«Алтын оймок» — бийик моданыҥ байрамы

11.01.2019

Алтай калыктыҥ јаҥжыккан ла сӱрлӱ кеп-кийиминиҥ «Алтын оймок» деп адалган кӧрӱ-байрамы каладагы Албатылар најылыгыныҥ туразында јаҥар айдыҥ учкары ӧтти.

Алтай албатыныҥ јебрен-кумран ӧйлӧрдӧҥ ала азыраган ак малыныҥ тӱгинеҥ, терезинеҥ кеелеп-кееркедип эткен эдимдери, кептери бӱгӱнги кӱнде орныктыруныҥ јолында, јаҥы ӧйлӧ, кӧрӱмле ичкери јолын алынат. Алтай эл-јон ар-бӱткенниҥ балдары болордо, олордыҥ ич-телекейи, кӧрӱми, кӧгӱс байлыгы база аҥылу. Кӧктӧнӧр-узанар устар кандый да ӧйдӧ эдимдерин кееркедетен сӱр-кеберлерди ӱргӱлјикке улу ла кеен Алтайыныҥ ар-бӱткенинеҥ, аҥ-кужынаҥ, агын сууларынаҥ алган ла алат. Јаҥжыккан чӱм-јаҥ бӱгӱнги кӱнде јайаандык ижин улалтып јатканын ӧткӧн байрам бийик кеминде кереледи. Калыктыҥ кеп-кийиминиҥ бийик модазыныҥ байрамында республикада, онойдо ок ороонныҥ башка-башка талаларында, ӧскӧ дӧ ороондордо ады-јолы јарлу, танылу колы алтын ус Зинаида Таханованыҥ кийистеҥ белетеген кеп-кийиминиҥ јуунтызы сӱрлӱ болды. Онойдо ок јарлу дизайнерлер, устар Кемине Сатунова, Аржан Кухаев, Айжана Какпакова, Айсура Таханова, Валентина Саксаева, Айсулу Такина, Чейнеш Саданчикова, Елена ла Андрей Пакшиндер бойлорыныҥ јуунтыларын кӧргӱстилер.

Јайалталу устар озогы, тӱӱкилик учурлу кӧкти-јикти, эдимниҥ кажы ла бӧлӱгин, јанын бастыра јанынаҥ шиҥдеп, ајаруга алып, эдимди ӱлгелееринде, кӧктӧӧринде ол ээжи-некелтени буспаска, ого тайанарга амадаган, иштеген. Коо сынду, кеберкек кыстар, уулдар, болчомдор тередеҥ, кийистеҥ, бӧстӧҥ темирди, агашты, ташты тузаланып кӧктӧгӧн эдимдерди подиумда кӧргӱстилер. Кӧрӱге онойдо ок сценада кийетен, той-јыргалдыҥ, эҥирги ле кӱниҥги кийетен кеп-кийимдердиҥ байлык ла солун јуунтызы кӧргӱзилди. Кеп-кийимге келиштире башка-башка материалдардаҥ белетеген јарангыштар база кӧргӱзилди.

«Алтын оймок» деген фестиваль-кӧрӱниҥ туружаачыларын Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердниковтыҥ адынаҥ Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Наталья Екеева уткыды.

Оныҥ темдектегениле, калыктыҥ јаҥжыккан кеп-кийиминиҥ байрамы ол јаҥыс та јаркынду, сӱрлӱ байрам эмес, је онойдо ок ол јаҥжыккан кеп-кийимге, кӧгӱс байлыкка јилбиркедерге јарамыкту айалга.

«Бис јаҥжыккан кеп-кийимниҥ байрамын ӧткӱрип тура, эл-јонло оныҥ учурын кӧргӱзерге эрмек-куучынныҥ јаҥы бӱдӱминиҥ, онойдо ок калыктыҥ культуразыныҥ учурыла элбеде таныштырар иштиҥ база јаҥы эп-аргазыныҥ тӧзӧгӧзин саладыс. Алтай Республикада башка-башка укту албатылар амыр-энчӱ јуртап јат ла олордо кӧргӱзетени, таныштыратаны база кӧп. Олор бойлорыныҥ культуразыла, јаҥжыгуларыла таныштырар аргалу. Јараш ла јаркынду байрамды белетеп ӧткӱргендерге ле оныҥ туружаачыларына, модельдерге јаан быйан» — деп, Наталья Михайловна айтты.

«Алтын оймок» фестиваль ӧйинде калыктыҥ кӧктӧнӧр-узанар ла эмдиги ӧйдиҥ кееркедим-кеелеер јайаандык ижин, эрјинедий энчи-байлыгын чеберлеп, ичкери ӧзӱмдӱ јолло кӧндӱктирип јаткан ла бийик моданыҥ байрамында эрчимдӱ турушкан устарына Алтай Республиканыҥ эл политика ла јондыкла колбулар аайынча комитеди Кӱндӱлӱ грамоталар табыштырды. Јайаан јайалталу ус Ольга Саватовага бу комитет Быйанду самара табыштырды. Ольганыҥ кийистеҥ эткен эдимдери, ойынчыктары эл-јон ортодо суруда, јилбӱде ине.

«Алтын оймок» байрам ӧйинде јуулгандарга «Новая Азия», Алтай Республиканыҥ бијениҥ ле кожоҥныҥ «Алтам» деген государственный театры, Добрыня Сатин, Эмиль Толкочеков јараш ойын-концертин кӧргӱсти. Бӱгӱнги кӱнде байлык ченемелдӱ устардыҥ эдимдериниҥ јуунтыларын кӧрӱп, эмдиги јииттер, келер ӧйдиҥ устары шак олордоҥ јозок алар, ӱренер деп иженер керек. Темдектезе, Зинаида Кыркыновна Тахановага јап-јакшынак, бастыра јанынаҥ јеткилделген мастерской ачып берзе, ол кӧктӧнӧр кӱӱндӱ јииттерди таскадар-ӱредер эди.

Бийик моданыҥ мындый байрамы албатыга, анчада ла јииттерге сӱреен керектӱ. Бичикте берилгенине ӱзеери јӱрӱмде кӧргӧни база јаан ӱредӱ. Калыктыҥ культуразыныҥ, тӱӱкизиниҥ ӧзӧги, ийдези шак мындый байлыгыста эмей. Мынаҥ ары бисле коштой јаткан орус албатыныҥ, онойдо ок ӧскӧ дӧ элдердиҥ кеп-кийиминиҥ байрамын ӧрӧ адалган комитет ӧткӱрер. Нениҥ учун дезе калыктар бирлиги, најылыгы кӧгӱс байлык, јаҥжыгулар ажыра ӧзӧт, јаранат. Мынаҥ ары, айса болзо, бийик моданыҥ «Алтын оймок» деген байрамы эл театрда, јаан сценада ӧдӧр. Ол республиканыҥ база бир солун кебери, оморкодузы болорында алаҥзу јок.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина