Алтайдын Чолмоны

Јаантайын ајаруда

23.04.2019

Кандык айдыҥ 17-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ баш санитарный врачы Леонид Щучинов элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ журналисттерине пресс-конференция ӧткӱрген. Анда республиканыҥ јеринде 2019 јылдыҥ 1-кы кварталында санитар-эпидемиологиялык айалгаларды шиҥжӱде тударын jеткилдеери ле јылдыҥ учына јетире бӱдӱретен иштер керегинде куучындаган.

Республиканыҥ баш санитар врачы Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузы «Алтай Республикада 2018 јылда санитар-эпидемиялык айалга ла тузаланаачылардыҥ тап-эриктерин корыыры керегинде» јаҥжыккан докладты белетеп салганын темдектеген. Бу доклад государственный јаҥныҥ органдарын, юридический лицолорды, таҥынаҥ аргачыларды ла граждандарды тергеедеги санитар-эпидемиялык айалга керегинде толо јетирӱле јеткилдеер амадула белетелет. Анда республиканыҥ эл-јоныныҥ су-кадыгын тыҥыдарына, јадын-јӱрӱминиҥ чыҥдыйын бийиктедерине 2019 јылда кандый иштер ӧткӱретени база темдектелген.
Леонид Щучинов тузаланаачылардыҥ тап-эриктерин ле кижиниҥ чыдуларын корыырын шиҥдеп кӧрӧр федерал службаныҥ коллегиязыныҥ Москвада ӧткӧн элбедилген јуунында турушканы керегинде база куучындаган. Оныҥ айтканыла болзо, Роспотребшиҥжӱниҥ республикан башкартузы чума ооруны болдыртпазы аайынча профилактикалык иштерди јакшы ӧткӱрген деп темдектеткен.
Леонид Васильевич санитарный служба тергееде турумкай санитар-эпидемиялык айалганы чеберлеер амадула јаҥныҥ бастыра органдарыла јуук колбуда иштеп турганын аҥылап темдектеген. Республиканыҥ эл-јоныныҥ су-кадыгын ла санэпидайалганы чеберлеериниҥ курч сурактары кажы ла неделеде муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарыла ӧдӱп турган селекторный јуундарга чыгарылат.
2019 јылдыҥ баштапкы кварталында јаҥныҥ органдарыныҥ шӱӱжӱзине 295 сурак чыгарылган. Роспотребшиҥжӱниҥ баштаҥкайы аайынча јербойында бойы башкарынарыныҥ органдары ке-минде 11 документ јӧптӧлгӧн. Санитар-эпидемиологиялык айалгаларды болдыртпас камыстардыҥ јуундарында 40 сурак кӧрӱлген. Ол сурактар аайынча су-кадыкты корыырына ла республикада санитар-эпидемиологиялык јакшы айалганы тыҥыдарына ууламјылалган иштер јӧптӧлгӧн.
Бӱдӱрген иштердиҥ шылтузында санитар-эпидемиологиялык айалгалар бӱгӱнги кӱнде республикада јакшы кеминде артканча. Атмосферный кейдиҥ, ичетен сууныҥ, јердиҥ кыртыжыныҥ чыҥдыйы кем јок. Роспотребшиҥжӱ бу ууламјыда јаантайын шиҥжӱ иштер ӧткӱрет. Скважиналар кере-гинде айдар болзо, «Кӧксуу-Оозы аймак» муниципал тӧзӧлмӧдӧ бар 51 скважинадаҥ 7 скважинада СЭЗ јок. Чой аймакта 15 скважинаныҥ алтузында, Кан-Оозы аймакта 51-деҥ сегизинде, Оҥдой аймакта 29-таҥ тогус скважинада, Чамал аймакта 22-деҥ он ӱчӱзинде, Турачак аймакта 31-деҥ он ӱчӱзинде, Улаган аймакта 9-таҥ тӧртӱзинде ле Шабалин аймакта 29-таҥ экӱзинде СЭЗ-тер јок. Кезик скважиналарда сууныҥ чыҥдыйы коомойтыгадый чочыдулар бар. Бу сурактарды Роспотребшиҥжӱ башка-башка јуундарда, камыстарда, штабтарда, коллегияларда јаантайын кӧдӱрет. Кезик скважиналар аайынча олорды керектӱ кемине јетиргиссин деген јаргыныҥ јӧптӧри бар.
Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ ижиниҥ шылтузында јыл башталганынаҥ ала тергеебисте јарабас 460 јерде ташталган текши кеми 205,56 тонна сӱрее-чӧп јоголтылган. Ээзи јок 894 јошкын ийт тудулган. Јасакберимди бусканы учун 517 кижи административный каруузына тургузылган.
Республиканыҥ тӧс калазында контейнерлердеҥ кату коммунальный таштанчыларды тартып апарар ишти оноҥ до артык тӧзӧӧр арга бар. Контейнерлер турган кӧп саба площадкаларда контейнерлерди айландыра чедендер јок. Јуулган сӱрее-чӧпти ийттер апарып, јер сайын таштайт. Јаан субботниктер ӧткӧндӧ, таҥынаҥ улустыҥ тартып апарган сӱрее-чӧбин кату коммунальный таштанчылардыҥ Майма јурттагы полигонында албайдылар. Мынаҥ улам улус байа сӱреезин арал аразына ла ӧскӧ дӧ јерлерге таштап ийет.
Текши республиканы алар болзо, бисте бастыра сӱрее-чӧп таштаар 90 јер бар. Олордоҥ јӱк ле 28-зинде СЭЗ бар. 2019 јылдыҥ баштапкы кварталында тергеелик операторлорды административный каруузына тургузары керегинде 5 јакаан јӧптӧлгӧн. Олордоҥ ӱчӱзи юридический лицолорго ло экӱзи јамылуларга. 2018 јылда «Коммунальщик» ООО ло оныҥ јамылулары административный каруузына 11 катап тургузылган.
Республикада улусты ийттер тиштеп турган учуралдардыҥ тоозы астабайт. Эҥ кӧп учуралдар Горно-Алтайскта – 61, оны ээчий Майма аймакта – 27, Кан-Оозы аймакта – 16, Чамал аймакта – 15, Оҥдой аймакта – 8 ле Турачак аймакта – 7. Каланыҥ ла јурттардыҥ ичинде јошкын ийттер бар болгоны учун муниципалитеттер каруулу. Олор андый ээлери јок јошкын ийттердиҥ тоозын астадар учурлу. Бу иштерге республикан бюджеттеҥ акча чыгарылат.
Бу јылдыҥ баштапкы кварталында аш-курсак чыгарып ла садып турган 104 объект шиҥделген. Лабораторно-инструментальный эп-аргаларды тузаланып ӧткӱрген шиҥжӱлердиҥ шылтузында табылган 469 бузуш јоголтылган. Текши кеми 301500 салковойго 80 административный штраф салынган. Эл-јонды ашкарарыныҥ ла садуныҥ 3 объегиниҥ ижи токтодылган.
Роспотребшиҥжӱ ӱредӱлӱ учреждениелердиҥ санитар-эпидемиялык айалгаларын, школдыҥ балдарына берип турган аш-курсактыҥ чыҥдыйын шиҥдеер ишти база улалткан. Анайып, 56 организация шиҥделген ле 235 бузуш болгоны темдектелген. Бу бузуштар ӱредӱлӱ учреждениелердиҥ ишчилери молјуларын јазап бӱдӱрбей, учреждениелердиҥ администрациялары јанынаҥ керектӱ кеминде ајару эдилбей турганынаҥ улам болгон.
Баш санитар врач Леонид Щучиновтыҥ темдектегениле, ӱредӱлӱ учреждениелерге шиҥжӱ ӧткӱрерис деп, ӱч кӱн озо айдылат. Бу ӧйдиҥ туркунына кандый да бузуштарды јоголтып салар арга бар. Је учреждениелердиҥ администрациялары јӱк ле шиҥжӱ ӧткӧн кийнинде ле административный каруузына тургузыларга ла јатса, кыймыктанып баштайт. Пресс-конференцияда Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузы бизнести шиҥдеерин астатканы керегинде база айдылган.
2019 јылда Алтай Республиканыҥ јеринде турумкай эпидемический айалга кичеелет. Дифтериядый, корьдий, эпидемический паротиттий, полиомиелиттий, чумадый, туляремиядый, сибирский язвадый оорулар темдектелбеген. Бу ок ӧйдӧ эл-јон ортодо ич-карын оорыган учуралдар кӧптӧгӧн. Чаган-тулаан айларда республикада гриппле оорыган ла лабораторный шиҥжӱлерле 205 учурал темдектелген. Пневмониядаҥ улам он кижи божогон. Былтыргы јылдыҥ кӧргӱзӱзине кӧрӧ, онызы эки учуралга кӧп. Мында темдектегедий неме – ол кӧп саба улус оорып, айылдарында эмденип турганы. Эмчиликке келген соҥында, орой болуп калат.
2019 јылдыҥ баштапкы ӱч айында чемет оорула баштапкы катап оорыган 19 кижи темдектелген. Тулаан айдыҥ 15-чи кӱнине јетире медициналык организацияларга шалјага тиштеткен 185 кижи баштанган. Олордоҥ 14 јажы јеткелек 78 бала. 7 кижи сибирский клещевой тифле, бир кижи клещевой боррелиозло оорыган.
Тузаланаачылардыҥ тап-эриктерин корыыры аайынча иш улалганча. 2019 јылдыҥ баштапкы ӱч айында јондык приемныйга, Роспотребшиҥжӱниҥ кызу линиязына 694 кижи баштанган. Јаҥжыкканы аайынча кӧп саба баштанулар розничный садула кол-булу. Оны ээчий ЖКХ-ныҥ јеткилдештериле, јадар айалгаларла, сӱрее-чӧпти јуунадарыла колбулу баштанулар турат.
Леонид Щучинов пресс-конференцияны тӱгезип јадала, Роспотребшиҥжӱниҥ башкартузыныҥ специалисттериниҥ алдында тергееде санитар-эпидемиологиялык айалгаларды буспазын јеткилдеери ле эл-јонныҥ јадын-јӱрӱмин јарандырары, мынаҥ да озо чылап, тӧс иштердиҥ бирӱзи болуп артып јат деп темдектеген.

К. ЯШЕВ