Алтайдын Чолмоны

Алкышты, кожоҥды – бијениҥ тилиле

07.05.2019

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда кандык айдыҥ 26-27 кӱндеринде Бијениҥ калыктар ортодогы кӱнине ле

Театрдыҥ јылына учурлалып,  бијениҥ ачык талалык кӧрӱ-маргааны ӧтти.

Талалык кӧрӱ-маргаанныҥ окылу ачылтазында јайаан јайалталарды, айылчыларды Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ  министри  Ольга Антарадонова уткыды. Ол јаҥжыкканы аайынча јылдыҥ ла ӧткӱрилип турган кӧрӱ-маргаанныҥ туружаачыларыныҥ тоозы јылдаҥ јылга кӧптӧп турганын аҥылап темдектеди. Оныҥ айтканыла, кӧрӱ-маргаанныҥ амадузы – балдардыҥ санадына јилбӱзин јӧмӧӧри, шак бу бӧлӱкте балдардыҥ ла јииттердиҥ јайаандыгыныҥ ӧзӱмин ичкерледери. Онойдо ок таҥынаҥ јайалталу балдарды, ӧмӧликтерди илелеп, олорды јайаан јолында јӧмӧӧри, болужары кӧрӱ-маргаанныҥ тӧс амадузыныҥ бирӱзи болуп јат.

Быјылгы ачык кӧрӱ-маргаанда башка-башка ууламјыларда беш јӱске шыдар балдар эрчимдӱ турушты. Онойдо ок талалык кӧрӱ-маргаанда бијениҥ ӧмӧликтери (самодеятельный ла бијелеерин сӱӱчилер), культураныҥ, ӱредӱликтиҥ учреждениелериниҥ ӧмӧликтери, балдардыҥ санат, кӱӱлик школдорыныҥ бије аайынча бӧлӱктери, оромдордо бијелеерин  сӱӱчилерди бириктиреечи клубтар ла оноҥ до ӧскӧлӧри эки кӱнниҥ туркунына бије телекейиниҥ байрамын сыйлады.

ЮНЕСКО-ныҥ јӧптӧгӧниле телекей француз балетмейстер Жан Жорж Новеррдиҥ чыккан кӱнинде, кандык айдыҥ 29-чы кӱнинде, Бијениҥ калыктар ортодогы кӱнин элбеде  темдектейт.

Шак бу кӱн чындык јайаандыктыҥ ла јӱрӱмниҥ байрамы деп јолду чотолот. Бу байрам јаҥыс ла бијениҥ башка-башка ууламјыларын бириктирип турган эмес, је онойдо ок јер-телекейде амыр-энчӱ јуртап јаткан албатыларды бириктирет. Нениҥ учун дезе јаҥыс ла бије политикалык, культуралык ла башка-башка калыктар ортодогы гран-кыйуларды јоголтор аргалу.  Кижиликти амыр-энчӱ јадын-јӱрӱмниҥ, чындык најылыктыҥ адынаҥ бириктирип, кӧгӱс байлыктыҥ, кижиниҥ ич-телекейине ле эт-канына, сӧӧк-тайагына бирлик тилле куучындаар арга берет. Бије ажыра айдылган куулгазын алкыш, кожоҥ кӧрӧӧчилердиҥ кӧксин чечет, јалакай, јылу кӱлӱмји дезе јӱректеги сӱӱштиҥ јолын ачып, јайымга чыгарат, санаа-кӱӱндерин кӧдӱрет, сын-арказын сергидет.

Быјылгы кӧрӱ-маргаан туружаачыларыныҥ  тоозыла да, ууламјырыла да аҥыланды. Мында сегис јашка јетире болчомдордыҥ јайаан ӧмӧликтери сӱреен јакшы турушты. Кажы ла бала Јайааннаҥ јайылып тӱшкен јайалта деп айдарга јараар. Јаш чечектерди чебер таскадып јаткан ӱредӱчилердиҥ, таскадаачылардыҥ, худбашкараачылардыҥ ижи агару да, нерелӱ де. Кажы ла баланы бойыныҥ балазындый кӧрӱп, карузып, ӧзӧгинде сӱӱжин олорго акту кӱӱнинеҥ берип,  кеендиктиҥ телекейине јолын ачары недеҥ де агару ла каруулу керек ине. Балдардыҥ јайалтазыныҥ учы-кыйузы јок болгонын бу кӧрӱ-маргаан недеҥ де артык кереледи.

Эл театрдыҥ јаан залыныҥ сценазында бијениҥ экпинине алдыртып, бијелеп јаткан «јылдыстардыҥ»  јаркындузын, сӱрлӱзин! Кӧрӧӧчилер, темдектезе, спорттыҥ ла су-кадыктыҥ «Стимул» деген студиязыныҥ (худбашкараачызы Ольга Кыдатова), С. Т. Пекпеевтиҥ коммерческий эмес фонды, оромдордогы бијениҥ «ПодZемка» студиязы (худбашкар. Эзен Уханов) туружаачыларыныҥ бијелерин изӱ колчабыжуларыла уткыдылар. Онойдо ок Оҥдойдыҥ, Чамалдыҥ, Улаганныҥ, Турачактыҥ ла оноҥ до ӧскӧлӧриниҥ јайаан ӧмӧликтериниҥ бијелерин энчикпей сакып, кажы ла бијезин изӱ уткыдылар.

Бијениҥ ачык талалык кӧрӱ-маргааныныҥ турулталарыла кычыраачыларды таныштырып ийели:

1-кы јерде – бијениҥ «Пляс-Класс» школы (Горно-Алтайск);

2-чи јерде – бијениҥ «Задоринка» ӧмӧлиги (Турачак аймак);

3-чи јерде – спорттыҥ ла су-кадыктыҥ «Стимул» студиязы (С. Т. Пекпеевтиҥ коммерческий эмес фонды).

Албатыныҥ бијези, калыктыҥ сценага келиштире тургускан бијези (ӧмӧлик)

9-12 јашту балдар ортодо

1-кы јерде – балдардыҥ бијезиниҥ «Подснежник» ӧмӧлиги (Акташ, балдардыҥ кӱӱлик школы) ;

2-чи јерде – бијениҥ «Жемчужина Алтая» ӧмӧлиги (Чамалдагы санаттыҥ школы);

3-чи јерде – бијениҥ «Ретро» ӧмӧлиги (кала, 3-чи гимназия).

13-16 јашту балдар ортодо

2-чи јерде – бијениҥ «Фантазеры» ӧмӧлиги (кала, балдардыҥ 1-кы таҥмалу кӱӱлик школы);

3-чи јерде – бијениҥ «Тофик» ӧмӧлиги (кала, санаттыҥ «Адамант» школы).

17 јашту ла оноҥ ӧрӧ

3-чи јерде – бијениҥ «Радуница» ӧмӧлиги (каланыҥ Культура байзыҥы).

Классикалык бије (соло, дуэт)

9-12 јаштулар ортодо

3-чи јерде – бијениҥ «Жемчужина Алтая» ӧмӧлиги (Владислава Калова, Любава Бутовская).

Алтай бије (ансамбль) 13-16 јаштулар ортодо

3-чи јерде – бијениҥ «Таҥ Чолмон» ӧмӧлиги (Улаган, балдардыҥ А. Г. Калкинниҥ адыла адалган санат школы).

Эмдиги ӧйдиҥ бијези (соло, дуэт)

9-12 јашту балдар ортодо

2-чи јерде – «Стимул» студия (Екатерина Матина, Ольга Матина);

3-чи јерде – Софья Беспалова (Шабалин, балдардыҥ санат школы).

13-16 јаштулар ортодо

2-чи јерде – эмдиги ӧйдиҥ бијезиниҥ «Smile» театры (Елизавета Гуренкова).

Эмдиги ӧйдиҥ бијези (ансамбль)

(-12 јаштулар ортодо

1-кы јерде – Кан-Оозындагы балдардыҥ санат школыныҥ бије аайынча бӧлӱги;

2-чи јерде – балдардыҥ бијезиниҥ «Мармелад» театры (кала, балдардыҥ 2-чи таҥмалу кӱӱлик школы);

3-чи јерде – бијениҥ «Жемчужина Алтая» ӧмӧлиги.

13-16 јаштулар ортодо

1-кы јерде — эмдиги ӧйдиҥ бијезиниҥ «Smile» театры;

2-чи јерде – эстрадный бијениҥ «Лайм» студиязы (кала, 12-чи таҥмалу школ).

17 јаштулар ла оноҥ ӧрӧ

1-кы јерде – бијениҥ хип-хоп «TMSTREET» студиязы.

Быјылгы кӧрӱ-маргаанда Гран-при кемге де табыштырылбаганы карамду.

Аҥылу диплом Оҥдойдогы балдардыҥ санат школыныҥ бије аайынча бӧлӱгине «Китайская шкатулка» деген бијези учун табыштырылды.

Аҥылу диплом спорттыҥ ла су-кадыктыҥ «Стимул» студиязыныҥ тургузаачызы Аруна Кочкаровага  табыштырылды.

Јаҥы чактыҥ, јаҥы ӧйдиҥ балдары бастыра јанынаҥ јайалталу ине. Олордыҥ ончозына јуугы ады-јолы јарлу хореографтар болбозы јарт. Је балдардыҥ ич-телекейиниҥ байлыгын, јаражын ачып салары каруулу иш. Керек сыйда, кайралда эмес. Је балдар сценага чыгып, бијениҥ куулгазын телекейиле кӧрӧӧчилерди таныштырганы агару керек. Суркураган кӧстӧри, ӧкпӧӧриште согулган јӱрек,  ӧзӧгинде кеендикти, сӱӱшти бијениҥ тилиле куучындаганы ол эҥ бийик ле јолду кайрал деп оҥдоор керек.

 К. ПИЯНТИНОВА