«Атланттыҥ» ачыларын энчикпей сакыйдыс»

12.02.2019

Майма јурттыҥ «Најылык» стадионыныҥ јанында тудулып јаткан тоштыҥ ӧргӧӧзи бу јаскыда ишке табыштырылар. Хоккейле, фигурный јыҥылашла тазыктырыныш, кандый ла кемдӱ маргаандар ӧткӱретен мындый спорткомплекс бистиҥ тергееде мынаҥ озо болбогон. Физкультура сӱӱчилер тоштыҥ ӧргӧӧзиниҥ иштеп баштайтан ӧйин энчикпей сакыйт.

Кӱӱктиҥ ӱни угулза…

Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердниковтыҥ айтканыла, спорткомплекстиҥ тожы тулаан айдыҥ учы кирезинде урулар. Кӱӱк айда дезе оныҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазы ӧдӧр. Башчы: «Тоштыҥ ӧргӧӧзи ороонныҥ президенти Владимир Владимирович Путинниҥ јакааны аайынча тудулып јат. Тургуза ӧйдӧ строительдер тоштыҥ коробказын ла оныҥ технический јазалдар тургузылган кыптарын чыныктап, јазап јадылар. Мында анайда ок спортзалды, администрацияныҥ туразын, јаргычылардыҥ, тазыктыраачылардыҥ, эмчилердиҥ иштейтен јерлерин, ашкананы, спортчылардыҥ јунунатан, уштынатан ла кийинетен кыптарын тудары, инженер јазалдарын ӧткӱрери аайынча иштер кидим ӧдӧт» — деп айткан. Јылулар келзе, тоштыҥ ӧргӧӧзин айландыра турган јерлер аруталып, јажыл ӧзӱмдер отургызатаны база темдектелген.

Республиканыҥ башчызы бистиҥ тергееде спорттыҥ учреждениелериниҥ материально-технический тӧзӧлгӧзине јаан ајару эдилип јат деп темдектейт. Бисте јашӧскӱримди спортко тазыктырар, су-кадык ӱйе ӧскӱрип чыдадар деген некелтелер толо кеминде бӱдӱп јат. Майма јуртта тудулып јаткан «Атлант» деп бу спорткомплекс ол ууламјыга јаҥы тебӱ береринде алаҥзыштар јок. Балдардыҥ ла эр кемине јетпеген јииттердиҥ спортын ичкери ӧскӱрери база сӱрекей керектӱ. Спорттыҥ ла физкультураныҥ сурактарын толо бӱдӱрерге эмдиги ӧйдиҥ чыҥдый спортзалдары керек. Башчы чыныкталып јазалган «Спартак» стадионды ла акробатиканыҥ јаҥы тудулган тӧс јерин темдек эдип адайт. Оныҥ темдектегениле, тоштыҥ ӧргӧӧзи иштеп баштаза, балдарда хоккейге ле фигурный јыҥылашка тазыктырынар јаан аргалар ачылар.

Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ председатели Дмитрий Медведев ӧткӧн јылда «Физический культураны ла спортты ӧскӱрер» деген федерал программаны јӧмӧп, ороонныҥ тергеелерине субсидия акча чыгарар јакаанга кол салган. Бу документ аайынча Алтай Республикага Майма јуртта тудулып јаткан «Атлант» деп спорткомплексти јетире тударына 332,6 миллион салковой акча чыгарылган. Калганчы эки јылдыҥ туркунына дезе республикага федерал бюджеттеҥ 381 миллион салковой акча келген. Тоштыҥ ӧргӧӧзинде бу кӱндерде тудум иштер эрчимдӱ ӧдӧт. Сакыырга узак ла ӧй артпаган. Ол спорт ло физкультура сӱӱчилерге эжиктерин јаскыда Алтай ичинде эдил ӱндӱ кӱӱктиҥ ӱни угулза ачар.

Шорт-трек те болордоҥ айабас

Тоштыҥ ӧргӧӧзинде ӧдӱп јаткан иштердиҥ бастыразын бӱгӱнги кӱнде (прорабтаҥ, бригадирдеҥ ле инженердеҥ ӧскӧ) «Атлант» спорткомплекстиҥ директоры Владимир Ерёмин башкарат. Ол биске, корреспонденттерге, спорткомплекстиҥ тыштын алты катап айланып, ичин эки катап эбирип, ончозын кӧргӱзип, тӧкпӧй-чачпай куучындап берди. Ижи «борлоп-кайнап», тоозын-тобырагы буркурап јаткан тоштыҥ ӧргӧӧзинде бис кочкор айдыҥ алтынчы кӱнинде болгоныс. Владимир Спиридонович спорткомплекстиҥ чике ле ортозына ууланып, мында 60х30 метр кемдӱ тош урулар деген. Оны айландыра аҥылу эдимдердеҥ «чеден» тудулар. Хоккейле, фигурный јыҥылашла болотон маргаандардыҥ туружаачылары оныҥ стенелерине келип согулза, ол олорды ойто кайра ийдер јымжак јазалдарлу болор. Катокты айландыра анайда ок бек ле чыҥдый шил кӧзнӧктӧр кондырылар. Учуп келген шайба ого тийзе, ол бир де оодылбас. Бу иштердиҥ ончозын Барнаулдыҥ билгири бийик специалисттери кондырып ла тургузып јат деп куучындады.

Сол јанындагы кыпта тошты тоҥырар, оны арчыыр ла арутаар аҥылу јазалдар кондырылган. Олор ончозы ишке белен. Оҥ јанында 600 кире кижи отурар трибуна тудулып јат. Оныҥ эки јанында кенек улус тузаланатан пандустар болор. Су-кадыгы уйан улуска мында бастыра јанынаҥ ајару эдилип јатканы иле сезилет. Олорго ӧргӧӧниҥ экинчи кадына чыгатан лифттеҥ бери јазалып јат. Тоштыҥ ӧргӧӧзинде мячту ла шайбалу хоккейдеҥ ӧскӧ, фигурный јыҥылаштыҥ секциязы иштеер деп ӧрӧлӧй айткан эдис. Спорткомплекстиҥ директоры тургуза ӧйдӧ Барнаулдыҥ ла Новосибирсктиҥ тазыктыраачыларыла јӧптӧжӱлер тургузып турган эмтир. Олор бого келип, секцияны баштапкы ӧйлӧрдӧ неделеде 2-3 катаптаҥ ӧткӱрерге јӧп. Јада тура, бойлорыста да специалисттер болорында алаҥзыштар јок. Спортко ло физкультурага јайалталу болуп бӱткен албаты не бис.

Тошто јыҥылап амыраарын сӱӱп турган улуска мында бастыра јанынаҥ јарамыкту айалгалар тӧзӧлӧр. Спорткомплексте тегин де, амыраар да кӱндерде конькилердиҥ прокадыныҥ кыбы иштеер. Буфеттеҥ изӱ чай алып ичерге јараар. Јунунатан душтар, фитнесклуб, јӱзӱн-башка тренажерлорло јеткилделген залдар иштеер. Бир сӧслӧ, конькиле макаҥ канганча кере тӱжине де јыҥылап јатсаҥ табыҥ бар. Јаҥыс ла кӱӱн болзын. Тоштыҥ ӧргӧӧзиниҥ коштойында јаҥы спортзал база тудулып јат. Мында волейболдыҥ, гандболдыҥ, баскетболдыҥ ла јаан теннистиҥ площадкалары иштеер. Кӧрӧӧчилерге, спорттыҥ тилиле айткажын, «оорычыларга», бу залда 300-ке шыдар јерлӱ отургыштар кондырылар.

«Атлант» спорткомплекстиҥ (тоштыҥ ӧргӧӧзи бу комплекске кирип јат) директоры мында хоккей ле фигурный јыҥылаштаҥ ӧскӧ спорттыҥ биске солун деген бӱдӱмин — шорт-тректи база ӧскӱрер кӱӱндӱ. Је шорт-тректи эмеш чӱмдӱ бӱдӱм деп айдарга келижип јат. Бистиҥ айалгаларга келиштирерге анда бойыныҥ уур-кӱчтери бар болуптыр. Владимир Спиридоновичте оныҥ чийӱ-разметкалары јанынаҥ алаҥзыштар болуп турган эмтир. Шорт-тректиҥ чийӱ-темдектерин хоккейдиҥ чийӱ-разметкаларыныҥ ӱстине канайып «јураар»? Белетеп, јазап алзаҥ, оны хоккейге келиштире канайып тузаланар? Је андый да болзо, спорттыҥ бу солун деген бӱдӱмине јилбӱлер айдары јок јаан. Ук-тукумы бисле тудуш Виктор Анды не кычырбас, ол Урлу-Аспак јурттыҥ јанында «Алтай Резортто» амырап, эмденип турган эмес беди? Ачык-јарык кӱӱндӱ Владимир Спиридонович удура јаҥыс каткырат: «Атту-чуулу Виктор Ан Россиядаҥ Америка јаар кӧчӧ берген, эмди ол анда иштеп јат. Россияныҥ шорт-трек аайынча федерациязы оны сӱмелеп, артыргызып болбогон». Шорт-тректиҥ «кааны» болгон спортчыны јылыйтканыс бу туру деп сананып, кенерте кӱӱн-санаабыс ӱрелди. Канайдар, бистиҥ ороонныҥ шорт-трегине телекейлик јар экелген атту-чуулу Анныҥ акту бойыныҥ кӱӱн-санаазы андый болгон туру. Оноҥ башка бис оны јалдап, Алтайга кычырып та ийер эдибис…

Хоккейге дезе кӧнӱ јол

Тоштыҥ ӧргӧӧзинде хоккейдиҥ јаан коробказы тудулып јат деп ӧрӧлӧй айткан јокпос. Спорткомлекс ишке табыштырылып, ол кӧнӱ иштеп баштаза, мында башка-башка кемдӱ маргаандар ӧткӱрилер. Мынаҥ ары Алтай Республиканыҥ чемпионадында ла ачык маргаандарында ӧскӧ тергеелердиҥ командалары туружар деп иженчи јаан. Тергеениҥ шайбалу хоккей аайынча федерациязыныҥ президенти Вячеслав Куриленконыҥ айтканыла, бистиҥ республикада тургуза ӧйдӧ хоккейдиҥ сегис ачык корты иштеп јат. Андый коробкалар Горно-Алтайскта, Майма аймактыҥ Майма, Манјӱрек ле Суску јурттарында, Турачак аймакта Артыбашта ла Турачакта, Улаган аймакта Акташ јуртта тудулган. Бастыра маргаандар кышкыда соокто ачык тошто ӧдӱп јат. Оныҥ да учун республиканыҥ хоккейисттери тоштыҥ ӧргӧӧзиниҥ иштеп баштаарын энчикпей сакып јадылар.

Спорттыҥ бу бӱдӱми аайынча федерация «Хоккейдиҥ тӱндеги лигазыныҥ» фестивалин, Алтай Республиканыҥ кубогы учун турнирди, «Энемди, адамды ла хоккейди сӱӱп турум» деп фестивальды, «Сускуныҥ кубогы», «Манјӱректиҥ кубогы» деп маргаандарды ла «Майма аймактыҥ кубогы учун» деген турнирди тӧзӧп ӧткӱрет. Федерация Санкт-Петербургтыҥ спорт аайынча шиҥжӱлер ӧткӱрип турган академиязыла јуук колбулар тудат. Быјыл бу академия Суску јурттыҥ командазына болуш эдип, хоккейдиҥ кеп-кийимдерин аткарарга белетенет. Федерация 2019 јылда «Энемди, адамды ла хоккейди сӱӱп турум» деген фестивальды Санкт-Петербургтагы академияла кожо ӧмӧ-јӧмӧ ӧткӱрерге јат. Спорттыҥ сӱрлӱ фестивали Маймада тоштыҥ ӧргӧӧзинде байрамдык айалгаларда ӧдӧр деген ижемјилер бар. Бу фестивальда јиит хоккеисттерле кожо олордыҥ ада-энелери эрчимдӱ туружат.

Бистиҥ тергееде ӧткӱрилип турган маргаандардыҥ ортозынаҥ «Јеҥӱниҥ кубогы» деген турнир эҥ ле јаан јол алынган деп айдар керек. Ол турнир республикада ӱчинчи јыл улай ӧткӱрилет. Бу јуукта ӧткӧн турнирде Майма аймактаҥ «Сибиряк», «Майма», «Ирбис», Горно-Алтайсктаҥ «Союз-04», «СКА», Чаргы јурттаҥ «Патриот» ло Суску јурттаҥ «Алтайские ястребы» деп командалар турушкан. Шайбалу хоккейдиҥ республикан федерациязыныҥ президенти В. Куриленконыҥ айтканыла, бӱгӱнги кӱнде бистиҥ тергееде спорттыҥ бу бӱдӱмиле тӧрт јӱстеҥ ажыра кижи тазыктырынып јат. Секцияларга 150-ге шыдар бала јӱрет. Тазыктыраачылар болуп Маймада Аржан Кыдрашев, Сускуда Святослав Новиков ло Чаргыда Александр Попов иштеп јадылар.

П. КАБАР

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина