2019 јылда иштиҥ турулталары кӧрӱлген

27.12.2019

Кызалаҥду айалгаларды болдыртпазыныҥ ла олордыҥ салтарларын јоголторыныҥ бирлик государственный системазыныҥ Алтай Республикада территориальный подсистемазыныҥ тӱгенип јаткан јылдагы ижиниҥ турулталары јаҥар айдыҥ 24-чи кӱнинде кӧрӱлген. Бу јуунда анайда ок иш аайынча 2020 јылга тургузылган амадулар чокымдалган. Јуунда Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Олег Хорохордин, Эл Курултайдыҥ председатели Владимир Тюлентин ле ӧскӧ дӧ окылу улус турушкан.

—Быјыл бис ӧрт чыккадый ӧйди јаан чыгым-неме јогынаҥ ӧдӱп чыкканыс. Аркаларда чыккан ӧрттӧрдиҥ текши тоозы 36, мынызы, ӧткӧн јылда болгонына кӧрӧ, ас болгон. Суулар јаандап, јараттарынаҥ ажынар ӧйди республика база кем јок ӧдӱп чыккан. Улус јаткан јерлерди суулар алган учуралдар болбогон, андый чочыдулу айалгалар боло берерде, олор јоголтылган. Экстремальный туризмле јилбиркеп турган кӧп тоолу айылчыларысла јеткер болдыртпазын јеткилдеер айалга тергеебисте курч болуп артат. Ӧдӱп јаткан јылдыҥ кӱӱк айында јети турист карлу кӧчкӧниҥ алдында арткан эди. Олор кырлардӧӧн кар кайылып турган сыраҥай ла јеткерлӱ ӧйдӧ барган ло бастыразы божогон – деп, республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин айткан.

Тергеениҥ башкараачызыныҥ айтканыла болзо, арткан чочыдулу учуралдарда бу ууламјыда иштеп турган службалардыҥ чокым ла билгир ижиниҥ шылтузында јеткерлӱ салтарлу учуралдар болбогон. Кызалаҥду айалгаларды болдыртпазыныҥ ла олордыҥ салтарларын јоголторыныҥ бирлик государственный системазыныҥ территориальный подсистемазына ӧдӱп јаткан јыл туркунына 1375 баштану болгон.

Ӧрт чыгарга турганы керегинде јетирӱ эдер јазалдар тургузары база јаан учурлу. Бу иш мынаҥ да ары улалар.

Алтай Республика аайынча баш федерал инспектор Дмитрий Колозин МЧС-тыҥ ишчилерине кӱнӱҥ сайынгы уур иш эдип турганы учун база быйанын айткан. Чочыдулу айалгаларды болдыртпазыныҥ ла олордыҥ салтарларын јоголторыныҥ бирлик государственный системазыныҥ территориальный подсистемазы – ол эмдиги ӧйдиҥ ӧзӱм алынып јаткан технологиязы болгонын темдектеп, оныҥ шылтузында улусла јеткер болбозы јеткилделип ле чочыдулу айалгалардыҥ тоозы астап турганын федерал инспектор база айткан.

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ спикери Владимир Тюлентин ӧрӧ айдылган система тургузылган амадуны чындаптаҥ да једимдӱ бӱдӱргенин ле кӧп айалгаларда тузалу болгонын темдектеген.

«Меге бӱгӱн слердиҥ — кӱч айалгага киргендерге, тӱнде де, тӱште де болзын, тӱрген болушка келетен улустыҥ ортозында болорго јакшы. Бу јаан учурлу ла каруулу ишти талдап алган соҥында, слердиҥ јеҥил эмес ишмекчи јолыгар башталат. Алтай Республиканыҥ быйанду эл-јоны ортодо слер јаантайын тоомјыда болгонорго мен бир де алаҥзыбайдым.

2020 јылда эл-јондо МЧС-ка баштанар шылтактар канча ла кире ас болзын, келер јылдыҥ турулталарын кӧрӧр тушта профилактический иштиҥ кӧргӱзӱлери оперативный иштийин озолозын. Кажы ла ишчиге бек су-кадык кӱӱнзейдим» — деп, республикан парламенттиҥ спикери айткан.

МЧС-тыҥ Алтай Республика аайынча тӧс башкартузыныҥ јааны Андрей Бурлаков кызалаҥду айалгаларды болдыртпазыныҥ ла олордыҥ салтарларын јоголторыныҥ бирлик государственный системазыныҥ территориальный подсистемазыныҥ ийде-кӱчтери тӱгенип јаткан јыл туркунына јӱзӱн-башка айалгалардыҥ салтарларын јоголторында, кыштыҥ ӧйинде суулар јайкандаганда, ӧскӧ дӧ чочыдулу айалгаларда јеткерлӱ учуралдарды болдыртпазына иштегендерин айткан.

—Суулар јаандап, јараттарынаҥ ажынардаҥ озо ӧйинде эдилген керектӱ иштердиҥ шылтузында коомой салтарлу учуралдар болбогон. Келер јылда бу иштерди база эрчимдӱ эдели деп айдадым – деп, Андрей Бурлаков темдектеген.

Оныҥ айтканыла болзо, быјылгы ӧрт чыккадый ӧй аркаларда болгон ӧрттӧрдиҥ тоозы 33 процентке астаганыла аҥыланат. Мынызы ӧрт болдыртпазыныҥ аҥылу режими ӧйинде јарлалганыла колбулу. Ӧрт ӧчӱрер службалар ӧрт чыгып јаткан јерге тӱрген једип келгениниҥ шылтузында мындый кӧргӱзӱлер болгонын Андрей Бурлаков база айткан. Тайга-ташта ӧрттӧр чыгарын болдыртпазына ууламјылалган иштердиҥ ӱлӱзи база јаан болгон.

Эл-јонло јеткер болдыртпазын јеткилдееринде муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ бирлик дежурный диспетчерский службазыныҥ учуры кандый јаан болгоны керегинде јуунда база айдылган.

Јуунныҥ учкаары кайралдар табыштырылган. Алтай Республиканыҥ јерин ле эл-јонын корыыр бӧлӱкте једимдӱ ижи, профессионализми учун тергеениҥ башчызыныҥ Быйанду самаразыла, Эл Курултайдыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла кайралдаткандар кӧп болгон.

Окылу јетирӱлердеҥ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина