Аҥдаш — јадын-јӱрӱмниҥ јаҥжыккан бӱдӱми

10.07.2018

«Алтай Республиканыҥ јеринде аҥдаш ла аҥ-куш байлыктарды чеберлеери керегинде» республикан јасактыҥ 4.1 тизиминиҥ некелтелерин бӱдӱрери аайынча сурактар јанынаҥ ишмекчи группаныҥ јууны Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ аграрный политика, экология, ар-бӱткенди тузаланары аайынча комитединиҥ председатели Василий Манышевтиҥ башкартузыла ӧтти. Ол тизимде айдылганыла, республиканыҥ кажы ла муниципал аймагында муниципал тӧзӧлмӧниҥ јериниҥ 50 проценттеҥ ас эмес, улус буудагы јогынаҥ једер јерлерде аҥдайтан јерлер тӧзӧлӧр учурлу.

Ишмекчи группаныҥ јууныныҥ ижинде турушкан: республикан парламенттиҥ профильный комитеттериниҥ председательдери Вячеслав Уханов, Виктор Хабаров, Сергей Ефимов, Виктор Ромашкин, «Сапсан» ООО-ныҥ директоры Александр Рожаев, «Ӱч-Сӱмер» АО-ныҥ генеральный директорыныҥ ордынчызы Сергей Нестеров.

Jуунныҥ туружаачылары ӧрӧ адалган јасактыҥ ол тизиминде айдылган некелтелерди Кӧксуу-Оозы аймакта АР-дыҥ аҥ-кушты корыыры, тузаланары ла орныктырары аайынча комитеди ле «Сапсан» ООО (30.12.2015 ј.), «Ӱч-Сӱмер» АО (19.03.2012 ј.) ортодо аҥээлемдик јӧптӧжӱ тургузар тушта бӱдӱрбей турганыла колбулу суракты шӱӱжип кӧргӧн.
Бу сурак јанынаҥ јетирӱ эдип тура, Василий Манышевтиҥ темдектегениле, Алтай Республиканыҥ муниципал јаҥыныҥ органдарыныҥ јасакчыларга эткен баштанузы аайынча ӧрӧ адалган республикан јасакка кубулталар кийдирилген. Jе јасактыҥ ол ээжи-нормазын бир канча аймактарда бӱдӱрбеген. Кӧксуу-Оозы ла Майма аймактарда уур-кӱч айалга тӧзӧлип калган: ол аймактарда улус буудагы јогынаҥ једер јерлерде аҥдайтан арга јок болуп калган.

Парламентарийдиҥ айтканыла, Кӧксуу-Оозы аймакта «Сапсан» ООО ло «Ӱч-Сӱмер» АО аҥ-кушты корыырыныҥ комитедиле аҥдайтан јерди 49 јылга арендага тузаланары јанынаҥ јӧптӧжӱ тургускан. Республикан јасак чыдулар алган кийнинеҥ, «Сапсан» ООО арендага алган јерлердиҥ гран-кыйузына мындый јерлер база кирген: «Кӧксуу-Оозы аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ административный гран-кыйузында јерлер (ар-бӱткенниҥ Кадындагы государственный биосферный заповеднигиниҥ, ар-бӱткенниҥ «Ӱч-Сӱмер» паркыныҥ јерлеринеҥ, јолдордоҥ, јурттардаҥ, аҥныҥ чедендериниҥ јерлеринеҥ башкалары). Аҥдайтан јердиҥ текши кеми — 982508 гектар. Аҥдайтан јердиҥ гран-кыйузына кирип турган агаштарлу јердиҥ арендазы учун јылына тӧлӧйтӧн акчаныҥ кеми 19733 салковой 16 акча. Тындулардыҥ телекейиниҥ объекттерин тузаланганы учун јылдык јуунты акчаныҥ кеми 181605 салковой.
«Ӱч-Сӱмер» акционер общество керегинде айтса, аренданыҥ јӧптӧжӱзи 2012 јылда база 49 јылга тургузылган, Кӧксуу-Оозы аймакта арендага алылган аҥдаар јерлердиҥ кеми 120,258 муҥ гектар.

Шӱӱжӱ ӧдӧр тушта јурттарда јаткан улус элик адарына јараду-лицензия аларга, канча кире акча тӧлӧӧр учурлу деп, депутаттар сураган. Александр Рожаевтиҥ айтканыла, Кӧксуу-Оозы аймактыҥ улузы 5 муҥ салковой тӧлӧӧр, арткан улус — 10 муҥ салковой. Лицензиялардыҥ лимиттериниҥ кӧбизи аймактыҥ улузына келижет. Оноҥ «Сапсан» ООО-ныҥ директорыныҥ јетиргениле, олордыҥ штадында 7 егерь, бир бухгалтер. Коммерциялык аҥдаш олордыҥ ижиниҥ тӧс ууламјыларыныҥ бирӱзи болот. Олор јӱк ле аҥдаарына лицензиялар сатса, бойына акча иштеп алып болбос. Оныҥ да учун олор башка-башка јеткилдештер јанынаҥ база иштейт, ол тоодо туризмле колбулу јеткилдештер аайынча база.
Василий Карманчиновичтиҥ темдектегениле, аҥдаш ООО-го экономикалык иш болуп турган болзо, аймактыҥ, республиканыҥ албаты-јонына јадын-јӱрӱмниҥ јаҥжыккан бӱдӱми болуп јат. Вячеслав Уханов бу организациялар эл-јонго јетирӱлер эдип турзын деген кӱӱнземелин айткан. Бойыныҥ коллегазын јӧмӧп тура, Сергей Ефимовтыҥ темдектегениле, бисте «прозрачность» кӧп болзо, ол тушта сурактар да ас болор. Анайда ок јербойыныҥ улузыныҥ аҥдашка лицензия садып алары јанынаҥ јилбӱлери кыспакталбас учурлу деп айткан.

Jуунныҥ уч-турултазыла Кӧксуу-Оозы аймакта улус буудагы јогынаҥ једер јерлерде аҥдайтан јерлер тӧзӧӧр арганы кӧрзин деген шӱӱлте эдилген. Мындый ченемел бар: Чой аймакта аҥдайтан јерди тузаланаачы ол алган јерлериниҥ кезигинеҥ бойыныҥ кӱӱниле мойножып ийерде, улус аҥдайтан андый јерлер јербойында тӧзӧлгӧн.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина