Алтайдын Чолмоны

«Актёр — ол профессия эмес, ол јӱрӱмниҥ аайы»

24.01.2020

Алтай јериниҥ адын кӧдӱрген јииттер калганчы ӧйдӧ там ла кӧптӧп турганы сӱӱндирет. Кажы ла кижи оны бойыныҥ таҥынаҥ эп-аргазыла эдет. Андый улустыҥ бирӱзи — майман сӧӧктӱ Эпчил АКЧАЛОВ. Бу бичимелисте театрдыҥ ла киноныҥ Москвада иштеп турган актёры ла оныҥ амадуларына једерге талдап алган јолы керегинде куучындайдыс.

Эпчил Кош-Агаш аймактыҥ Ортолык јуртында чыккан. Анда 4-чи класска јетире ӱренеле, В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназияга ӱренерге кирген. Ол актёрдыҥ ижиле оогоштоҥ ала јилбиркеп, оныла бек колбузын сезип јӱрер болгон. Эпчил 3 јаштаҥ ала јаан эмес спектакльдарда ойноп баштаган. Гимназияда ӱренип турган тужын ол эҥ јаркынду, санааркаш јок ӧй болгон деп, эске алынат.

Мында ол театральный кружокко ло Анатолий Булданович Тюрункин башкарган «Башпарак»  ансамбльга кӱӱнзеп јӱрген. Араайынаҥ Эпчил јаан сценага чыгып баштаган: КВН, спектакльдар, «Башпаракла» кожо Москвада фестивальга барган. Бу ӧйлӧрдӧ актёр болор амадузы там ла тыҥый берген. 11-чи класска једерде, М. С. Щепкинниҥ адыла адалган бийик театрал училище адылу набор ачкан. Ого ајарып, театральный кружоктыҥ ӱредӱчизи Татьяна Борисовна Ойноткинова Эпчилге ары ӱредӱге кирерге бойын ченеп кӧрзин деп айткан.

«Экзамендерге тӱрген-тӱкей белетенер керек болгон, је, карын, Наталья Владимировна Апинаныҥ болужыла бу таскадуны јакшы бӱдӱрип алгам. Ол учун ӱредӱчимге јаан быйанымды јетирип турум» — деп, Эпчил бичийт.

Студент јӱрӱми кӱч, је ол ок ӧйдӧ сӱрекей сӱӱнчилӱ ӧткӧн. Эпчил баштапкы ӧйлӧрдӧ театрал јӱрӱмди оҥдоп болбой, эпјоксынып јӱргенин ачыгынча  айтты: «Јаан калага, таҥ эртенеҥ ала орой эҥирге јетире ӱредӱге, јаантайын акча јетпеске ӱренерге кӱч болгон до болзо, је кийнинде ӧткӧн јолымды ајарала, сӱӱнип, кӱлӱмзиренип турадым».

Анайда ок амадаганына једерге, кижиге «солынарга» да келижип турат. «Мен бойымла кӧп тартышкам. Сӱрекей уйкучы кижи болгомдо, кезикте репетицияларды да божодып ийер деген сагыштар келип турар болгон. Мен эмдигенче андый. Је, канайдар? Тартыжуда бойыныҥ јакшызы база бар».

Оныҥ учун мындый јолло барарга амадап турган балдарга уур-кӱчтерлӱ, шакпыртту, меҥдештӱ јӱрӱмге белен болор керек. Республикадаҥ кӧп балдар Эпчилге бу јанынаҥ сурактар бичип турган учун, јиит актёр  олорго бир канча јӧп берет:

«Озо ло баштап кычырарын сӱӱгер. Нениҥ учун дезе, ол јаҥыс ла ЕГЭ-ге эмес, је анайда ок университетте де јаантайын керек болор.

Театрал вузта ӱренерге кӱӱнзеп турган болзогор, јайаандык экзаменниҥ программазын јакшы белетеп алар керек. Бу тушта јаныгарда болужып, слерди ууламјылап турган кижи болзо — јакшы.

Актёр кижи ончозын эдип билер болзо, канча ла кире артык болор. Оныҥ учун слерде кандый бир јайалта бар болзо, сӱрекей јакшы болор: кожоҥдоп, бијелеп, кӱӱлик ойноткыларла ойноп. Билгирлерер, јайалталарар канча кире кӧп болор — сценада анча ла кире аргалар болор.

Уйалчак кижиге мындый иште кӱч. Сен јаантайын башка-башка улусла туштажып, олорло куучындажып јӱрер керек. Оныҥ учун, мындый кылык-јаҥды туура таштагар.

Кандый да болзо, кижиде кӱӱн барда, аргалар да табылар. Бойыгардыҥ ийде-кӱчигерге бӱдӱп, албаданып јӱрӱгер».

Эпчилдиҥ айтканыла, ол бойы да бу јанынаҥ кӧп амадулар тургускан болгон. Олордыҥ кӧп сабазы келишкен де болзо, је кезиги эмди де амадулар болуп артып јат. Тургуза ӧйдӧ јаҥы амадулар там ла кӧптӧгӧн, олордыҥ бирӱзи — 2020 јылда  толометраж кинодо тӧс рольдордыҥ бирӱзин ойнооры.

Бу јууктарда Эпчил Егор Крид деген јайалталу орус кожоҥчыныҥ клибында турушкан. Бу  керегинде Эпчил мынайда айдат: «Кридтиҥ јаҥы кожоҥына клип согулар деген солун угулган кийнинде меге бир кастинг-директор «анда туружып кӧр» деп айткан. Мен капшай ла бойымныҥ актёрский портфолиомды ла видеотаныштырумды тӧзӧӧчилерге аткаргам. Учы-учында мени ары јараткан деп сакылталу јетирӱ келген. Ол  тушта мениҥ сӱӱнгенимди кӧргӧн болзогор!».

Је ижигерди канча да кире сӱӱп турган болзогор, кажы ла немеде јакшызы да, јаманы да бар. Актёр кижиниҥ ижинде бир канча једикпестери бар, Эпчил ол керегинде  јажыт јогынаҥ чике айдат: «Баштапкы тутагы — кубулчаҥ ла кезикте эпјок иштейтен ӧй. Съёмкалар кандый ла айалгаларда ӧдӧр аргалу. Темдектезе, «Сердце Пармы» деген киноны согуп турган тушта, бис эрте таҥла, 5 сааттаҥ ала эҥирдиҥ 9 саадына јетире соок кырларда тоҥуп туруп иштегенис.

База бир једикпези ол — турумкай эмези. Кезик актёрлор токтобостоҥ кӧп кинолордо ойнойло, кийнинде узак ӧйдиҥ туркунына иш јок отурар аргалу. Оныҥ учун бойыҥ јаантайын бедиренип, кыймыктанып јӱрер керек».

Байла, оныҥ да учун Эпчилдиҥ эне-адазы балазыныҥ талдап алган ӱредӱзин јаратпаган. Олордыҥ санаазыла эмчиниҥ эмезе программисттиҥ ижи канча катапка учурлу.  Ол јаантайын суруда да,  јал-акчазы да кӧп.  «Је андый да болзо, олор меге бӱдӱп, эмди мениҥ бек тиргижим болуп јадылар» — деп, Эпчил куучындайт.

Айдарда, актёр кижиниҥ ижинде кӧп јакшы аҥылулар бар. «Кандый да роль берзе, сен оны бастыра јӱректеҥ ойноорго албаданар учурлу. Бӱгӱнги кӱнде мениҥ эҥ сӱӱген ролим — ол Игорь Владимирович тургускан «Бумбараш» деп спектакльдагы тӧс герой Ляхтыҥ роли.

Анайда ок сенде јилбилӱ, атту-чуулу кӧп улусла таныжар арга бар. Кезикте олорло куучынды баштаарга эмеш коркымчылу да болзо, кийнинде олор теп ле тегин сен ошкош улус болгонын биледиҥ»— деп, ол айткан.

Алтай јеринеҥ кӧп улус Эпчилдиҥ једимдӱ, кӧрӱмјилӱ ижиле јилбиркеп, ого бичип, оморкоп турганына јиит актёр быйанду јӱрет. Анайда ок ол актёр кижиниҥ телкемине баштапкы алтамдарын эдерге болушкан улуска быйанын јетирет: оогоштоҥ ала ууламјылап ла болужып јӱрген Ортолыктыҥ Культура байзыҥыныҥ башкараачызы Зинаида Фёдоровна Ултариковага, Любовь Бадыкеевна Барбачаковага ла Анатолий Булданович Тюрункинге.

Эпчилге куучын-эрмек учун быйан, јайаандык јолында бийик једимдер кӱӱнзейдис ле јаҥы рольдор сакыйдыс.

Байана ТИХОНОВА