«Ӧскӧн јеригер ундыбагар, балдар!»

10.12.2021

Кече, јаҥар айдыҥ 9-чы кӱнинде, Горно-Алтайскта Л.В. Кокышевтиҥ сӱр-кебери јуралган стрит-арттыҥ окылу ачылтазыныҥ јакшынак кӧдӱриҥизи ӧтти.

Бу јурук М.В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотеканыҥ ишчилери бӱдӱрип турган «Алтай литература цифралык бӱдӱмде» деген јаан ӱлекердиҥ бӧлӱги болот. Оны тергеебистиҥ јиит јурукчызы Аржан Ютеев Коммунистический проспектте 47 таҥмалу тураныҥ стенезине јураган.
Кӧдӱриҥи Лазарь Васильевичтиҥ «Ундыбагар» («Детям Алтая») деген ӱлгерин орустап бойы кычырган ӱнделтӱдеҥ (записьтеҥ) башталды. Поэттиҥ айткан сӧстӧри бӱгӱн де канча јылдар ӧткӱре тилдиҥ ӧҥзӱре сурагын кӧдӱрип, санандырат.
Јуулгандарга уткуулду сӧзинде Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин Л.В. Кокышевтиҥ алтай литературада учуры орус литературада А.С. Пушкинниҥ учурындый болгонын айтты. «Јеткердеҥ улам оныҥ јӱрӱми 42 ле јаштуда ӱзӱлген де болзо, ол бу ӧйдиҥ туркунына кичӱ Тӧрӧлиниҥ культуразыныҥ ӧзӱмине јаан камаанын јетирген» — деп, башчы темдектеди.
Каланыҥ башкартузыныҥ јааны Ольга Сафронова поэттиҥ бу сӱр-кебери Горно-Алтайскта андый јуруктардыҥ ӱчинчизи, олор калабыстыҥ чырайын аҥылап, јарандырып турганын айтты. «Ӧткӧн чактыҥ 80 јылдарында алтай калыктыҥ бичиичизине учурлай Горно-Алтайсктыҥ оромы ла переулогы адалган — деп, ол темдектеди. — Бу арт-объект анчада ла јашӧскӱримге јайалталу ла тоомјылу бичиичизи, јерлежи керегинде эзедип турар». О. Сафронова ӱлекерди белетеген «Алтай Республиканыҥ библиотекалык биригӱзи» тергеелик јондык биригӱге ле јурукчы Аржан Ютеевке каланыҥ эл-јоныныҥ адынаҥ јаан быйанын айтты.
Эл Курултайдыҥ ла АР-дыҥ депутаттарыныҥ адынаҥ јуулгандарды арт-объекттиҥ ачылтазыла парламентарий Петр Попошев уткуды. «Канча да јылдар ӧдӱп калза, јайалталу бичиичибистиҥ јайааны бисти, келер ӱйелеристи јаантайын јилбиркедип, санандырып турар. Бойыныҥ ӧйинде эл-јонныҥ арга-кӱчиле сӱӱген поэдиске бюст тургузылган эди. Эмди дезе мындый јакшынак, јаан кереес ачылып јатканына сӱӱнип, ончобысты уткуйдым, ӱлекерди јӱрӱмде бӱдӱргендерге алкыш-быйан болзын» — деп, депутат айтты.
Кӧдӱриҥиде уткуулду сӧстӧрин онойдо ок бичиичиниҥ кызы Светлана Лазаревна Кокышева айтты: «Тӧрӧлисте јииттер бойыныҥ культуразына, тӱӱкизине баштанып турганы оморкодулу. Бисте эмди адамныҥ мындый сӱр-кебери барына каланыҥ башкартузына, Аржан Ютеевке ле ӱлекерди тӧзӧгӧн эл библиотеканыҥ ишчилерине јаан быйаным јетиредим».
Россияныҥ Јурукчылар биригӱзиниҥ турчызы, культурада ла санатта једимдери учун АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ сыйыныҥ, Г.И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ лауреады Аржан Ютеев уткуулду сӧзинде бу стрит-артты јӱрӱмде бӱдӱреринде турушкандарга быйанын айдып, тергеебистиҥ атту-чуулу улузы эмдиги ӱйеге бай ла учурлу энчи артыргызып, јииттердиҥ ӧзӧгине Тӧрӧлиниҥ, калыгыныҥ чындык балдары болорго оҥдомол салганын темдектеди.
Ӱлекердиҥ тӧзӧӧчилериниҥ бирӱзи, эл библиотеканыҥ ишчизи Рада Кулееваныҥ айтканыла, ӱлекер кеминде иштер алтай балдар, эл-јон тӧрӧл литературазыла јилбиркеп, оны кычырып турзын деген санаала эдилет. «Стрит-артты јураарга бу тураныҥ стенезин талдап алганыс база тегиндӱ эмес болуп калды. 1975 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 7-чи кӱнинде мынаҥ ыраак јок јерде улу поэдистиҥ јӱрӱми ӱзӱлген…».
Быјыл кӱскиде бу турага одоштой турган эҥирги школ кӱйӱп калганы кунукчылду. Эмди оныҥ ордында сквер јазалар ла улус Горно-Алтайсктыҥ ӧзӧгинде улу поэдистиҥ чырайына кӧрӱп, амырап, сананып, айса болзо, јуранып, ӱлгерлер чӱмдеп отурар јакшынак јер болор.

Эмина КУДАЧИНА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуругы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина