Алтайдын Чолмоны

Јӱрӱм јӱрер арга берери

21.04.2023

1832 јылдыҥ кандык айыныҥ 20-чи кӱнинде Россияда баштапкы ла катап кан табыштырары једимдӱ ӧткӱрилген. Оны Петербургтыҥ акушери Андрей Мартынович Вольф ӧткӱрген. Эмди бу кӱнде орооныста Донордыҥ кӱни темдектелет.

Кажы ла кижи кемниҥ де јӱрӱмин аргадаарында бойыныҥ ӱлӱзин јетирер аргалу. Бу куру сӧстӧр эмес. Донор болорго кандый да аҥылу болор керек эмес, кӱӱн ле бир эмеш ӧй (кӧп лӧ дезе бӱдӱн-јарым саат) керек.

Алтай Республикада канды Кан табыштырар станцияда табыштырарга јараар. Бу станция керектӱ технологияларла јеткилделген. Оныҥ једимдӱ ижине јаан камаанын донорлор јетирет. Тергеебисте тургуза ӧйдӧ 700 кижи «Россияныҥ нерелӱ доноры» деген ат-нерелӱ. Олор 40-нӧҥ кӧп катап кан табыштырган.

АР-дыҥ «Кан табыштырар станция» деп казналык учреждениезиниҥ кӧргӱзӱлери аайынча эмдиги ӧйдӧ корпоративный донорство ӧзӱм алынат. Росгвардияныҥ, Калан јуур федерал службаныҥ, Россияныҥ МЧС-ыныҥ, Кижиниҥ тап-эриктерин ле потребительдердиҥ тап-эриктерин шиҥдеер федерал службаныҥ Алтай Республика аайынча башкартулары, ГАГУ-ныҥ, медицинский ле политехнический колледжтердиҥ студенттери канды јаантайын табыштырат.

Донор болотоны тоомјылу, сениҥ су-кадык кижи, эрчимдӱ гражданский кӧрӱмдӱ, телекейди оноҥ артык эдер кӱӱндӱ болгоныҥды темдектейт.

Кан табыштырарында кандый бир јеткер болбозын деп мындый ээжилерди буспас керек: эр улус бир јылда кӧп лӧ дезе беш катап кан табыштырар аргалу, ӱй улус тӧрт катап. Табыштырып турган канныҥ стандартный кеми — 450 мл, бу кижиниҥ эди-канында агып турган канныҥ 6,5–7 проценти.

Су-кадык, 18 јашты ашкан ла бескези 50 килограммнаҥ ас эмес, сифилис, туберкулез, СПИД, ВИЧ, вирусный ла кату оорулар јок кижи донор болор аргалу.

Кан табыштырарына белетенердеҥ озо бир кезек ээжилерди бӱдӱрер керек:

— ӱстӱ, каарган, ачу ла ыштаган, анайда ок сӱттеҥ белетелген курсактар, јымыртка ла сарју, шоколад јибес;

— ажанбай кан табыштырбас керек! Тату чай, морс, компот, минеральный суу ичер. Калаш, сушка, ӱс јогынаҥ сууда кайнаткан крупалар, макарондор јиир;

— кан табыштырардаҥ 48 саат озо ачу аш ичпес;

— 72 сааттаҥ озо аспириндӱ ле анальгетиктерлӱ эмдер јибес;

— эртен тура бир эмеш ажанар, ас ла дезе, 500 мл ӧрӧ адалган суузындардаҥ ичип алар керек;

— кан табыштырардаҥ бир саат озо таҥкылабас.

Учурлу болгоны: кан табыштырары — јеткер јок керек. Анда бир катап тузаланып турган ла стерильный инструменттер ле медициналык эдимдер тузаланылат.

Јылдыҥ ла 1,5 млн россияндарга кан керек болот: јолдордо јеткерге учурагандар, бала табып јаткан ӱй улус, башка-башка операциялар эттиртип јаткан оору улус, кату оорулу улус.

Су-кадыкты корыыр телекейлик организацияныҥ јетирӱлериле, јаантайын кан табыштырып турган улус ортостатистический кижидеҥ беш јылга кӧп јӱрет, јӱрек-тамырдыҥ ооруларыла ас оорыйт.

Кандый бир ӧйдӧ донордыҥ каны кажыбыска ла керектӱ болуп калар аргалу.

Кӱндӱлӱ донорлор! Јӱректереерде улуска јаан сӱӱш бар учун слерге быйан! Бойоордыҥ оогош бӧлӱгерди берип тура, слер оору улуска ижемји бередигер. Јӱрӱм јӱрер арга беретени — сӱрекей јаан сый. Оны Донор канында алып јӱрет!

Эл-јонныҥ су-кадыгыныҥ ла медициналык профилактиканыҥ тӧс јери ле Кан табыштырар станция