Аш-курсагысты орныктырар амадула

02.11.2023

Ӱлӱрген айдыҥ 28-чи кӱнинде «АМЗА» агропаркта «Аш-курсак. Аутентичный алтай национальный аш-курсакты орныктырары» деп адалган билим-јартамал керек-јарак ӧткӧн.

Горно-Алтайсктыҥ государстволык университединиҥ агротехнологиялардыҥ ла ветеринар медицинаныҥ кафедразы ӧткӱрген бу керек-јарактыҥ амадузы јылыйып јаткан аш-курсактарды белетеериниҥ технологияларын орныктырып, эл-јонныҥ јӱрӱмине кийдирери болуп јат.

Бу керек-јарак јуртээлем билимдердиҥ кандидады, ӧрӧ адалган кафедраныҥ доценти Айана Сумачакованыҥ шылтузында ӧткӧн деп айдар керек. Ол туку качаннаҥ бери республикабыстыҥ аймактарыла, јурттарыла јоруктап, јажы јаандай берген ӧрӧкӧндӧрлӧ туштажып, олордоҥ алтай аш-курсак, оны кайда, канайда белетегени, кайда, канайда адалатаны керегинде ле оноҥ до ӧскӧ јетирӱлер јууган.

«АМЗА» агропаркта ӧткӧн бу билим-јартамал керек-јарак алтай калашка, оныҥ бӱдӱмдерине, кажызын канайда белетейтенине учурлалган. Ол отты кӱндӱлееринеҥ башталганын темдектеер керек.

Физико-математический инженерно-технологический институттыҥ директоры, јуртээлем билимдердиҥ кандидады, доцент Наталья Попеляева башкарып турган ӧмӧлиги Айана Сумачакованыҥ мындый баштаҥкайын, ӧткӱрип турган учурлу ижин јӧмӧп турганын темдектеген. Јуулган улуска јарлу фото ло видеосогоочы Евгений Бутушевтиҥ «Чактар тӱбинеҥ» деп фильми кӧргӱзилген. РФ-тыҥ ла Алтай Республиканыҥ нерелӱ артисти Ирина Охринага башкарткан «Кӱн Керел» ӧмӧликтиҥ артисттери јаҥар кожоҥын сыйлагандар.

РФ-тыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи, АР-дыҥ Бичиичилер бирлигиниҥ турчызы Таукен Тазымаевич Яйтынов ло Горно-Алтайскта 7-чи таҥмалу школдо алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи, РФ-тыҥ нерелӱ ӱредӱчизи, РФ-тыҥ ӱредӱлигиниҥ кӱндӱлӱ ишчизи Юлия Альчиновна Мундукина бу керек-јаракка келгендерге алтай аш-курсактар керегинде куучындагандар.

Алтай аш-курсак аайынча ӧткӱрген билим-шиҥжӱ ижине тайанып, Айана Сумачакова алтай калаш керегинде солун јетирӱлер эткен. Јуулган улуста анда ла алтай калаштыҥ бӱдӱмдерин амзап кӧрӧр арга болды. Јӱзӱн-башка теертпек, боорсок, калтыр-ӧтпӧк лӧ оныҥ оноҥ до ӧскӧ бӱдӱмдери азыйда ада-ӧбӧкӧлӧристиҥ белетеген аайыла белетелген деп айдар керек. Калаштыҥ башка-башка бӱдӱмдерин Айана Сумачакова студенттериле кожо быжырган.

Бу јерлежистиҥ мындый баштаҥкайыла оморкоп, јаҥыс ла јӧмӧӧр керек. Оныҥ «калабыста кандый ла албатылардыҥ кухнялары бар, је алтай калаштыҥ бӱдӱмдерин садар јер јок» дегени јолду. Аргачыларга бу јанынаҥ сананар керек.

Кырчын ЯШЕВ
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина