Алтайдын Чолмоны

Эҥ эрчимдӱ јашӧскӱрим јуулган

24.08.2021

Куран айдыҥ 19-чы кӱнинде Майма аймакта Сибирьдиҥ јашӧскӱриминиҥ «Манжерок» деп адалган форумы ӧткӧн.

Анда Сибирьдеги федерал округтыҥ тергеелериниҥ политика аайынча эрчимдӱ јииттери ле орооныстыҥ тӧс калазынаҥ келген айылчылар турушкан. Бу керек-јаракты 1966 јылда Манјӱректе ӧткӧн совет-монгол најылыктыҥ «Најылык—Найрамдал» фестивалин орныктырарына эдилген баштапкы алтам деп айдарга јараар. Шак ол тушта јарлу кожоҥчы Эдита Пьеха кожоҥдогон «Что такое Манжерок?» деп шлягер табылган эди. Бу учуралда слеттыҥ туружаачыларына ол јарлу кожоҥды Эдита Пьеханыҥ барказы Стас Пьеха кожоҥдогон. Је оныҥ концерти эҥирде болгон.
Слетты «Единая Россия» партияныҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ јааны, РФ-тыҥ Федерация Совединиҥ турчызы Татьяна Гигель ачкан. Ол бу керек-јаракты ӧткӱреринде јӧмӧлтӧзин јетирген улуска, ол тоодо «Единая Россия» партияныҥ генеральный совединиҥ качызы Андрей Турчакка, Наталья Орловага, Андрей Парфеновко, бу мындый слетты ӧткӱрер деген баштаҥкайды эткен, Госдуманыҥ депутады Иван Белековко ло оноҥ до ӧскӧлӧрине быйанын айткан.
«Шак ла «Единая Россия» партияныҥ баштаҥкайыла мындый јакшынак шӱӱлте табылган ла бистиҥ сананганыс бӱдер деп алаҥзыбайдым. Кару нӧкӧрлӧр, јашӧскӱримниҥ «Манжерок» фестивалиниҥ ачылтазыла слерди акту кӱӱнимнеҥ уткуп турум» — деп, Татьяна Гигель баштанган. Ол анайда ок бу форум мынаҥ ары јашӧскӱримниҥ јылдыҥ сайын ӧдӱп турар федерал кеминде форумы боло берерине ле анда јашӧскӱримдик политиканыҥ сурактары шӱӱжӱлерине иженгенин айткан.
«Бистиҥ фестивальдыҥ бӱгӱнги программазы слерге, јиит политический лидерлерге, бойыгарды јаан учурлу ууламјыларда кӧргӱзер арга берер, спикерлерле ӧдӧтӧн туштажулар дезе тургузылган амадуларды бӱдӱрерине керектӱ тузалу, маркетинговый эп-аргаларды билип алар арга берер» — деп, сенатор айткан.
Јашӧскӱримниҥ «Манжерок» форумын ӧткӱреечилердиҥ бирӱзи «Единая Россияныҥ Јиит гвардиязы» деп бастырароссиялык јондык организация болуп јат. Оныҥ да учун бу организацияныҥ координационный совединиҥ председатели Денис Давыдов форумныҥ туружаачыларына уткуулду сӧзин база айткан. «Кару нӧкӧрлӧр, бис бого тӱҥейлеш керек-јарактарды ӧскӧ дӧ јерлерде ӧткӱргенис. Је Алтайда мындый форум ӧткӱрери сӱреен јакшы. Канча јылдар кайра Туулу Алтайда андый јакшынак керек-јарак ӧткӧнин, эмди дезе «Единая Россия» партияныҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ баштаҥкайыла мындый форум ӧдӱп јатканын темдектӱ, талдама керек деп айдардаҥ башка. Пандемиядаҥ улам туружаачыларыстыҥ тоозы ас. Айалга оҥдолгон соҥында, айса болзо, эзенде јылда, форумныҥ кемин јаандадарыс. Бастырагарга тузалу иш кӱӱнзейдим» — деп, ол айткан.
Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели Артур Кохоев бӱгӱн мында эҥ эрчимдӱ, эҥ креативный, јайалталу јиит улус јуулганын темдектеген. Оныҥ айтканыла, бу слетко келгендер бойлорыныҥ соратниктериниҥ, јаҥыс санаа-кӱӱндӱ улузыныҥ аҥылу јӧмӧлтӧзин сезер. Мында ӧдӧтӧн туштажулар јашӧскӱрим јӧмӧп турган кӧп тоолу ууламјыларга ийделӱ тебӱ берер, јииттерге бойын кӧргӱзерге, јайалталарын ла профессионал аргаларын, бизнес-санаа-шӱӱлтелерин ле јондык баштаҥкайларын јӱрӱмде бӱдӱрерге болужар.
«Бастырагарга јарамыкту иш кӱӱнзейдим, јӱткигер, јайагар, албаданыгар, је эҥ учурлузы – бойоорго бӱдигер» — деп, Артур Кохоев айткан.
Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Эжер Ялбаков форумныҥ туружаачыларын уткуп тура, одоштой јаткан карындаштык монгол албаты Ада-Тӧрӧл учун Улу јуу ӧйинде орооныска болужын јетиргени керегинде айткан. Оныҥ да кийнинде јылдарда монгол калыкла јӧнјӱрӱмдик-экономикалык, культуралык колбулар болгонын эске алган. «Пандемия эмес болзо, Монгол јеринеҥ де айылчылар болор эди. Айалга оҥдолзо, бу форумныҥ кемин јаандадарыс, мында јаткан албатылардыҥ кӱндӱзегин кӧргӱзерис» — деп, ол айткан. Эжер Ялбаков анайда ок волонтерлордыҥ ижин, анчада ла коронавирус југуш оорула тартыжарында, аҥылап темдектеген ле форумныҥ туружаачыларына турулталу иш кӱӱнзеген. Анда ла Роман Гордеевке «Мы вместе» деп бастырароссиялык акцияны ӧткӱреринде јетирген ӱлӱзи учун кереес медаль ла оныҥ грамотазын табыштырган.
Ээчий сӧс Госдуманыҥ депутады, бу мындый форум ӧткӱрер керек деген баштаҥкай эткен улустыҥ бирӱзи Иван Белековко берилген. Иван Итуловичти јаан ченемелдӱ политик, сӧстиҥ узы, ораторлык јайалталу кижи деп, ончобыс билер. Бу да учуралда ол Алтай Тӧс Азиялык туулык система болгонын, мынаҥ чыккан суулар телекейдиҥ бастыра јанындӧӧн агып турганын айдып, бу форум ӧдӱп турган Манјӱрек јерле, 55 јыл кайра ӧткӧн «Најылык-Найрамдал» фестивальла колбулу билгирлериле ӱлешкен, российский политикада Евразийский ууламјы аҥылу јерде болгоны керегинде айткан. Јуулган улуска оныҥ куучыны сӱрекей јилбилӱ болгонына бир де алаҥзыбайдым. Адакыда ол форумныҥ туружаачыларына турулталу иш кӱӱнзеген.
Ады-јолдоры ӧрӧ адалган улустаҥ башка бойлорыныҥ уткуулду сӧзин ле баштануларын анайда ок «Единая Россия» партияныҥ тӧс бӱдӱреечи комитединиҥ башкараачызыныҥ ордынчызы, тергеелик ле технологический иштиҥ башкартузыныҥ башкараачызы Андрей Парфенов, Алтай Республиканыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ совединиҥ Ассоциациязыныҥ председатели, Майма аймактыҥ башчызы Роман Птицын, јондык ишчи ле јарлу спортчы Виталий Уин, Кенектердиҥ бастырароссиялык јондыгыныҥ республикан организациязыныҥ председатели Людмила Рыспаева, ОНФ-тыҥ Алтай Республикада тергеелик исполкомыныҥ башкараачызы Ольга Матросова ла оноҥ до ӧскӧлӧри айткан.
Андрей Парфенов бойыныҥ куучынында Артур Кохоевти ороон ичинде парламенттердиҥ эҥ јиит председатели болуп турганын темдектеген. Анайда ок Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ эмдиги созывыныҥ депутаттарыныҥ орто јажын алар болзо, ол јиит деп чоттолып турганы керегинде форумда база айдылган.
Роман Птицын волонтерлор, олордыҥ эдип турган јаан учурлу ижи керегинде куучындаган. Форумга келген јииттерге алдына амадулар тургузып, олорго јана баспай јединзин деп кӱӱнзеген. Виталий Уин самболо телекейдиҥ чемпионы болорго канайда јӱткигени, тургускан амадузына једерге кандый јолдор ӧткӧни керегинде куучындаган. Форумда сӧс айткан улустыҥ бастыразы ла ичкери јӱткигер, кӧпти билерге кичеенгер, амадулар тургузып, олорго једигер, бойыгарга бӱдигер деген кӱӱнземелдерлӱ болгон.
Форумныҥ туружаачыларына «Россияныҥ ла Евразияныҥ ороондорыныҥ јашӧскӱриминиҥ албатылар ортодогы «Манжерок-2022» форумын» канайда ӧткӱрериниҥ концепциязыныҥ презентациязы ӧткӱрилген. Анда ла јашӧскӱримниҥ СФО-ныҥ тергеелериниҥ јиит политический лидерлериле иш аайынча бек колбулар тӧзӧӧриниҥ, јиит лидерлердиҥ, 2020-2021 јылдарда пандемия ӧйинде волонтерский иштиҥ учурыныҥ сурактары шӱӱжилген. Бу керек-јаракта туружаачылар башка-башка темалар аайынча ӧткӧн дискуссионный площадкалардыҥ ижинде турушкан. Эҥирде дезе Стас Пьеханыҥ концертинде болуп, кӧп тоолу кожоҥдордыҥ тоозында «Что такое Манжерок?» хитти уккандар.
Тӱӱкини алар болзо, туй ла 55 јыл кайра, 1966 јылдыҥ куран айыныҥ 18-23 кӱндеринде, Манјӱрек јуртта советский ле монгол јашӧскӱримниҥ најылыгыныҥ «Најылык—Найрамдал» фестивали ӧткӧн. Озолодо темдектелгениле, анда идейно-политический иштиҥ ле јашӧскӱримниҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижиниҥ сурактары шӱӱжилген. 1966 јылдыҥ чаган айында Улан-Батордо најылык, ӧмӧ-јӧмӧ иш ле болуш керегинде јаҥы совет-монгол јӧптӧжӱ тургузылган болгон. Фестиваль шак ого учурлалып ӧткӧн лӧ СССР-га јаан политикалык ла культуралык учурлу керек-јарак боло берген. Фестивальда СССР-дыҥ ла Монголияныҥ јарлу јиит спортчылары, артисттери, ишчилери, партийный активисттери јолыгышкан. Ол ло тушта ӱлгерчи Наум Олев Манжерок кӧлдиҥ јарадында ла ӱлгер чӱмдеп ийген. Оскар Фельцман ого кӱӱ салган ла 1966 јылдыҥ «Чаҥкыр одычагында» Эдита Пьеха јаҥы чӱмделген кожоҥды кожоҥдогон кийнинеҥ ол јарлу шлягер боло берген.
«Албатылар ортодогы јашӧскӱримниҥ «Манжерок-2022» форумы 1966 јылда ӧткӧн фестивальды орныктырар јакшынак керек-јарак болор деп темдектелет.

К. КУРТОВ
ФОТОЈУРУКТА: форум ӧдӧр тушта