Алтайдын Чолмоны

«Ажуда»: ӧткӧн ӧйи ле бӱгӱнги јолы мактулу

18.01.2021

Чаган айдыҥ 15-чи кӱнинде Оҥдой аймактыҥ «Ажуда» деп муниципал газединиҥ баштапкы номериниҥ кепке базылып чыкканынаҥ ала 30 јылдыгы толгон. Ол јаан учурлу кӱннеҥ ала чактыҥ ӱчинчи ӱлӱзи кире ӧй ӧткӧн деп айдарга јараар. Ол кӱч ле тегин эмес ӧйлӧрдӧ (јаан ла орто јаштулар оны «кӱч 90-чы јылдар» деп билер), СССР деген ороон јайрадылып турарда, јарт эмес, ончо не-неме јоголып-чачылып турган тушта, бистиҥ аймакта бойыныҥ газедин ачар јӧп јарадылган. Албатыныҥ депутаттарыныҥ Оҥдой аймактагы Совединиҥ Тӧргизи 1990 јылдыҥ кӱчӱрген айыныҥ 5-чи кӱнинде «Аймактыҥ «Ажуда» газедин тӧзӧӧри керегинде» деп 37 номерлӱ јӧп јараткан. 

Аймактыҥ башкартузы эл-јонло чике колбу тударыныҥ ла улайын удур-тедир куучын ӧткӱрериниҥ учурын јакшы оҥдоп, газеттиҥ редакциязына бастыра јанынаҥ болуш јетирген. Редакцияга Јеҥӱниҥ оромында башка тура берилген (ондо соҥында соцкорулаштыҥ башкартузы иштеген). Ӧмӧликте 14 кижи болгон. Редакцияда аймактыҥ јӱрӱминиҥ башка-башка ууламјызын кӧргӱскен бир канча бӧлӱктер ачылган.  Аймактыҥ тӱӱкизинде јаан учурлу бу керекти баштайтан  молју баштапкы редактор Виталий Челканович Мамыевке (1991-1999јј.) келишкен.  Газет канайып тӧзӧлгӧни керегинде ол мынайда эске алат: «Аймактыҥ депутаттарыныҥ сессиязында кандый ла аттар кӧрӱлген, олордыҥ ортозында «Чедирген» де, «Искра» да болгон. Мен «Ажу» деп атты айткам,  ол боочы, кырдыҥ бажы ине. Нениҥ учун ондый ат? Байла, ӧйдиҥ ээзини болгон. Ороондо кубулталар болоры билдирип турган. Кажы ла кижи олордыҥ болорын билген ле бойын ажуда деп сескен. Депутаттар бу шӱӱлтени јӧмӧгӧн. Је «ажуда» деп чокымдагандар.  Онойып, бистиҥ газеттиҥ «Ажуда» деп ады адалган.  Ондый ӱнгӱр ат газеттиҥ профессионал ууламјызы боло берген. Ол чын ла аймактыҥ бир канча ӱйе  улузыныҥ јол кӧргӱзеечи јылдызы боло берген, келер ӱйени таскадарына, печатьтыҥ национальный кадрларын белетеерине јаан камаанын јетирген».

Газеттиҥ баштапкы номери 1991 јылдыҥ чаган айыныҥ 15-чи кӱнинде чыккан. Бу номерге баштапкы статьялар кирген: «Рыноктыҥ ажулары алдында», «Ачык-jарык куучын», «Профсоюзтыҥ jӱрӱминеҥ», «Снимите с глаз пелену», «Новое в работе профсоюзов». Олор бистиҥ калыктардыҥ нациялар ортодо бирлигиниҥ, калыктардыҥ најылыгыныҥ сурагына учурлалган.   Газеттиҥ редакциязыныҥ баштапкы ишчилериниҥ тоозында  Марк Чичинов, Борис Угаров, Семен Курусканов, Анатолий Суразов, Мария Киндикова, Николай Егоров болгон. Ченемелдӱ журналисттерле коштой јиит корреспонденттер иштеген.    Неделеде эки катап чыккан газеттиҥ текши тиражы 3000 экземпляр болгон.         

Ороондо болгон кубулталар   газеттиҥ салымына јакшы камаанын јетирген деп айдар арга јок. Неделеде эки катап чыгардыҥ ордына ол бир катап чыгып баштаган, тиражы сезимдӱ киреленген,  редакцияда кадрлар база астаган.  Ол тоодо экономикалык курч сурактар тура берген – чаазын једишпей турган, типографияныҥ јеткилдештерин, газетти јетирерин, ишјал ла ӧскӧлӧрин де тӧлӧӧргӧ акча једишпей барган. Јаан эмес газетке рыноктыҥ экономиказыныҥ айалгазында иштеерге кӱчке келишкен. Је ол кычыраачыларга керектӱ болгоны ла јаҥныҥ аймактагы  органдарыныҥ оны чыгарары керектӱзин оҥдогоны учун, ол јабылбаган.  Эки муҥынчы јылдардыҥ башталганында газеттиҥ айалгазы оҥдолгон. Аймакта јонјӱрӱмдик-экономикалык айалга јаранганы газеттиҥ тӧзӧӧчилерине редакцияныҥ материально-технический айалгазын тыҥыдар арга берген. Оныла коштой редакцияда бойыныҥ кирелтезин иштеп алар аргалар табылган. 

Бистиҥ газет баштапкы номердеҥ ала бӱгӱнги  бӱдӱмине јетире аймакла кожо тегин эмес јол ӧткӧн, јерлештериле кожо ончо уур-кӱчти ле јакшыны кӧргӧн. Газеттиҥ иштеген ӧйинде оныҥ кеми, полиграфиялык бӱдӱми, бичимелдердиҥ тема-сурактары, тиражы, газеттиҥ структуразы ла ӧмӧлиги кубулган.  Бӱгӱн «Ажуда» алдындагы ла чылап, кычыраачыларыныҥ айылына келет, болуп турган керектер, аймактыҥ једимдери ле курч сурактары, иштиҥ улузы ла јаҥныҥ органдарыныҥ ижи керегинде јетирӱлерле таныштырат.    Газеттиҥ бӱктеринде ич-кӧгӱс байлыктыҥ, ӱредӱликтиҥ, эл-јонныҥ су-кадыгыныҥ, албаты ээлемниҥ сурактары кӧдӱрилет, јаан ӱйе јашӧскӱримле ченемелиле ӱлежет. Бис ӧйлӧ теҥ алтаарга чырмайадыс ла бӱгӱнги кӱнниҥ аргаларын тузаланадыс.  Газеттиҥ верстказын «Индизайн» программала тургузары ла Интернет ажыра типографияла, кычыраачыларла, реклама береечилерле колбу тудары кӱнӱҥги ижис болуп калды. Газетте бойыныҥ окылу сайты бар: ажуда.рф. Газет «Моя округа», «В Контакте» деп интернет-ресурстарда чыгат.

Баштапкы кӱндердеҥ ала бӱгӱнги кӱнге јетире газетте 90-наҥ кӧп улус иштеген

Газеттиҥ редакторы болуп тогус јыл иштеген Виталий Мамыевтиҥ кийнинде башка-башка ӧйлӧрдӧ газеттиҥ башкараачылары болгондор: Анатолий Атаров, Петр Табаев, Лора Тайлунова, Ратмир Танытпасов, Наталья Глазырина, Кырчын Яшев, Айару Тохтонова ла Виталий Тонгуров. Олор ончозы газеттиҥ ӧзӱмине бойыныҥ билдирлӱ јӧмӧлтӧзин јетиргендер. «Ажуда» кадрлар белетеер јер боло берген, газеттиҥ алдындагы кӧп ишчилери аймактыҥ ла республиканыҥ јонјӱрӱмдик-экономикалык бӧлӱктеринде башка-башка ууламјыда једимдӱ иштейдилер. Бистиҥ чоттогонысла, баштапкы кӱндердеҥ ала бӱгӱнги кӱнге јетире газетте 90-наҥ кӧп улус иштеген.   Бӱгӱн газетте јаан эмес, је профессионал ӧмӧлик иштейт — корреспонденттер Татьяна Егорова ла Вероника Абакаева,  компьютерле верстканыҥ операторы Виктор Темдеков,  баш бухгалтер Эркелей Яманова, корректор Лидия Сарлаева.  Бистиҥ јаантайын бичип турган штатта эмес авторлорыс – Р. С. Урбанова, Н. А. Володина, К. Е. Амыева, С. Ф. Ептеева, Н. М. Унукова, С. К. Кыдыева, А. А. Петина, Кеҥидеги орто ӱредӱлӱ школдыҥ   И. В. Трифановага баштаткан ӧмӧлиги ле кӧп ӧскӧлӧри.

Газет баштапкы номердеҥ ала бӱгӱнги бӱдӱмине јетире аймакла кожо тегин эмес јол ӧткӧн

Совет албатыныҥ Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда Јеҥӱзиниҥ 75 јылдыгына учурлалган конкурс јашӧскӱримниҥ де, јаан јаштулардыҥ да ортодо јайалталу ла солун бир канча авторлор барын илелеген.  Газеттиҥ ӧмӧлиги Кӱндӱлӱ грамоталарла, Быйанду самараларла јаҥыс катап эмес кайралдаткан, республикан ла тергеелер ортодогы кӧп конкурстардыҥ лауреады болгон.  Онойдо ок газеттиҥ сыйына ветерандар ортодо мини-футболло республикан турнир ӧткӱрилет, оныҥ турулталары Алтай Республиканыҥ чемпионадыныҥ чодына барып јат. Коронавирустыҥ пандемиязыла колбой ээчий маргаандар ӧткӱрилбегени коомой. Је ончозы алдыста, келер ӧйдӧ…

Неделеде эки катап чыккан «Ажуда» газеттиҥ текши тиражы 3000 экземпляр болгон

Бис, редакцияныҥ бӱгӱнги ишчилери, јурттардагы корреспонденттерге, штатта эмес авторлорго ло собкорлорго канча јылдарга аймактыҥ ла республиканыҥ јонјӱрӱмдик-экономикалык јӱрӱминиҥ башка-башка ууламјыларыла материалдарын бичигени учун быйанысты айдадыс. Редакцияныҥ ижин тӧзӧп, башкарып, бастыра ийде-кӱчин ле ӧйин берген алдындагы редакторлорго быйан. «Ажуда» – ол газеттиҥ профессионал ууламјызы, бистиҥ аймактыҥ бренди, је озо ло ол иштеҥкей ӧмӧликтӱ неделе сайын чыгып турган газет, оныҥ ӧткӧн ӧйи «јуучыл», бӱгӱнгизи турумкай ла келер ӧйи бар газет. Бу учурлу кӱнле бистиҥ кычыраачыларды, газеттиҥ редакциязыныҥ ветерандарын ла ӧмӧлигин јакшынак байрамла уткып турум! Ончо јакшыны кӱӱнзейдим!

А. АТАРОВ, «Ажуда» газеттиҥ редакторы