Сӱттиҥ фермазы эбин таап иштейт

23.11.2021

Шабалин аймактыҥ Кичӱ Чаргы јуртынаҥ ыраак јок турган Адралу ӧзӧктӧ Эдуард Бельбековтыҥ крестьян (фермер) ӧмӧлиги 2008 јылдаҥ бери иштейт.

Билелик ӧмӧликтиҥ башкараачызы Эдуард Анатольевич јурт ээлемге келердеҥ озо «Јаҥы јол» акционер ӧмӧликте бухгалтер, завхоз болуп иштеген. Бойы ӱредӱзи аайынча экономист-бухгалтер, Горно-Алтайсктыҥ госуниверситединиҥ экономикалык факультедин божоткон. «Јаҥы јол» садулык экономикага чыдашпай јайрадыларда, ӧмӧликтиҥ јери ле јӧӧжӧзи акционерлерге пайлары аайынча ӱлелерде, ол саар уйлар азыраар билелик крестьян (фермер) ӧмӧлигин тӧзӧп, оноҥ ло бери бу ууламјыла једимдӱ иштейт.
Ферма јаҥы ла тӧзӧлӧрдӧ, саар уйлардыҥ тоозы 10 тын болгон болзо, эмди 80-ге јуук. Малдыҥ тын тоозын кӧптӧдӧргӧ элдеҥ ле озо олордо јеткил-бӱткӱл азырал белетеериниҥ сурагы турган. Кыра сӱрер, аш ӱрендеер ле јуунадар техниканы аларга, баштап государство кӧнӱ јӧмӧшкӧн, оноҥ грант ойноп алар арга ачкан. Кӧнӱ болуш та, грант јарлалганы да јурт ээлемниҥ республикан министерствозы ажыра ӧткӧн. Мындый аргалардыҥ болужыла ӧмӧлик эки МТЗ трактор садып алган.
Саап турган уйларга, сӱди кӧп болзын деп, јулукту ӧлӧҥ керек учун, Эдуард Анатольевич ӧскӱрип алган сулазынаҥ сенаж эмезе силос салар аргалар бедиреп, бӱгӱнги ӧйдиҥ башка-башка иш бӱдӱрер «Сенаж в упаковке» деп адалган линиязын тургускан. Јурт ээлемниҥ республикан министерствозы крестьян (фермер) ӧмӧликтиҥ бу техникага ӱреген акчазыныҥ 60 процентин јандырып берген.
Бельбековтордыҥ јаҥы технологияларды тузаланып баштаганынаҥ бейин ӱч јыл боло берди. Јылдыҥ ла кажызы ла 6 центнер бескелӱ 600 јӱк сенаж белетелет. Кажы ла уйдаҥ саап алып турган сӱттиҥ кеми талдама. Темдектезе, јайгыда ферма кӱнине тоннадаҥ ажыра сӱт саап алат. Иштеп алган продукциязын олор јанындагы Арбайты јурттыҥ таҥынаҥ аргачызы С.А. Федоровко табыштырат. Сӱтти јеҥил баага табыштырарга келижет. Кӧп сӱт саап алып турган фермерлер Алтай крайдыҥ рыногын да кӧргӧдий, је оок фермаларга ондый иш турулта экелбес. Сӱтти садып алар баа кӧдӱрилбейт, ол ок ӧйдӧ ГСМ-ныҥ, техниканыҥ ла запчастьтардыҥ баазы бийиктейт. Мындый айалгада сӱт саар ишти ӱспей апарарга элдеҥ ле озо сӱттиҥ бойын эмес, сӱттеҥ белетеген продукцияны садар керек болуп јат.
Эдуард Анатольевич бу ууламјыда эмди тургуза йогурт ла каймак эдип чыгарарын, келер јайгыда курут ла ӧскӧ дӧ алтай аш-курсак белетеерин темдектейт. Мындый ишти баштаарга, цех ачар керек. Ол цехти Кичӱ Чаргы јуртта алдында магазин болгон турада ачары темдектелген. Эмди пастеризатор, маслобойка, сепаратор, столдор ло ӧскӧ дӧ јазалдар алар керек. Олорды аларга ӧмӧликке база ла государство болужар, јурт ээлемниҥ республикан министерствозы госӱлекер аайынча фермерге алган јазалдарыныҥ бааларыныҥ 50 процентин јандырар. Фермер сӱттеҥ продукция белетеер ижин баштап, эш-барааныла апарар, оноҥ ишке улус јалдаар.
Бельбековтордыҥ крестьян (фермер) ӧмӧлигиниҥ келер јуук ӧйгӧ темдектеп алган иштерине анайда ок саар јӱс уй турар јылу кажаан тудары ла ол уйларды саарына керектӱ бӱгӱнги јазалдарды алары кирет.

Т. Семенов белетеген
В. Суховтыҥ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина