Алтайдын Чолмоны

Јайдыҥ ӧйи узун эмес… (кышка белетенер иштер)

23.07.2019

Јай амыраштыҥ ла су-кадыкты орныктырарыныҥ ӧйи болгоныла коштой узун мойынду кышка белетенер јаан иштердиҥ ӧйи болуп јат. Тургуза ӧйдӧ бастыра  организацияларда, предприятиелерде кышка белетенери  кидим ӧдӧт. Ондый јаан иштердиҥ бирӱзи – ол тергеениҥ ӱредӱлик организацияларын  ӱредӱлӱ јаҥы 2019-2020 јылга белетеп чыныктаар иштер. Бу ишти каруулу кӧп органдар шиҥжӱзинде тудат. Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ кичӱ изӱ айдыҥ учында удурумга башчы Олег Хорохординниҥ ӧткӱрген јуунында школдорды јаҥы ӱредӱлӱ јылга белетеериниҥ сурагы кӧрӱлген. Тергеениҥ удурумга башчызы муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарын бу суракка јаан ајару эдип, бюджеттеринде школдорды ремонтоорына, ӧрттӧҥ коруланар ла санитарно-гигиенический керектер ӧткӱрерине акча-манат чыгарзын деп баштанган. 

Горно-Алтайск кала

Республиканыҥ тӧс калазы Горно-Алтайсктыҥ ӱредӱлӱ организацияларын ӱредӱлӱ јаҥы 2019-2020 јылга тӧзӧмӧлдӱ белетеер ле ишке алар амадула штаб тӧзӧлгӧн. Оныҥ ижин каланыҥ администрациязыныҥ јааныныҥ ордынчызы С. С. Тюхтенев башкарат.

Штабтыҥ планыла коштой, каланыҥ бастыра ӱредӱлӱ организацияларында белетеништӱ иштиҥ пландары база тургузылган.  Кажы ла планда ӧрттӧҥ лӧ терроризмнеҥ коруланары аайынча иштер, санитарно-гигиенический некелтелерди ле медицинский јеткилдешти тӧзӧӧрин бӱдӱрери, оок ремонттор ӧткӱрери аайынча иштер темдектелген.  Онойдо ок Роспотребшиҥжӱниҥ, МЧС-тыҥ Алтай Республикада башкартуларыныҥ ла Алтай Республиканыҥ прокуратуразыныҥ предписаниелеринде темдектелген иштерди бӱдӱрери база кийдирилген.

Каланыҥ бюджединде белетеништӱ иштерге мындый кемдӱ акча-манат салылган:

— ӧрттӧҥ коруланар иштерге 4 760 130 салковой (јербойыныҥ бюджеди);

— терроризмнеҥ коруланар иштерге 3 616 000 салковой (јербойыныҥ бюджеди);

— санитарно-эпидемиологиялык  айалга (медшиҥжӱлер, медицинский јепселдер)  тӧзӧӧрине 4 002 251 салковой (јербойыныҥ бюджеди);

— јылыдар системаларды чыныктаарына ла јунарына 2 426 556 салковой;

— јаантайынгы ремонтко 5 685 100 салковой база каланыҥ бюджединеҥ чыгарылган.

Капитальный ремонттор: балдардыҥ 4, 6, 9, 10, 12, 14 номерлӱ садиктеринде, 3-чи номерлӱ гимназияда, 4-чи номерлӱ кадет школдо ПВХ кӧзнӧктӧр тургузылган. Онойдо ок 10-чы номерлӱ школдо јарыдар система солылган, 1-кы номерлӱ лицейде санузелдер ле эжиктер ремонтолгон.

Капитальный ремонтко быјыл текши тооло 41 560 605 салковой чыгарылары темдектелген. Ол тоодо Алтай Республиканыҥ республикан бюджединеҥ – 22 830 000 салковой, каланыҥ бюджединеҥ – 18 730 605 салковой.

 Майма аймак

Ӱредӱлик заведениелердиҥ тоозында эҥ кӧп иштер текши орто ӱредӱлӱ школдордо     ӧдӧт. Темдектезе, Майма аймактыҥ школдорын белетеер иштер кидим ӧдӧт.

Иштердиҥ тоозына черетеш-будуштаҥ башка ӧрттӧҥ,   терроризмнеҥ коруланар, санитарный айалганы јарандырар, бичиктер алар, ишчилерди медшиҥжӱ ӧткӱртер иштер база кирет. Онойдо ок капитальный ремонт Маймада В. Ф. Хохолковтыҥ адыла адалган, Подгорное, Ӱстиги-Карагуш, Кызыл-Ӧзӧк, Суску јурттардыҥ школдорында, Маймада балдардыҥ «Ручеек»  садында ӧдӱп туру. Текши тооло бастыра иштерге 23 млн. салковойдоҥ ажыра акча-манат чыгарылган. Ол тоодо федерал бюджеттеҥ 1 550 000 салковой спортзалдарга чыгарылган. Республикан бюджеттеҥ 7 680 127,77 салковой, јербойыныҥ бюджединеҥ 14 503 245,28 салковой чыгарылган.

 Кан-Оозы аймак

Аймактыҥ школдорында ремонт иштер ӧткӱрилген кийнинде, олорды ишке алар комиссиялар ижин јаан изӱ айдыҥ 15-чи кӱнинеҥ ала баштаар. Је мында тӧс иштер кураан айдыҥ 1-кы кӱнинеҥ ала эрчимделери пландалган.

Гигиенаныҥ ла эпидемиологияныҥ тӧс јериле јӧптӧжӱле школдордыҥ ишчилериле ӱредӱ ӧткӱрилер, тӧс эмчиликле јӧптӧжӱле ишчилер медицинский шиҥжӱлер ӧдӧр.  Бу керектер ле ремонттор јербойыныҥ бюджединиҥ акча-манадыла ӧткӱрилер.

Јабаган, Кайрукун јурттарда школдордо, Кан-Оозында балдардыҥ искусстволор школында  ӧрттиҥ сигнализациязыныҥ иштеген ӧйи 10 јылды ашкан учун оны солыыры ӧдӧт. Кан-Оозында детсадтыҥ јабынтызын ӧрттӧҥ корулаар иштер, Ч. К. Кыдрашевтиҥ адыла адалган ла Кайрукунда школдорды јаҥыртары ӧдӧт. Кайрукунда школдыҥ спортзалын федерал ла јербойыныҥ бюджединиҥ чыгарган акча-манадыла ремонтоор јаан иштер ӧдӧр керек. Келейдиҥ, Санаровканыҥ баштамы школдорында, Мӧндӱр-Сокконныҥ школында спорт площадкалар спортјепселдерле јеткилделет. Моты-Оозыныҥ, Мӧндӱр-Сокконныҥ, Јодралуныҥ ла Кан-Оозыныҥ школдорыныҥ ла Ӱзеери ӱредӱниҥ тӧс јериниҥ котелдоры солылып јат.

 Шабалин аймак

Шабалин аймактыҥ тӧс јуртында текши орто ӱредӱлӱ школдо ремонт иштер экзамендер тӱгенген соҥында ла, кичӱ изӱ айдыҥ 17-чи кӱнинеҥ ала, ӧдӱп туру.

Бу школдо јаан ремонт иштер былтыр ӧткӱрилген учун, быјыл кӧбизинде ӱредӱлӱ кыптарды черетеери ле будыыры ӧдӧт.   Акча-манатты аймактыҥ администрациязы, ӱредӱликтиҥ бӧлӱги чыгарган.

Јаан иштердеҥ федерал ӱлекер аайынча цифровой ло гуманитарный ууламјылу ӱредӱниҥ «Точка роста» деп тӧс јериниҥ кыптарын јазаары башталар. Тӧс јерге информатиканыҥ, ОБЖ-ныҥ кыптарын ла баштамы школдо бир кып берилген. Бу ӱлекерле болзо, школдордо балдарды технологияла, информатикала, ОБЖ-ла ӱредери бӱгӱнги кӱнниҥ цифровой јепселдериле јеткилделер, урокто эмес ӧйдӧ балдарды ӱзеери ӱредери ӧткӱрилер. Је быјыл јӱк бир ле кып јазалар ла иштеер. Сыгын айдыҥ 1-кы кӱнине јетире керектӱ јепселдер једип келер учурлу.

 Иштер шиҥжӱде

Чой аймактыҥ прокуратуразы аймактыҥ ӱредӱлӱ организацияларыныҥ  ӱредӱлӱ јаҥы 2019-2020 јылга беленин шиҥжӱлеер иштер ӧткӱрген.

Онойып, бу органныҥ быјылгы ӱредӱлӱ јылда ӧткӱрген шиҥжӱзиниҥ турултазында Ыныргыдагы текши орто ӱредӱлӱ школыныҥ туразында ла мындагы ок балдардыҥ «Солнышко» садигинде радонныҥ кеми ээжидеҥ бийик болгоны јарталган.

Бу керек аайынча шиҥжӱ ӧткӱрген орган ӱредӱлӱ учреждениеге јарталган бузуштарды чокым ӧйгӧ јетире јоголтсын деген предписание берген. Онойдо ок аймактыҥ прокуратуразы ӧрӧ адалган ӱредӱлӱ организацияларды ӱредӱлӱ јаҥы јылга белетеер иштердиҥ тоозында радонноҥ коруланары темдектелбегенин илезине чыгарган. Онойып, ӱредӱлӱ јаҥы јылга јетире радонноҥ коруланар иштер аайынча санитарно-эпидемиологиялык некелтелер бӱтпес айалга тӧзӧлгӧн лӧ ӱредӱлӱ турада ӱренген балдардыҥ јӱрӱмине ле су-кадыгына јеткер болдыртпазы јеткилделбеген.

Бу керек аайынча аймактыҥ прокуроры Ыныргыдагы школдыҥ директорына јасакты бузары јарабас  деген  ајару-предостере-жение эткен. Аймактыҥ прокуратуразы бу айалганы шиҥжӱзинде тудат.

Н. Бельчекова белетеген