Алтайдын Чолмоны

Газеттиҥ чындык кычыраачызы

24.02.2022

Шабалин аймакта Беш-Ӧзӧктӧги јурт јеезениҥ туразында jурт библиотека туй ла 47 jыл иштеп келди. Бу ӧйгӧ jетире библиотека байлык тӱӱкилӱ, jилбиркек кычыраачыларлу болуп калды. Јурт библиотеканыҥ ижин библиотекарь Юлия Кукпеева билгир башкарып туру.

Бу јалакай эпши Барнаул калада культпросвет училищени 1979 јылда божодоло, јурттыҥ Культура туразында бастыра јӱрӱмине иштеген. Оныҥ иштеп баштаганынаҥ ала туй ла 32 јыл болды. Юлия Егоровна кычыраачыларды кичӱ тӧрӧлин сӱӱрине, баалаарына ууламјылу иш ӧткӱрет.
Чындап та, библиотека јурттыҥ эл-јоныныҥ, балдардыҥ сӱӱген јери, мында олор солун бичиктерле, газет-журналдарла таныжат. «Библиотеканыҥ кычыраачыларыныҥ текши тоозы 200-теҥ ажыра кижи, ол тоодо школдыҥ 74 балазы, јурттыҥ 128 јаан кижизи. Библиотеканыҥ фондында 5000 экземпляр бичиктер бар. Је келер ӧйдӧ, јаҥы ӱйениҥ некелтезиле модельный библиотека болор деп иженедим» – деп, Юлия Егоровна куучындады.
Јурттыҥ библиотеказына јаан јашту ӧрӧкӧндӧр бойлорыныҥ кӧргӧн-укканы, кычырган јилбилӱ бичиктери керегинде кӧрӱш-таныштарыла ӱлежип куучындажарга келет.
Бу улус ортодо бойлорыныҥ бичимелдерин артырган, бичиктер де чыгаргандары бар. Эмди олордыҥ бичиктерин jаш ӱйе кычырат. Олорды анчада ла балдар билелик тӱӱки аайынча бедиреништӱ ле шиҥжӱ иштер белетезе тузангылайт. Олор јаан улустаҥ ада-ӧбӧкӧлӧри, угы-тӧзи, билези, јерлештери, јердиҥ аттары, чӱм-јаҥдар керегинде укканын бичип, альбомдор тузаланып, 20-неҥ ажыра видеороликтер јазаган. Кезик бичимелдер «Алтайдыҥ Чолмоны» газетте кепке базылган. Мындый иштердиҥ аҥылузы неде дезе, балдар јаштаҥ ала кичӱ тӧрӧлин, айыл-јуртын, ада-энезин тооп ло кичееп јӱрерине ӱренедилер.
Јурт јерде кандый ла јилбилӱ улус бар эмей. Олор телекейлик литературала, ар-бӱткенле, мал-ашла, спортло, кеендикле, ӧскӧ дӧ сурактарла јилбиркейт. Улус анчада ла чаазын бичиктерди кӱӱнзеп кычырат. Ӧткӧн јылга оору-јобол бойыныҥ салтарын јетирген де болзо, библиотека эмдиги ӧйдиҥ аргаларын тузаланып, кычыраачыларына онлайн викториналар, ойындар, «Јеримниҥ јажыттары» деп јилбилӱ экскурсиялар ӧткӱрди.
Онойдо ок библиотека «Јуу керегинде куучындарым» деп текшироссиялык акцияда турушты. Орус бичиичи Ф. Достоевскийдиҥ чыкканынаҥ ала 200 јылдыгына учурлалган республикан кеминде кӧчӱриште ле кычырыштарда эки номинацияда база jедимдӱ турушкан.
Калганчы ӧйдӧ кычыраачыларды јаҥы солун бичиктер кепке базылып турганы сӱӱндирет. Анчада ла сӧзликтер, тӱӱкиге, балдарга, ус колду улуска учурлалган, чӱм-jаҥдар керегинде бичиктер.
Юлия Егоровна «Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ јаантайынгы кычыраачызы ла чындык нӧкӧри. Јурт јеезе јылдыҥ ла библиотекага «Алтайдыҥ Чолмоны» газетти бичидет. Бу јарымјылдыкка газетке јуртта 36 кижи бичиткен. Кезик улус газетти кычырбай, бичитпей турганы санааркадат. Бу јылда «Алтайдыҥ Чолмоны» газедистиҥ 100 jылдыгы толуп јат. Оныҥ учун Юлия Егоровна тӧрӧл газединиҥ тиражы кӧптӧзин деп, бойы база эрчимдӱ јартамал иш ӧткӱрет. Ол балдарга газетти тудундырала фотого согуп, Ватсапка таркаткан. Ол ӧткӧн јылда бичидиштиҥ ӧйинде газетти онойып фотоло јӧмӧшкӧн эди. Улус газетти кычырзын деп, јилбилӱ бичимелдерди Ватсапка база салып јат.
Келер ӧйдӧ јурт библиотека газеттиҥ журналисттериле туштажу-эҥир ӧткӱрер амадулу. Эске алып ийзе, 1970-1980 јылдарда Беш-Ӧзӧк јурттаҥ «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ собкоры болуп Николай Матфеевич Тыдыков иштеген эди. Бу кижиниҥ кийнинеҥ ондый собкорлор болбоды.
Јурт јеезениҥ туразында азыйда музей болгон, оныҥ ижин кӧндӱктирер керек деген сурак турат. Айдарда, библиотекала коштой јурттыҥ музейи ижин кӧндӱктирип ийзе, оноҥ до кӧп јилбилӱ ле тузалу керектер ӧдӧр эди.
Юлия Егоровнаныҥ билезинде ӱч бала, баркалары онго јеткен. Кӧп балдар азырап чыдаткан бу эне бала-барказын да јилбилӱ бичиктерле таныштырып ӱредет.
Алтай Республиканыҥ бастыра библиотекаларына кӧзи чокту, кӧкси ойлу кӧп кычыраачылар кӱӱнзейли.

Лариса Клешева