Алтайдын Чолмоны

Кижини чындык чӱмделге ле сӱӱш аргадаар

26.03.2020

Алтай jерис jайалталу, кӧгӱс-кӧрӱми кеен јииттериле бай.  Ондыйлардыҥ бирӱзи — культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжинде 3-чи курста ӱренип турган jурукчы Анастасия МАЙЖЕГИШЕВА бӱгӱн бистиҥ айылчыбыс.

Анастасия Горно-Алтайск калада чыккан-ӧскӧн. Оогоштоҥ ала jуранарыла jилбиркеп, эбиреде кӧргӧн кайкамчылу не-немени ак чаазынга саларын сӱӱйтен болгон. Jе андый да болзо, бойы jурукчы болор деп сананбаган да.

«Јуранар кӱӱним оогошто табылган ла бӱгӱнге jетире ӧчпӧгӧн. Кажы ла оок-тобыр немеде jаражын илелеп, оны бойымныҥ jуруктарым ажыра ӧскӧ улуска кӧргӱзерге албаданадым. Мындый керекке эне-адам аjаргылап, мениҥ кӱӱн-jайалтамды улалтарга сӱрекей тыҥ болушкан — деп, ол куучындады. —2009 jылда мен балдардыҥ Горно-Алтайсктагы В. Н. Костинниҥ адыла адалган кееркедим школына киргем ле кееркедим јанынаҥ ӱредӱлик jолым башталган. Бу ла ӧйдӧ кажы ла берген jакылталардыҥ болужыла бойымныҥ телекейге кӧрӱмимди, санааркажымды jуруктарым ажыра jартаарга ченешкем».

Кееркедимниҥ школында ӱренип турала, бош ӧйин Анастасия калас ӧткӱрбеген. Ол республика ла бӱткӱл Россия ичинде ӧткӧн башка-башка конкурстарда ла кӧрӱлерде турушкан. Темдектезе, 2012 jылда «Мой восход» деген конкурста турушкан ла јеҥӱлӱ jер алган. 2015 jылда тергеелер ортодо «Јеҥӱ учун быйан!» деп 3-чи кӧрӱде баштапкы степеньдӱ лауреат болуп чыккан. Анайда ок јиит јурукчыда «Јиит јайалталар» деген республикан кӧрӱде турушкан ченемел бар. Эмди Анастасия бу кӧрӱниҥ баштапкы степеньдӱ лауреады болуп jат. 2015 jылда кӧгӱс байлык ла кеендик jанынаҥ jедимдери учун Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ сый-акчазыла кайралдаткан. Jиит jурукчыныҥ иштерин мынайда баалап турганы кыска jаан кӧдӱриҥилӱ ийде берет.

А. Майжегишеваны анимация ла мультфильмдер оогоштоҥ ала jилбиркедер болгон. Оныҥ учун 2010 jылда кееркедим школло коштой ол компьютерный мультипликацияныҥ студиязына jӱрӱп баштаган. Бу ууламјыда Анастасияда база jедимдер кӧп. 2011 jылдаҥ ала 2014 jылга jетире ол оогош балдарга учурлалган мультфильмдер белетеп тургузарында турушкан. Кийнинде ол иштер ӱренчиктер ортодо «Балдардыҥ јайаандыгында компьютерлерди тузаланары» деп тергеелик билим-технический конференцияда турушкан ла мультипликация jанынаҥ лауреат болуп чыккан.

2015 jылда Анастасияныҥ «В сердце» деген баштапкы мультфильм аайынча ижи бӱткен. Мында jурукчы ла мультипликатор кыс кӧп курч сурактар кӧдӱрген. Мультфильм бастырароссиялык ла эл-jондык башка-башка фестивальдарда кӧп тоолу дипломдорло кайралдаткан: 2015 jылда јашӧскӱримниҥ Красноярск калада «Твори Гора» деген фестивалинде анимация jанынаҥ лауреат болуп, диплом алган; 2016 jылда болчомдордыҥ ла јаан балдардыҥ фильмдериниҥ Сургут калада ӧткӧн «Зеркало будущего» деп бастырароссиялык фестивалинде тӧс кайралды алган. Оноҥ 2016 jылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 21-25-чи кӱндеринде Ярославль калада ӧткӧн «Свет Миру» деп адалган эл-jондык кинофестивальда база ла анимация jанынаҥ 2-чи степеньдӱ дипломло кайралдаткан. Анайда ок бу иш Казахстанда тӱрк анимацияныҥ фестивалиниҥ программазына кирген.

2013 jылдаҥ ала jурукчы-аниматор коммерциялык jӱзӱн-башка ӱлекерлерде туружып баштаган. Олордыҥ тоозында эҥ jарлулары: 2014 jылда Москвада ӧткӧн эл-jондык 3D-стерео кинофестивальдыҥ лауреады «Шуля и Дядя Эник. От этикетки к этикету» ла 2018 jылда чыгарылган «Шуля и Дядя Эник. Экологическое приключение» деген ӱредӱлик мультфильмдер.

А. Майжегишеваныҥ jӱрӱминде мынаҥ да башка јаан учурлу керектер болгон. Оныҥ учы-куйузы jок иштериниҥ ортозында эҥ учурлузыныҥ бирӱзи «Моревна» деп аттузы болуп jат. Бу мультсериалдыҥ 2 бӧлӱгинде Анастасия јурукчы-тургузаачы болуп иштеген. Бу ӱлекерде бистиҥ кӧп jерлештерис база турушкан.  Анастасия олорло кожо 2015 jылдаҥ ала иштеп баштайла, бу сериалды улам ла башка-башка фестивальдарда кӧргӱзип jӱрген. Темдектезе, 2017 ле 2018 jылдарда анимационный киноныҥ Суздальда ачык россиялык фестивалинде, 2019 jылда јопон анимацияныҥ Воронежте ӧткӧн фестивалинде турушкан.

«Мындый jилбилӱ кӧрӱлер ле фестивальдар мениҥ санаамда узак ӧйдиҥ туркунына артып, ӧзӧк-буурымды jылыдып jӱрер. Олордо турушканым меге эмди jаан jаҥы ачылта болгон. Бу ӧйдиҥ туркунына мен анимация jанынаҥ таскамалдарымды улалтып, башка-башка ууламjыларда бойымды ченеп кӧргӧм. Темдектезе, бӱдӱрген иштердиҥ болужыла мен режиссурала, монтажла баштапкы катап иштегем» — деп, А. Майжегишева куучындайт.

2017 jылда школды тӱгезеле, Анастасия Новосибирсктеги государстволык кееркедим училищеге ӱредӱге кирген. Jе анда бир ле эмеш ӱренеле, ойто кайра Горно-Алтайскка jанган. Эмди ол культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжинде ӱренип jат. «Таныштарымныҥ айдышканыла болзо, jаан кала кижиге jаан аргалар берер. Онызын мен бойым да оҥдоп jадым. Jе ойто кайра jанганымды мен бир де карамдабай jадым. Тӧрӧл jерим меге ийде-кӱч берип, jаҥы ачылталарга ууландырып jат. Нениҥ учун дезе мен ӧскӧн-чыккан jеримди сӱрекей сӱӱп jадым.  Анайда ок jанымда омок ӱредӱчилерим бар. Кажызы ла керек ӧйдӧ болушка келип, меге јӧмӧлтӧзин јетирер аргалу. Олор тереҥ, байлык билгирлериле jаантайын ӱлежип jӱргени мени сӱрекей сӱӱндирет. Оныҥ учун кичӱ Тӧрӧлимде артып калганым меге бӱгӱнги кӱндерде jаан тузазын jетирет» — деп, ол айткан. Оноҥ ол jӱрӱминиҥ jолында база бир алтам керегинде куучындады.

«Кажы ла эткен алтамым меге сӱрекей учурлу. Олордыҥ бирӱзи — мениҥ кочкор айдыҥ 4-чи кӱнинде калабыста ӧткӧн «Јӱрӱмниҥ чийӱзи» деген кӧрӱм» — деп, Анастасия айдат. Бу кӧрӱде айылчылар Анастасияныҥ jӱзӱн-башка жанрларла јуралган jуруктарыла, кыскарта јураганыла таныжар аргалу болгон. Кӧрӱниҥ айылчыларыныҥ тоозында оныҥ ӱренген школыныҥ директоры Наталья Романенко, кееркедим школдыҥ ӱредӱчизи Сергей Семенюк, культураныҥ ла санаттыҥ колледжиниҥ ӱредӱчизи Игорь Катонов, анимацияныҥ ӱредӱчизи Игорь Дмитриев ле jарлу jурукчы Сергей Дыков болдылар. Олор ончозы jиит jурукчы кысты бу jаан керек-јаракла уткуп, jаантайын мынайып ла ичкери јӱткип jӱрзин деп алкагылады.

А. Майжегишева jуруктары ак-jарыкка канай чӱмделип чыгып турганы керегинде мынайда куучындайт: «Озо ло баштап мен амыр-тыш бербей турган кандый бир курч сурак jанынаҥ узак шӱӱнип jадым. Кийнинде санаамга келген сӱр-кеберлерге тайанып, келижетен будуктар талдап, ӱредӱчилердиҥ айткан санаа-укааларына тайанып, jуранып баштайдым».

Јиит кыстыҥ тооп, jаантайын оморкодып турган улу jурукчылар —Густав Климт, Винсент ван Гог, И. Е. Репин, И. И. Левитан, А. И. Куинджи, К. А. Коровин, Г. И. Чорос-Гуркин. Олордыҥ чӱмделгези Анастасияга ижинде санаа-шӱӱлтелер табарга сӱрекей болужат.

Јайалталу айылчыбыс кычыраачыларла келер ӧйгӧ јайаандык амадуларыла да ӱлежерге јӧпсинди: «Эмди jаҥыс ла jуранары jанынаҥ эмес, jе анайда ок анимация jанынаҥ база таскаар кӱӱним бар. Эҥ учурлу иш-амадумныҥ бирӱзи — ол бу jууктарда «Очы-Бала» деп кай чӧрчӧк аайынча кыскаметражный мультфильм тургузары. Бу ижим дипломныйымга кирет».

Кееркедим ишле колбулу улуска кезикте тӧрӧӧн-туугандарынаҥ ачымчылу сӧстӧр дӧ угарга келижет. Нениҥ учун дезе бу иш бӱгӱнги ӧйдӧ кӧп акча-кирелте экелбей jат. Бу сурактыҥ учуры 21-чи чактыҥ јеҥил эмес ӧйинде јаан деп айдарга јараар. Оноҥ улам амадаган jолын jаҥы ла баштап jаткан jиит jурукчылар бойын, баштап алган керегин токтодып та салат. Бу айалга аайынча Анастасия мындый jӧп сӧстӧр айдат: «Озо ло баштап, кижи нениҥ учун jӱрӱмин чӱмделгеле колбоорго турганын оҥдоор керек. Амадузы бек болзо, кижиге бастыра буудактарды ӧдӧргӧ jеҥил болор. Анайда ок сӱӱш ле jаан ийде керек. Нениҥ учун дезе бу иште кижиниҥ кӱӱни ӧчӱп, чаптыксына берер ӧйлӧр кӧп. Бу тушта эмеш тыштанып алар керек. Jе тӱҥей ле колды бош салбай, бир канча ӧйдӧҥ ойто ло jаҥы ийде-кӱчле ичкери ууланар керек».