«Сартакпай» стадиондо изӱ тартыжулар»

10.02.2023

Кочкор айдыҥ 8-чи кӱнинде Оҥдой јурттыҥ «Сартакпай» стадионында «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ сыйына 2009 јылда ла оныҥ кийнинде чыккан уулдар ортодо Алтай Республиканыҥ мячту хоккейле первенствозы ӧтти.

Бу маргаан экинчи катап ӧткӱрилет. Баштапкы катап 2022 јылдыҥ чаган айыныҥ 21-чи кӱнинде бу ла стадиондо «Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ 100 јылдыгына учурлай 2004-2006 јылдарда чыккан уулдар ортодо кызу тартыжулар болгон. Мынаҥ ары бу маргаан јылдыҥ сайын ӧткӱрилип, ӧҥжӱп барар деп иженедис.

Мен бойым јаштаҥ бери хоккейле јуук таныш. Адам Михаил Тихонов Кош-Агаш аймак ичинде волейбол, футбол, хоккей ойноор јарлу спортчы болгон. Хоккейде ол эҥ артык каалгачы болгон. Оныҥ учун бу каалгачылар учун тыҥ ла «оорыдым». Анайда ок тошту јалаҥныҥ ортозынаҥ ӱч катап гол кийдире соккон Артем Куйруков мени бойыныҥ чечениле кайкатты.

Маргаанда Алтыгы Талду јурттыҥ «Ленјол», Кан-Оозы аймактаҥ «Чарас-1» ле «Чарас-2», Улаган аймактаҥ Саратан ла Балыктујул јурттардыҥ јуунты командазы, Кӱпчеген јурттыҥ командазы туружып, кӧрӧӧчилерге јилбилӱ, јараш ойын сыйлаган. Ай-кӱн де јылу турды. Јалтыраган тошко кӧс кылбыгып та турган болзо, ойынды кӧрӧргӧ јилбилӱ болды.

Тӧрӧл «Алтайдыҥ Чолмоны» газедистиҥ сыйына учурлалган бу јаркынду тартыжуда 3-чи јерди Алтыгы Талду јурттыҥ «Ленјол» командазы алды.
Баштапкы ла экинчи јерлер учун кызу тартыжуда 2-чи јерди Кӱпчегенниҥ хоккейчилери алды.

1-кы јерге Кан-Оозы јурттыҥ «Чарас-2» командазы јеҥӱлӱ чыкты. Јеҥӱчилдердиҥ ады-јолдорын адап ийели: Михаил Малков, Алексей Чернышов, Таир Туткушев, Елена Немцева, Айдар Иркитов, Эмин Озочин, Иван Хохряков, Расул Тижимеев, Роман Копылов, Михаил Немцев.

«Эҥ артык ойынчы» деп атты «Чарас-2» команданаҥ Михаил Малков алды. Эҥ артык коручыл деп Амат Кыбыев адатты. Эҥ артык табараачы – Эмин Озочин. Бу уулдар грамотала, сыйларла кайралдаттылар.

Јеҥӱ алган командалар дезе турнирдиҥ кӧдӱриҥилӱ јабылтазында дипломдорло, медальдарла, кубокторло кайралдаткан.
«Чарас-1» ле «Чарас-2» командаларды спорттыҥ Кан-Оозы јурттагы И. К. Арбаевтиҥ адыла адалган школыныҥ башкараачызы, тазыктыраачызы Айабас Чурупов баштап экелген. Быјыл «Чарас» Красноярск калада ӧткӧн «Плетёный мяч» деп клубтыҥ сыйына учурлалган, Кемерово калада Сибирь федерал округла Патриарх Кириллдиҥ сыйына учурлалган турнирлерде туружып јӱрген.

Айабас Михайлович бӱгӱнги маргаанда турушкан балдардаҥ Эмин Озочинди, Михаил Малковты, Роман Копыловты, Расул Тижимеевти, Алексей Чернышовты, Елена Немцеваны аҥылап адады.

Улаган аймактыҥ јуунты командазын Саратан јурттыҥ школыныҥ физкультурала ӱредӱчизи Александр Кеденов баштап экелген. Балыктујул јуртта хоккейле таҥынаҥ тазыктыраачызы бар болзо (Иван Юрьевич Чулунов), Саратанда андый ставка јок, оныҥ учун Александр Владимирович бойыныҥ кӱӱниле балдарды јууп тазыктырат. Бу маргаанда оныҥ командазы јеҥӱ албаган да болзо, јастыраларды тӱзедип, келер јылга туружарыс, јеҥӱни аларыс деп, ол айтты. Бӱгӱнги кӱнде Александр Владимировичтиҥ Украинада ӧдӱп јаткан СВО-до кӧп ӱренчиктери, нӧкӧрлӧри туружып јат. Уулдарга су-кадык, амыр-энчӱ, јеҥӱлӱ јанзын деп, ол кӱӱнзеди.

Кӱпчеген јурттыҥ хоккейчилерин Н. В. Кулачевтиҥ адыла адалган ДЮСШ-да балдарды футболго ло хоккейге тазыктырып турган јарлу таскадаачы Максим Кухаев экелген. Ол тӧрӧл газедистиҥ сыйларына бу маргаанныҥ эрчимдӱ јӧмӧчизи, тӧзӧӧчилериниҥ бирӱзи деп темдектеер керек. Максим Кухаев «Ленјолдыҥ» тазыктыраачызы Алексей Яилгаковло кожо, хоккейди орныктырарга, Кӱпчеген ле Алтыгы Талду јурттарда МЧС-тыҥ ӧрт ӧчӱрер кӧлӱктериниҥ болужыла «Јеткер јок тош» деп ӱлекери аайынча тош уруп, балдарды тазыктырат. Былтыргы јылда депутат Аткыр Амыев ле Оҥдой аймактыҥ башкарачызыныҥ ордынчызы болгон Михаил Тебеков балдарга формалар ла экипировкалар сыйлаган. Олорго Максим Михайлович јаан быйанын јетирип, мынаҥ ары Кӱпчегенде «Чедирген» стадиондо кийинип-солынар јылу кыптар болор деп ижемјизин айтты.
Јаргычыларга, тазыктыраачыларга, бастыра туружаачыларга, хоккейле спорттыҥ ветерандарына «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ юбилейине учурлалган сыйлар табыштырылган. Газеттиҥ редкӱреези бу маргаандарды баштап ӧткӱрген Алтай Республиканыҥ мячту хоккейле республикан федерациязына алкыш-быйанын айдып туру.

Бичимелисте аҥылу сӧсти ойындардыҥ эҥ артыктарына бередис.

Михаил МАЛКОВ, Кан-Оозы јурттыҥ «Чарас» командазыныҥ 11 јашту туружаачызы. «Хоккейде эҥ ле учурлузы – ол команда. Ойын тушта нӧкӧрлӧриҥле кожо теҥ-тай туружар, бой-бойын јарым ла сӧстӧҥ оҥдожор керек. Команда учун каруулу деп ундыбай, јалтанбай, јаҥыс ла удура јӱткир керек» – деп, Михаил куучындады.

Амат КЫБЫЕВ, Алтыгы Талду јурттыҥ «Ленјол» командазыныҥ чыйрак хоккейчизи. 7-чи класстыҥ ӱренчиги. Сӱӱген ӱредӱлик предметтери математика ла физкультура. «Хоккейде бир командада ойноп турган да болзобыс, бис бой-бойыстыҥ алдыста база кем кемнеҥ артык јыҥылаар, кем кӧп гол кийдирер деген тартыжулар јогынаҥ болбой јат» – деп, Амат каткырат.

Командада эҥ учурлу турчылардыҥ бирӱзи каалгачы болгонын бу маргаандардаҥ база катап кӧрӱп алдыбыс. Оноҥ чындап та ойынныҥ турултазыныҥ јарымы камаанду. Кезикте дезе, јакшы каалгачы бӱдӱн ойынды да эдип салар аргалу эмтир.

Бу маргаандардыҥ каалга-чыларыныҥ эҥ артыгы болуп Кӱпчегенниҥ командазынаҥ Судур МЕНДЕШЕВ адаткан. Хоккейде ол экинчи јыл. Андый да болзо, эҥ артыгы деп ол јаҥыс катап эмес ададып јат.

«Јакшы каалгачы болорго эҥ ле учурлузы – мячтаҥ коркыбас керек» – деп, Судур айдат. Командада бӱдӱрип турган каруулу молјузы ого сӱрекей јарайт.

Ол айлында да каруулу кижи, нениҥ учун дезе, биледе ол ӱч сыйныныҥ јаан аказы. Саулени, Сурнаны ла Сурламаны корулап, кӧрӱп јӱрет. Кӱскиде кузуктап алала, Судур бойына эҥ ле озо јаҥы конектор садып алган, сыйындарына – наушниктер.
Судурга јӱрӱминде ончо каалгалар ачык болзын, је тошто бойыныҥ каалгаларына бир де мяч кирбезин деп кӱӱнзейдис!

Тӧрӧл газедистиҥ сыйына ӧткӧн маргаанныҥ экинчи турниринде эҥ артык табараачыдаҥ элес интервью албас арга јок болды. Узун сынду, хоккейдиҥ эҥ капшуун ла чечен узыныҥ ады-јолы да кандый ӱнгӱр угулат – Эмин ОЗОЧИН! Турнирде тодош сӧӧктӱ бу уул ончозын озолоп, мячты ала согып, чечен согужыла оны каалгага туку ыраагынаҥ да кийдирип турды. Јеҥӱчилдердиҥ командазында јаантайын ла «Эмин! Эмин!» деп угулып турды. Онызы нӧкӧрлӧри ого иженип, бӱдӱмјилеп турганын керелеген. Чындап, оныҥ ады да «иженчилӱ, чындык» деп кӧчӱрилет.

Спортко ол 6 ла јаштуда келген. Баштап футболго јӱткӱп турала, хоккейди ойноп баштайла, ойто тоштогы бу сыр маҥду, тӱрген ле мӧрлӱ ойынга јайыла берген. Онойып, Эмин бойыныҥ кӱӱниле тошко барып, јаан уулдарла да кожо ойноп, узын учап, тыҥыдып турат.

Јӱк ле 13 те јашту болзо, ол келер јолын профессионал хоккейле колбоорын бек сананып алган. Школдыҥ кийнинеҥ Кемерово калада ӱренерге амадайт.
Бис ого једимдери мынаҥ да кӧп болзын, ачык јолында ончозын озолоп, командаларына база да кӧп јеҥӱлер экелзин деп кӱӱнзейдис!

Виктория БАДАКИНА, Эмина Кудачина
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина