Алтайдын Чолмоны

Јуунда јонјӱрӱмдик сурактар кӧрӱлген

30.04.2019

Тергеениҥ башчызыныҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохордин АР-дыҥ башкарузыныҥ ээчиде јуунын ӧткӱрген. Јуунда он сурак кӧрӱлген, ол тоодо јасактардыҥ, башкаруныҥ јакаандарыныҥ ла јӧптӧриниҥ ӱлекерлери аайынча сурактар.

РФ-тыҥ Президентиниҥ Федерал Јуунга кажы ла јыл эдип турган Баштанузыныҥ тӧс ээжилерин бӱдӱрери аайынча 2019 јылда бӱдӱретен иштердиҥ планы керегинде јетирӱни АР-дыҥ экономиканыҥ ӧзӱми ле ар-јӧӧжӧлик колбулар аайынча министри Федор Ротарь эткен. «Планга бастыра 13 ууламјы кийдирилген, олор мындый бӧлӱктер аайынча бӧлилген: су-кадыкты корыыры, ӱредӱлик, эл-јонныҥ јонјӱрӱмдик корулажы, экология ла о. ӧ. Су-кадыкты корыырында бӱдӱретен иштердиҥ тоозында анайда ок мындый иш база темдектелген— баштамы медико-санитарный болуш эдериниҥ јаҥы моделин иште тузаланары. Балдардыҥ республикан эмчилигине јетире тудулбаган уланты тураны учына јетире тударын орныктырары ла јӱрек-тамырдыҥ тергеелик тӧс јерин јепсеери келер ӧйдӧ бӱдӱретен тӧс иштердиҥ тоозына кирет» — деп, министр айткан.
Анайда ок ол бӱдӱретен тӧс иштердиҥ тоозында эрте диагностика ӧткӱрери ле су-кадыкты корыырында информатизацияны ичкерледери ажыра эл-јонго онкологический болуш јетирерин, республиканыҥ ыраак јурттарында ФАП-тарды Интернетке колбоорын адаган. Медицинаныҥ организацияларында иштеер улус једишпей турганы аайынча суракты аайлаштырары база јаан учурлу: бир ле катап берилип турган 1 миллион салковой акчаны 45 врачка, 16 фельдшерге 500 муҥ салковойдоҥ берери темдектелип калган. Врачтарга служебный туралар берери база темдектелген.
Ӱредӱликти эмдиги ӧйдиҥ айалгаларыла јеткилдеери ӱредӱниҥ бӧлӱгинде эҥ ле тӧс сурак болуп јат. Темдектезе, Горно-Алтайскта Заимка микрорайондо школ, Ийин јуртта школдыҥ интернадын, Паспарты, Кӧксуу-Оозы ла Камлак јурттарда школдор тудары планга кийдирилген. Балдардыҥ садтарында ясельный группалар тӧзӧӧри аайынча иш улалар.
Экологиялык ууламјы јанынаҥ алза, сӱрее-чӧплӧ, таштанчыларла иштеерине керектӱ эмдиги ӧйдиҥ системазын тӧзӧӧри пландалат. Тузазы јок ло артыкташ некелтелерди јоголторго, бизнес-биригӱде шиҥжӱ иш ӧткӱрери јанынаҥ нормативно-правовой акттарды такыптаҥ кӧрӧри аргачылардыҥ биригӱлериниҥ турушканыла ӧдӧри темдектелет.
Текшилей алза, РФ-тыҥ Президентиниҥ Баштанузында темдектелген ээжи-јакылталарды бӱдӱрери нацӱлекерлердиҥ кеминде ӧдӧр. Тургуза ӧйдӧ бистиҥ республика 40 федерал ӱлекерлерде туружат, ол ӱлекерлер бӱгӱнги кӱнде бар 12 нацӱлекердиҥ 10 ӱлекериниҥ составында бар.
АР-дыҥ иш, јонјӱрӱмдик ӧзӱм ле эл-јонды ишле јеткилдеери аайынча министри Адар Сумин ӧскӱс ле ада-энезиниҥ кичеемели јогынаҥ арткан балдардыҥ ар-јӧӧжӧ лӧ јадар тура јанынаҥ тап-эриктерин ӱзеери быжулаар јасактыҥ ӱлекериле таныштырган. Ӱлекерде темдектелгениле, кӧп квартираларлу бир тураныҥ бастыра квартираларыныҥ 25 проценти андый балдарга берилер. Бу ээжи-некелте јуртап јаткан албаты-јоныныҥ тоозы 10 муҥ кижинеҥ ас јурттарга ла квартираларыныҥ тоозы онноҥ ас тураларга таркадылбас.
Анайда ок министр АР-дыҥ башкарузыныҥ андый балдарды јадар турала јеткилдеериле колбулу јакааныныҥ ӱлекериле база таныштырган. Министрдиҥ чокымдаганыла, тергеениҥ јеринде јадып турган ӧскӱс ле ада-энезиниҥ кичеемели јогынаҥ арткан балдардыҥ тоозы 1395 — тергееде јаткан бастыра балдардыҥ текши тоозынаҥ 2 процент. Бу балдардаҥ 390 балада ӧскӱс арткан балдардыҥ статузы бар, 1005 бала —ада-энезиниҥ кичеемели јок арткандар. 2014 јылдаҥ ала андый балдардыҥ тоозы 16 процентке астаган.
Мындый граждандарга тураныҥ аҥылу фондын тӧзӧӧрине 2019 јылда 127,656 миллион салковой акча чыгарары темдектелип калган. Ол акчала 114 тура садып аларга турган.
АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, акча-манат аайынча министр Ольга Завьялова АР-дыҥ 2018 јылдагы бюджеди канайда бӱткени керегинде јасактыҥ ӱлекери јанынаҥ јетирӱ эткен. Оныҥ айтканыла, 2018 јылдыҥ бюджединиҥ кирелте аайынча бӧлӱги канайда бӱткениниҥ тӧс параметрлери 99,6 процент, чыгымдар аайынча — 95,2 процент болгон.
Су-кадыкты корыыры аайынча министрдиҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Валентина Мунатова АР-дыҥ башкарузыныҥ эл-јонды эмдерле јеткилдеери, кадрларла јеткилдеш керегинде јӧбиниҥ ӱлекериле таныштырган. Ол ӱлекер оору улусты эмдерле јеткилдеериниҥ кемин бийиктедер, «Јолдыҥ картазыла» јӧптӧлгӧн адылу кӧргӱзӱлерге једерин быжулаар, медицинаныҥ кадрларыла јеткилдеерин јарандырар, медишчилердиҥ билгирлерин бийиктедер тӧс ууламјыларды чокымдаган. Анайда ок медишчилердиҥ билгирлериниҥ кеми кандый болгонын баалап кӧрӧри, медишчилер једишпей турганын бӧлӱктей јоголторы, медишчилердиҥ соцјӧмӧлтӧзин јӧмӧӧри база темдектелген.
Јуунда кадрлар керегинде куучын ӧдӧрдӧ, Олег Хорохордин тергеениҥ башкараачызыныҥ кадровый резервин тӧзӧӧрин јарлаган. Оныҥ айтканыла, андый кадровый резерв Россия Федерацияныҥ Президентинде бар, оныҥ шылтузында ишке јиит, јайалталу, бийик кеминде иштеер арга-чакту башкараачыларды ишке тартып алар арга болор. Андый резервти тӧзӧӧри ачык-јарык айалгада, чокым ээжилерле ӧдӧрин аҥылаган. Тургуза ӧйдӧ ол ээжи-некелтелер јанынаҥ шӱӱлтелер белетелип јат.
«Андый талдаш кандый бӱдӱмдӱ ӧдӧри тургуза ӧйдӧ чокымдалбаган — конкурс болор бо эмезе ӧскӧ ээжи-критерийлерле ӧдӧр бӧ. Је кандый да болзо, ол ачык-јарык айалгада ӧдӧр. Бу кадровый резервке аҥылу ӱредӱлӱ, тереҥ билгирлерлӱ јиит улусты тартып аларга иженедис. Андый улус республикада кӧп, онызына мен бӱдедим» — деп, ол айткан.
О. Хорохординниҥ аҥылап темдектегениле, госбашкартуныҥ Россияныҥ Президентиндеги РАНХиГС-тагы бийик школы Алтай Республикада оператор болор. Бу структура Президенттиҥ кадровый резервиниҥ эки потогын, анайда ок «Лидеры России» деген программаныҥ эки потогын ӱредериниҥ операторы болгон.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы