Эл-јонныҥ шӱӱлтези ајаруга алынар

09.11.2021

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин кӱчӱрген айдыҥ 1-кы кӱнинде тындулардыҥ телекейиниҥ объекттерин корыырыныҥ, тузаланарыныҥ ла орныктырарыныҥ сурактарына учурлалган јуун ӧткӱрген.

Јуунда тергеениҥ государственный јаҥыныҥ бӱдӱреечи ле јасакберим органдарыныҥ башкараачылары, јаҥ корыыр ла шиҥжӱ ӧткӱрер органдардыҥ, заповедниктердиҥ ле коруланып турган ар-бӱткендик јерлердиҥ, анайда ок аҥдаар ээлемдердиҥ чыгартулу улузы турушкан.
Тергеениҥ башкараачызы јуукта Алтай Республиканыҥ јеринде Сибирьдиҥ туулык текезин адып алала, оныла фотојурукка, видеого соктыртып, олорды социальный сетьтерге таркаткан учурал керегинде айткан. Тергеениҥ башкараачызы Россияныҥ шылу ӧткӱрер комитединиҥ Алтай Республика аайынча шылу ӧткӱрер башкартузына, республикан МВД-га ла тергеениҥ прокуратуразына ол учуралла колбой шиҥжӱ ӧткӱрзин деп баштанган болгон.
МВД-ныҥ ӧткӱрген шиҥжӱ ижиниҥ турулталарыла болзо, бир бӧлӱк аҥчылар Кош-Агаш аймакта Белтирдиҥ јурт јеезезиниҥ Теке-Туру ӧзӧгинде аҥдаарга јараар јерде аҥдаганы ла Сибирьдиҥ туулык текезин адып алганы јарталган. Бу аҥдаш јасакка тӧзӧлгӧлӧнип, коллективный аҥдаштыҥ ээжилери аайынча, теке адарына јарадулу ла регистрация эдилген мылтыктарлу ӧткӧнин полицейскийлер темдектеген. Шылу ӧткӱрер комитетте ле прокуратурада шиҥжӱ иштер эм тургуза улалганча.
Јуун ӧдӧр тушта АР-дыҥ аҥ-кужын корыыры, тузаланары ла орныктырары аайынча комитединиҥ председатели Андрий Куданов тергеениҥ јеринде 2021-2022 јылдардыҥ аҥдаар ӧйинде 133 Сибирьдиҥ туулык текезине аҥдаар јараду берилгенин айткан. Ол анайда ок Сибирьдиҥ туулык текезиниҥ тоозы канайда кубулып турганыла таныштырган.
Сайлукемдеги национальный парктыҥ директоры Денис Маликов Сибирьдиҥ туулык текези Россияныҥ Кызыл бичигине кийдирилген ирбистиҥ тӧс јеми болгонын айдып, ирбисти чеберлеп алатаны кӧп сабазында бу текениҥ тоозынаҥ камаанду болгонын темдектеген.
Нацпарктыҥ башкараачызыныҥ айтканыла болзо, Сибирьдиҥ туулык текезиниҥ тоозы астап турганы Алтай Республиканыҥ јеринде бу тындуга аҥдаарына мораторий кийдирер деген тӧзӧлгӧлӱ сурак тургузат. Олег Хорохордин мындый јӧпти чыгарардаҥ озо кыйалтазы јоктоҥ РФ-тыҥ ар-бӱткендик байлыктар ла экология аайынча министерствозыла јӧптӧжӧр керек болгонын айткан.
Аҥдаар ээлемдердиҥ чыгартулу улузы-ныҥ айтканыла болзо, Сибирьдиҥ туулык текезине аҥдаары јылдыҥ ла Россияныҥ
ӧскӧ тергеелериниҥ аҥчыларын јилбиркедет. Оныҥ да учун аҥдаарын тӧзӧп турган ээлемдер керектӱ лицензияларды алат.
Јуунныҥ туружаачылары тергееде бу текелерге браконьерский аҥдаштар, анайда ок бир ле лицензияны канча катап тузаланып турган учуралдар болуп турганын темдектегендер.
Јасакка келишпес аҥдашты болдыртпаска, Олег Хорохордин АР-дыҥ аҥ-кужын корыыры, тузаланары ла орныктырары аайынча комитедине государственный инспекторлордыҥ штадын кӧптӧдӧриле колбой суракты шӱӱп кӧрзин деген.
Алтай Республиканыҥ башчызы бу текеге јаҥыс ла тергеениҥ айылчылары ла аҥдаар турлар тӧзӧп турган организациялар эмес, је анайда ок јербойыныҥ улузы аҥдап турганын айткан. Јербойыныҥ улузына бу јадын-јӱрӱминиҥ јаҥжыккан јаны болуп јат деген.
Мыныла колбой Олег Хорохордин јуунныҥ турулталары аайынча профильный комитетке ле муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарына келер јуук ӧйдӧ Кош-Агаш, Улаган, Кӧксуу-Оозы ла Оҥдой аймактардыҥ эл-јоны ортодо Сибирьдиҥ туулык текезине аҥдаарын канайда кӧрӱп турганын ла бу текеге аҥдаарына мораторий эмезе оны Кызыл бичикке кийдирериле колбой эл-јонныҥ санаа-шӱӱлтезин билерге опрос ӧткӱрзин деп јакылта берген.
— Текелердиҥ тоозын 2015-2016 јылдардыйына јетире орныктырарга, олорго аҥдаарына кирелендириштер кийдирери чын болор деп сананадым. Је кандый бир јӧпти чыгарардаҥ озо јербойыныҥ эл-јоныныҥ санаа-шӱӱлтезине тайанар керек. Аҥдайтаны – олордыҥ јадын-јӱрӱминиҥ бӱдӱми, андый јем билени азыраар арга. Оныҥ учун аймактардыҥ, јурт јеезелердиҥ јаандарын, јурттардыҥ старосталарын ла муниципал кеминиҥ депутаттарын јилбиркедип, јаҥар айдыҥ 1-кы кӱнине јетире бу опросты ӧткӱрип салзын деп сурайдым. Оныҥ турулталары аайынча јӧптӧрди чыгарарыс – деп, Олег Хорохордин айткан.
Јӧптӧрди чыгарар тушта, Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ профильный комитединиҥ шӱӱлтези база ајаруга алынар. Бу комитеттиҥ јууны база бу ок кӱнде ӧткӧн.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина