтканыла, ресбюджеттиҥ ӱлекери јанынаҥ јондык угуштар ла шӱӱжилер база болор.
«Алтай Республикада балыктар ӧскӱрер комплекстиҥ ӧзӱми керегинде» јетирӱни АР-дыҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ молјуларын бӱдӱреечи Андрей Цыгулев эткен. Бистиҥ тергее балыктар ӧскӱрери јанынаҥ сууларла, кӧлдӧрлӧ байлык јер. 2017 јылда Алтай Республикада садуга 20 тонна балык ӧскӱрилген болгон, балыкты кӧп сабазында туризмниҥ бӧлӱги тузаланат.

Андрей Сергеевичтиҥ аҥылаганыла, балыктар ӧскӱргедий суу-кӧлдӧр јанынаҥ арга-байлыктыҥ кеми јербойында јаан да болзо, олордыҥ кӧп сабазы тузаланылбай јат. Докладчиктиҥ темдектегениле, јербойындагы кӧлдӧрдӧ кӧбизинде осман деген балыкты ӧскӱрип јадылар. Бу балык јаан суруда эмес, оны «сорный» балык деп адагылайт. Бистиҥ тергееде «рыбопосадочный материал» јанынаҥ тургуза ӧйдӧ сок јаҥыс предприятие иштейт – «Альянс-Проект» ООО. Јыл туркунына бу предприятие балыктардыҥ 1 миллион кире балдарын ӧскӱрер аргалу. А. Цыгулев бӱткӱл бӧлӱк алдында турган курч сурактарды тоолоп айткан, ол тоодо балык ӧскӱрер јердиҥ документтерин белетеери ле спортивно-любительский балыкташтыҥ участокторын товарный балыкташка берери јанынаҥ.

Оныҥ айтканыла,бистиҥ тергееде балык ӧскӱреечи комплекстиҥ ӧзӱмин јӧмӧӧрине субсидиялар берери тузаланылат – рыбопосадочный деген материалды, балык ӧскӱрерине керектӱ јаҥы јазалдарды садып алганыныҥ чыгымыныҥ 50 процент кирезин кайра орныктырарына. Министрдиҥ молјуларын бӱдӱреечи аҥылу ајаруны балык ӧскӱрер бӧлӱктиҥ ижиниҥ туза-турултазын бийиктедерине эткен. Оныҥ шӱӱлтезиле, бу ууламјы јанынаҥ элбек кемдӱ иштер ӧткӱрер керек.

Доклад эдилген кийнинеҥ депутаттар У. Альпимов ло В. Ромашкин сурактарла баштанган. С. Ефимов келер ӧйгӧ республикан бюджетти шӱӱжер тушта јурт ээлем аайынча министерствоныҥ чыгартулу улузы депутаттарга баштанып, Алтай Республиканыҥ балыктар ӧскӱрери аайынча комплексиниҥ келер ӧйдӧги ӧзӱми јанынаҥ бойыныҥ кӧрӱм-шӱӱлтелерин айтсын деп шӱӱлте эткен.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ аграрный политика, экология, ар-бӱткенди тузаланары аайынча комитединиҥ председатели Василий Манышев бойыныҥ куучынында темдектеген: «Алтай Республикада балык ӧскӱрериниҥ 2006-2007 јылдарда ӧзӱми» ле «Алтай Республикада балык ӧскӱрериниҥ 2012-2020 јылдарда ӧзӱми» деген республикан адылу программалар, анайда ок 2015 јылга «Алтай Республиканыҥ балыкээлемдик комплексиниҥ ӧзӱми» деген ведомственный адылу программа балык ӧскӱрериниҥ толо кеминде тӧзӧлгӧзин тӧзӧп болбогон. Ол программалар кыска ӧйгӧ тургузылганынаҥ улам балык ӧскӱрери јанынаҥ јаан ээлемдер тӧзӧлбӧгӧн, тудуп алган ла садуга чыгарган балыктыҥ кеми јаан ла ӧспӧгӧн».

-Андый да болзо, олор спортивно-любительский балыкташтыҥ ӧзӱмине камаанын јетирген, товарный балыктар ӧскӱрип турган ээлемдер иштеп баштаган – деп, парламентарий айткан.
Парламенттиҥ комитединиҥ председатели Алтай Республиканыҥ суу-кӧлдӧриниҥ биологический ле экологиялык аҥылуларын шиҥдеп кӧрӧри јанынаҥ билим шиҥжӱлерди оноҥ ары улалтар керек деп шӱӱлтезин угускан. Государственный јӧмӧлтӧ алаачыларды талдаар тушта олордыҥ ӱлекерлериниҥ тузазын, товарный аквакультураныҥ продукциязыныҥ кеми канча кире болорын, ӧзӧрин, ресбюджеттиҥ акча-манадын чыгымдаарын пландаар тушта, быжулай шиҥдеп кӧрӧр керек деген. Василий Манышев Россия Федерацияныҥ «Балыкээлемдик комплекстиҥ ӧзӱми» деген государственный программаныҥ кеминде федерал бюджеттиҥ акча-манадын Алтай Республиканыҥ балыкээлемдик комплексиниҥ госјӧмӧлтӧзине тузаланары јанынаҥ иштер ӧткӱрер керек деп айткан.

Депутат Геннадий Сумин бу сурак Тӧргиниҥ бир јыл кайра ӧткӧн јуунында кӧрӱлген болгон, је бу бӧлӱктеҥ кандый туза-јандыру болоры эмдиге јетире јарт эмес деп шӱӱлтезин айтты. Укмет Альпимов коллегазын јӧмӧп тура, мынаҥ озо ӧйдӧ балык ӧскӱрерине талдап алган 53 кӧлдиҥ 23-зине ле балык божодылган деген. Михаил Тереховтыҥ айтканыла, бу сурак калганчы он јылдыҥ туркунына канча ла катап кӧрӱлген ле шӱӱжилген, је бу ууламјыда билдирлӱ туза-турулталар алары керегинде айдарга бӱгӱн арай ла эрте.

Алтай Республиканыҥ Тӧргизиниҥ «АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ 37-чи сессиязын ӧткӱрери керегинде» јӧбине кубулталар эдери јанынаҥ јетирӱни парламенттиҥ председателиниҥ ордынчызы Михаил Терехов этти. Оныҥ айтканыла, келер сессияда кӧрӱлетен сурактардыҥ тоозына база тӧрт сурак кожор: эки јасактыҥ ӱлекерлери ле кадрлар јанынаҥ эки сурак.
Јуунныҥ учында АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла кайралдаары керегинде сурак кӧрӱлген.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы