Алтайдын Чолмоны

Августовский јуун ӧткӧн

14.08.2020

Куран айдыҥ 12-чи кӱнинде Горно-Алтайскта Алтай Республиканыҥ педагогический ишчилериниҥ августовский јууны ӧткӧн.

Ол ӱч площадкада: педагогический колледжте, ӱредӱчилердиҥ узын бийиктедер институтта ла ӱредӱниҥ чыҥдыйын баалаар республикан тӧс јерде онлайн-режимде ӧткӧн. Анда тергеениҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧринеҥ 400-теҥ кӧп ӱредӱчилер, тергеениҥ ӱредӱлӱ организацияларыныҥ башкараачылары, муниципалитеттердиҥ ӱредӱ аайынча бӧлӱктериниҥ јаандары, муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандары ла олордыҥ јонјӱрӱмдик сурактар аайынча ордынчылары, бӱдӱреечи ле јасакчы јаҥныҥ, јондык организациялардыҥ чыгартулу улузы турушкан.

Быјылгы августовский јуунныҥ пленарный бӧлӱгинде республикага ишмекчи јол-јорыкла келген Россия Федерацияныҥ ӱредӱ аайынча министриниҥ ордынчызы Татьяна Васильева, Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ молјуларын бӱдӱреечи Динара Култуева, Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри Ольга Саврасова турушкан.

Јуун РФ-тыҥ ӱредӱ аайынча министри Сергей Кравцовтыҥ видеобаштанузыла башталган. Ол ӱредӱчилерге пандемия ӧйинде иштегени учун быйанын айдып, јаҥы ӱредӱлӱ јыл келип јатканыла уткуган.

«Тӧзӧлӧ берген айалга биске школдыҥ, кӱндӱлӱ ӱредӱчилер, слердиҥ ижердиҥ кандый јаан учурлу болгонын јаҥыдаҥ шӱӱп кӧрӧр арга берген. Мынызын педагогический вузтарга кирери аайынча кӧргӱзӱлер керелейт, конкурс јаандайт. Бойыстыҥ јаныстаҥ бис ӱредӱчиниҥ статузын бийиктедерге бастыра арга-кӱчисти саларыс» — деп, С. Кравцов айткан.

Министрдиҥ темдектегениле, јурт јерлердиҥ школдорында керектӱ јазалдар једишпейт. Мыныла колбой ӱредӱниҥ министерствозы бастыра јурт школдорды химияныҥ, физиканыҥ ла биологияныҥ урокторына керектӱ јазалдарла јеткилдеери керегинде јӧп јараткан. Кажы ла школ кандый јазал керек болгонын бойы талдаар. Мындый јеткилдеш «Ӱредӱ» нацӱлекер аайынча болор.

РФ-тыҥ ӱредӱ аайынча министриниҥ ордынчызы Татьяна Васильева ӱредӱниҥ системазы качан да текшинациональный политикадаҥ тууразында артпаганын темдектеген.

«Бӱгӱн бистиҥ ижистиҥ ууламјызын чокымдап турган учурлу немелердиҥ бирӱзи – Россия Федерацияныҥ президенти Владимир Путинниҥ 2030 јылга јетире ӧзӱмниҥ национальный амадулары керегинде јарлыгы болуп јат. Бу стратегический документ келер јылдарга амадуларды, кажы ла кижиниҥ јӱрӱминиҥ чыҥдыйын чокымдайт» — деп, ол айткан.

Министрдиҥ ордынчызыныҥ айтканыла, јӱрӱмниҥ чыҥдыйын кажы ла кижи бойы чокымдайт, је бу оҥдомолго балдарга јакшы школдор ло балдардыҥ садтары, эмдиги ӧйдиҥ ӱредӱзин ле керектӱ иш алар аргалар кыйалтазы јогынаҥ кирет.

Татьяна Васильеваныҥ темдектегениле, ӱредӱниҥ системазыныҥ алдында штатный режимде јаҥы ӱредӱлӱ јылды баштаарына керектӱ айалгалар тӧзӧӧр амаду турат. Бу айалгалар Роспотребшиҥжӱниҥ некелтелерине ле тӱп-шӱӱлтелерине келижер учурлу.

«Ӱредӱ бӧлӱгинде бӱгӱн болуп турган кубулталар баланыҥ кӱӱн-санаазын ӧскӱрерине керектӱ айалгалар тӧзӧӧрине ууламјылалат. Бу иште кӧп неме класстыҥ башкараачызынаҥ камаанду» — деп, ол айткан.

Августовский јуунныҥ туружаачыларына тергеениҥ башчызыныҥ адынаҥ Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ молјуларын бӱдӱреечи Динара Култуева баштанган.

«Бӱгӱнги де кӱнде, мынаҥ да ары бис ӱч стратегический ууламјы аайынча чыҥдый кубулталар кӧрӧдис. Ол ууламјылар: ӱредӱниҥ содержаниезин јаҥыртары, педагогический ле башкарар кадрлардыҥ профессионал узын бийиктедерин јеткилдеери, анайда ок ӱредӱлӱ ишти эмдиги ӧйдиҥ инфраструктурный јеткилдежиле јеткилдеери. Мыныҥ бастыразы республикада «Ӱредӱ» ле «Демография» нацӱлекерлер иштеп баштаганыныҥ шылтузында эдилет» — деп, ол айткан.

Республикан парламенттиҥ спикери Владимир Тюлентин јаҥы ӱредӱлӱ јыл башталар алдында ӧдӱп јаткан августовский јуун јаҥжыкканы аайынча чокым турулталар эдер ле ӱредӱлӱ ишти оноҥ ары јарандырарын шӱӱжер јаан учурлу јуун болгонын темдектеген.

«Коронавирус југуш оору таркаганынаҥ улам кандык айдыҥ 6-чы кӱнинеҥ ала школдор дистанционный ӱредӱге кӧчкӧн. Алтай Республиканыҥ 36 муҥ ӱренчиги ӱредӱлӱ программаны ыраагынаҥ ӱренип ӧткӧн. Мындый эп-аргала ӱредеринде бойыныҥ уур-кӱчтери учураган. Андый да болзо, кичӱ ле орто класстардыҥ ӱренчиктери ӱредӱлӱ јылды једимдӱ божоткон. Выпускниктер дезе ЕГЭ-ни табыштырган. Бирлик государственный экзамендерди табыштырар тушта јеткер болбос бастыра айалгалар тӧзӧлгӧн, санитарно-эпидемиологический некелтелер ајаруга алынган.

Куран айдыҥ 4-чи кӱнинеҥ ала Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозына кирип турган ӱредӱлӱ организациялардыҥ приемказы башталган.

Бис тергееде эпидемиологический айалга оҥдолор, ӱренчиктер јаҥжыкканы аайынча школдорго ӱренип келер деп иженедис» — деп, парламентарий айткан.

Владимир Тюлентин адакыда мынайда темдектеген:  «Бистиҥ государство ӱредӱ бӧлӱгинде молјуларын толо бӱдӱрерине керектӱ бастыра иштерди бӱдӱрет. Республикан бюджетти шӱӱжер тушта, јаҥныҥ бастыра органдары, ол тоодо республиканыҥ депутаттары ӱредӱлӱ ишке канча ла кире кӧп акч-манат чыгарарга кичеенет».

Тӧс докладты Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри Ольга Саврасова эткен. Ол тергееде «Ӱредӱ» нацӱлекер канайда јӱрӱмде бӱдӱп турганын айткан.

Темдектезе, республиканыҥ јурттарында 19 школдо «Ӧзӱмниҥ точказы» деп цифровой ло гуманитарный ууламјылу ӱредӱниҥ тӧс јерлери ачылган. Алты муҥга јуук ӱренчик уроктогы ла уроктогы эмес иштиҥ программазыла ӱренет. 2020 јылда база да андый 42 тӧс јер тӧзӧӧрине керектӱ кыптар јазаары аайынча иштер эдилген.

Горно-Алтайскта балдардыҥ «Кванториум 04» деген технопаркы иштеп баштаган. Анайып, он эки муҥнаҥ кӧп бала ӱлекерлер белетеер, инженерный программаларды ӱренер аргалар алган. Сыгын айдыҥ 1-кы кӱнинеҥ ала «Кванториум» деп мобильный технопарк иштеп баштаар. Оныҥ шылтузында ыраак јурттардагы да балдар керектӱ билгирлер алар аргалу болор.

Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри јаҥы ӱредӱлӱ јылда ајаруны ӱредӱ иштиҥ мындый ууламјыларына эдер керек деген: эмдиги ӧйдиҥ технологияларын кийдирерине тӧзӧлгӧлӧнип, ӱредӱчилердиҥ адресный јӧмӧлтӧзиниҥ эп-аргаларын јарандырары, профессиональный ӧзӱмниҥ индивидуальный программаларын јӱрӱмде бӱдӱрери, наставничествоныҥ системазын кийдирери, тергееде ӱзеери профессионал ӱредӱде цифровой эп-аргала ӱредерин ӧскӱрери, баалайтан иштерге тайанып, курстардыҥ јаҥы, керектӱ ле учурлу программаларын ла тӱп-шӱӱлтелерин белетеери.

Јуун ӧйинде секционный ла стратегический площадкалардыҥ ижи база ӧткӧн. Российский Федерацияныҥ ӱредӱ аайынча министриниҥ ордынчызы Татьяна Васильева «Цифровой ӱредӱ» деп тергеелик ӱлекерди јӱрӱмде кийдирериниҥ сурактары аайынча туштажу-диалогто турушкан ла балдардыҥ «Кванторим» технопаркыныҥ ижиле танышкан.

Площадкалардыҥ ижинде Алтай Республиканыҥ ӱредӱ системазында башкарарыныҥ тузазын бийиктедерине керектӱ аргаларды чокымдаарыныҥ сурактары, таскаду ишти јаҥыртарыныҥ тӧс эп-аргалары ла оноҥ до ӧскӧ сурактар кӧрӱлген.

Мынайып, Алтай Республиканыҥ педагогический ишчилериниҥ быјылгы августовский јууны тӱгенген.

К. Яшев

Е. Бутушевтиҥ фотојуруктары