Куш чылап кайып учарга…

12.10.2021

Эптӱ јараш јикпелерлӱ, баштарында пилотка кийип алган јараш стюардессаларды кижи кинодоҥ, ол эмезе бойыҥ самолетло учкаҥда, кӧрӧтӧн эдиҥ. Кижи сананганда, стюардесса – ол кеберкек чырайлу, јаантайын улуска кӱлӱмзиренген, эптӱ јараш кийимдӱ, самолеттыҥ салоныла базып, пассажирлерге чай, суузын берер кыс. Је чынын айтсабыс, стюардессаныҥ ижи – ол эҥ каруулу ла амыры јок иштердиҥ бирӱзи. Бу ишчинеҥ самолет једер јерине каршу јогынаҥ, токыналу једип барары камаанду болот. Бортпроводник ол эмезе стюардесса, бу улустаҥ самолетто отурган пассажирлердиҥ амыр-энчӱзи, су-кадыгы камаанду. Пассажирлерди токынадары, су-кадыгы коомойтыганда, баштапкы болушты јетирери — ончозы стюардесса кижиниҥ ижи. Је ондый да болзо, кӧп улустыҥ кӧзинде бу иш куулгазын, јараш иш деп билдирет. Куулгазыны, романтикалык айалгазы – јӱзӱн-јӱӱр кайкамчылу јерлер кӧрӧри, кандый ла укту улусла туштажары. Куш чылап, кӧк теҥериле кайып учуп јӱрерге, стюардесса болорго кӧп јииттер, кызычактар оогошто амадаган эмей.
Мындый амадузына бистиҥ јерлежис — Кулады јурттаҥ Суркура Кучинова јеткен. Ол Кулады јурттыҥ орто ӱредӱлӱ школын божодып, Горно-Алтайский государственный университте английский ле немецкий тилдердиҥ факультедин ӱренип божоткон. Бу ӱредӱни божодып, озо баштап тӧрӧл јуртыныҥ, оныҥ кийнинде Кӱпчегенниҥ школында эки јыл кире ӧскӧ тилдиҥ ӱредӱчизи болуп, балдарды ӱреткен. Оноҥ Новосибирск каланыҥ «Airlines» авиакомпаниязына стюардесса болуп ишке кирген. Суркура Сергеевна бортпроводник ижинеҥ чыкканы удай да берген болзо, солун иште иштеген бу кысла туштажып, куучын-эрмек ӧткӱрдис.
— Суркура Сергеевна, Слер бу солун профессияны нениҥ учун талдап алганар?
— Стюардесса болорго мен оогоштоҥ ло ала амадагам. Бу иш ол тушта меге кандый да солун ла јараш кӧрӱнетен. Стюардесса болорго ӧскӧ калыктыҥ тилин билер керек, ол тоодо английский тилди, кыйалтазы јоктоҥ. Оныҥ да учун ГАГУ-ныҥ английский ле немецкий тилдер ӱренер бӧлӱгинде ӱренип, бу амадумга једерим деп санангам. Новосибирск каланыҥ «Airlines» авиакомпаниязына кирип, эрмектежӱ-собеседованиени ӧдӱп, ӱч айга ӱренип, неделяга шыку кату комиссияныҥ бастыра некелтелерин ӧдӧлӧ, амадума јеткем — мени ишке алгандар.
— Баштапкы учужар санаагарга кирет пе? Кандый калага учуп јӱрдигер?
— Мен ол ӧйди качан да ундыбас болбойым (каткырат). Баштап ла Москва јаар учуп барганыс, маҥзаарыш, кол тыркыраш болгон ло эмей. Колымда тудунып алган суузын тен тыркырап турганы коркыш, је оноҥ бойымды чӱрче ле токынадып, колго алгам. Кижи тӱрген ӱрениже берет, бир ай стажировка ӧдӱп, ишке темиккем. Анайып, алты јылдыҥ туркунына Новосибирск каланыҥ «Airlines» авиакомпаниязында иштедим.
— Стюардесса болорордо, кандый јерлерге учуп јӱрдигер, кандый ороондор кӧрдигер?
— Иш аайынча кӧп јерлерде болгом, јӱзӱн-башка албаты-јон кӧргӧм. Ол тоодо јопондордыҥ тӧс калазы Токиодо, Китайдыҥ бир канча калазында, Таиландта, Араб Эмираттарда, Европаныҥ бир канча орооныныҥ тӧс калаларында, анайда ок Дубайда болорго келишкен. Орооныстыҥ кӧп калаларында база болгом. Је бу јол-јорыктаҥ санаамда эҥ јакшы артып калган ороон – ол Дубайиниҥ Абу-Даби калазы. Бу калада улустыҥ јӱрӱминиҥ кеми бийик. Јадыны јеткил, калазы ару, оозына таҥкы тиштенип, оромдор сайын телчип, эзирик базып јӱрген кижи кӧрбӧзӧр. Таҥкы тартар јерлер алдынаҥ башка, кабинкалар тургузылган. Оромдор ончозы јарык иллюминацияла јеткилделген.
— Суркура Сергеевна, стюардесса кижиниҥ ижи аайынча кылык-јаҥы кандый болор керек? Иш аайынча уур-кӱчтер болды ба?
– Стюардесса ол јаҥыс ла јалакай, кӱлӱмзиренген, кӱӱнзек кыс эмес. Онойдо ок ол пассажирлердиҥ амырын корулаган, керде-марда оорый берген кижиге баштапкы болужын јетирген, куды чыгып, ол эмезе ажыра аракы ичип тӱймеген кижини токынадар психолог болор учурлу. Мыныҥ бастыразы стюардесса кижиниҥ тапкырынаҥ камаанду.
Кандый ла иште кӱчтер бар эмей. Бу иштиҥ уур-кӱчтери керегинде айтсам, меге тутагын јетиргени – ол канча сааттарга бут кырында турары, уйку јок тӱндеги учуштар. Бу ончозы кижиниҥ су-кадыгына каршузын јетирип јат. Је ондый да болзо, бу иш мениҥ кӱӱнимге кирген ле ол мениҥ эҥ јилбилӱ ӧйлӧрим болгон. Оныҥ кийнинде мен Горно-Алтайск каланыҥ аэропортында диспетчердиҥ службазында ӱч јыл кире иштегем, тургуза ӧйдӧ амыралтада.
– Јаан быйан, Суркура Сергеевна, јилбилӱ ле солун куучын-эрмегер учун. Мынаҥ да ары јӱрӱмигерде јеҥил учуштар ла сӱӱнчилер кӧп учуразын!

Ч. Кубашева

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым