Эјебистиҥ эжигин сӱӱнчи ачты

27.01.2023

Койон јыл Оро јурттыҥ албатызына јаан јыргалла башталды. Чаган айдыҥ 15-чи кӱнинде јуртта эҥ јаан јаш јажаган тодош сӧӧктӱ Папай Яшнаевна Яшнаеваныҥ чыккан кӱни — 90 јажы кӧдӱриҥилӱ темдектелди. Кышкы кӱн токуналу, тымык турды. Ол кӱн Папай эјебистиҥ эжигин сӱӱнчи ачты. Байбай эјезиниҥ ле Талбый аказыныҥ балдары, баркалары јуулып, сӱреен јараш јыргал ӧткӱрген. Ӧрӧкӧн айылдап келген айылчыларга јаш баладый сӱӱнип, кӱреелей отурган кӧрӱш-таныштарыла эзендежип, јылу куучындажып отурган.

Јаан јашту эјебистиҥ чыккан-ӧскӧн јери Кырлык јурт. Канду јуу-согуш ӧйинде текши Союз ичинде балдар ӱй улусла, каргандарла кожо тылда ишти теҥ-тай иштеген. Ӧлӧҥ ижинде олор ӧлӧҥ јуур, волокушкага ӧлӧҥ салар, бугул тартар. Јаскыда кыралап салган јерге колло аш чачатан, кӱскиде јетире јуулбаган ашты терип табыштыратан. Мындый шыралу јолды кӧп балдар ӧткӧн, шыралаган да, аштаган да, уур иштерди де иштеген. Ада-Тӧрӧли учун Улу јуу јеҥӱлӱ токтогон кийнинде, албаты иштеп, бала-барка чыдадып, мал-аш тудуп, аш ӧскӱрип, токунап јада берген. Јӱрӱм араайынаҥ оҥдолып, албаты ичкери јӱрӱмге алтаган.

1950 јылдарда јиит Папай Јабаганга келип, уй саачы болуп једимдӱ иштеген. Кыпчак сӧӧктӱ Киртек Чичиековло јурт тӧзӧп, совхозтыҥ мал-ажында иштеген. Ол экӱниҥ билезинде эки бала болгон, је олор јаш тужында божоп калган. Экӱ совхозтыҥ ижин једимдӱ иштеп, нак јуртаган. Иштеп алган акчазыла, мал-ашла эјезиниҥ ле аказыныҥ балдарына болужып јӱретен. Эш-барааны јӱректеҥ оору кижи болгон, 45 јаштуда уур оорудаҥ улам божогон. Ӧрӧкӧн јаҥыскан артып калала, тӧрӧӧн улусла кожо амыралтага чыкканча кой кабырган. Совхозтыҥ ижи кӧп, јаскыда кой кайчылап болужар, јайгыда ӧлӧҥ ижинде бригадада ӱй улусла, балдарла кожо иштейтен. Айлар айланып, јылдар јылыжып, ӧй солынып, араайынаҥ ӧткӧн. Јаан эјезин јаҥыскан таштабай, сыйындары, јеендери улай ла байрамдар сайын уткуп, чыккан кӱнин темдектеп, карузып јӱргилейт.
Ӧрӧкӧнгӧ учурлалган јыргал сӱреен кӧдӱриҥилӱ ӧтти. Јыргал школдо ӧткӧн. Столдордо курсак јӱзӱн-јӱӱр болды. Белетелген изӱ курсактыҥ амтамдузын келген айылчылар ончозы мактады. Клубтыҥ ишчилери Чечек Михайловна Пильтина, Любовь Петровна Куспекова ла Алена Валерьевна Байрымова јараш кеп-кийимдерин кийип, юбилейлик эҥирди бийик кеминде ӧткӱргиледи.

Папай Яшнаевна Яшнаева – тылда иштеген, РФ-тыҥ иштиҥ ветераны. Канча јылдардыҥ туркунына эмчиликте иштеген, эмди амыралтада, РФ-тыҥ иштиҥ ветераны, аказыныҥ кызы Вера Талбыевна јаан јашту эјезин кажы ла неделеде айлына экелип мылчалайт. Эмеш ле оорый берзе, сыйны эмдейт. Је ӧрӧкӧн оҥдоло ло берзе, Ородо айлындӧӧн тӱрген ле меҥдеп јанат. Бис, «Чедирген» ӧмӧлик, сыйыс сыйлап, ӧрӧкӧнди алкадыс. Аймактыҥ јааныныҥ ордынчызы, јонјӱрӱмдик сурактарла иштеп турган Артур Семенович Сабин ороонныҥ президенти Владимир Владимирович Путинниҥ Папай Яшнаевнага ийген уткуулын кычырган. Анайда ок аймактыҥ јонјӱрӱмдик корулаш аайынча бӧлӱгиниҥ јааны Сӱнер Сергеевич Иташев уткуулду сӧзин айдып, сый табыштырган. Кан-Чарас ичиниҥ јаан јаштулары сӱрлӱ јараш кеп-кийимин кийген, башкараачызы Раиса Таныевна Тадышевага баштадып, јылу уткуулын айдып, экелген сыйын сыйлап, сӱреен учурлу јараш јаҥарын јаҥарлаган.

Бойыныҥ чыккан кӱнинде Папай эјебис кӧп јылу уткуулдар, кӱӱнземелдер уккан, сыйларла кайралдаткан. Папай эјебис јол-јоруктаҥ келгенде, изӱ чайын ичип отурзын деп, Јабаганныҥ јуртсовединиҥ јааны термос сыйлаган. Ӧрӧкӧнниҥ сыйындары, карындаштары, јеендери ле тӧрӧӧндӧри ӧткӱрилген јыргалда бойлорыныҥ нагын, аргалузын, јаан эјезине карузып јӱргендерин кӧргӱсти. Эјебистиҥ айлында јыргал экинчи кӱнде база улалган. Боочылар ажып, карузып айылдап келген айылчылар кондыра јыргаган. Юбилейлик байрам кӧдӱриҥилӱ, сӱреен јакшы ӧтти. Јуулган тӧрӧӧндориниҥ кӧби улусты кайкатты. Кӧрзӧ лӧ ӧрӧкӧн јаҥыскан базып јӱрер, је слер, Папай эјебис, тӧрӧӧндӧрӧрдиҥ, бала-барканыҥ бек курчузында эмтирер.

Бис, Јабаганныҥ јаан јаштулары, Папай эјебисти су-кадык јӱрзин, Кудайыстыҥ берген јажын јеҥил-айак јӱрӱп, сыйындарыныҥ, јеендериниҥ ле карындажыныҥ једимдерине сӱӱнип јӱрзин деп алкадыс.

Папай эјези керегинде тодош сӧӧктӱ сыйны Вера Талбыевна куучындап берди.

Тоогонымла, Галина Кестелева,
РФ-тыҥ иштиҥ ветераны, Јабаган јурттаҥ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина