Алтайдын Чолмоны

Jаан jӱрӱмге jол баштаган…

30.10.2018

Ӱлӱрген айдыҥ 20-чи кӱнинде Оҥдой аймактыҥ Јодро јуртыныҥ Культура байзыҥында баштамы школдыҥ 60 јылдыгына учурлалган јаан байрам ӧтти.

Тӧрӧл школын байрамыла уткыырга школды башка-башка јылдарда божоткондор, Инегендеги јурт јеезениҥ ӱредӱчилери ле айылчылар келди. Ӱренчиктер јуулгандарга байрамдык концертин бийик кеминде кӧргӱсти. Бу јаан керекте бастыра јурттыҥ албатызы эрчимдӱ турушты.

Уткуулду сӧстӧрин јурт јеезениҥ јааны Игорь Аткунов, Оҥдой аймактыҥ администрациязыныҥ ӱредӱлик бӧлӱгиниҥ башкараачызы Инга Тенгерекова, Инегендеги орто ӱредӱлӱ школдыҥ, Кичӱ-Инегендеги баштамы школдыҥ ӱредӱчилери, школды божоткондор ло филология билимдердиҥ докторы Тамара Садалова айткан.

РФ-тыҥ Госдумазыныҥ депутады Родион Букачаковтоҥ уткуулду телеграмма келген: «Бу јакшынак кӱнле кӧп учурлу керектер ле иштер колбулу. Олор јаҥыс ла ӱренчиктерге, ӱредӱчилерге ле школды божоткондорго эмес, је онойдо ок бастыра јуртка јаан учурлу болуп јат. Школыгар тоомјылу улус таскадарында оноҥ до ары ороонныҥ јозогы болзын ла олор бийик једимдериле, јеҥӱлериле тӧрӧл јуртыныҥ адын бийик кӧдӱрип турзын. Ӱренчиктерге кару школы экинчи айылы болуп, эҥ ырысту ӧйди керелеген темдек болуп артсын».

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ ӱредӱлик, культура, спорт, јашӧскӱримниҥ политиказы, јондык биригӱлер ле СМИ-лер аайынча комитединиҥ јааны Вячеслав Уханов уткуулду сӧзинде онойдо ок бу кӱнде Алтай тилдиҥ кӱни ле алтай литератураныҥ классиги Л. В. Кокышевтиҥ чыкканынаҥ ала 85 јылдыгы темдектелип јатканын айтты. Ол ас тоолу балдар ӱренер школдордыҥ јурттыҥ ӧзӱминде јаан камаанына ајару этти. «Школ јогынаҥ келер ӧй алаҥзулу. Оогош јурттагы школ јӱк ле балдардыҥ ӱренер јери эмес, ол онойдо ок бастыра јурттагы улустыҥ культуралык тӧс јери болуп јат. Ӱредӱзиниҥ чыҥдыйыла оогош школдор толо школдордоҥ, гимназиялардаҥ, лицейлердеҥ бир де артпайт. Келер ӧйдӧ ас тоолу балдар ӱренер јурттагы школдыҥ ӧзӱминиҥ программазы ӱредӱликтиҥ национальный кеминде тӧс бӧлӱктердиҥ бирӱзи болор учурлу» — деп, парламентарий темдектеди.

Вячеслав Уханов јаш ӱйени ӱредеринде ле таскадарында јаан једимдери, узак јылдарга ӱредӱликте ак-чек ле эрчимдӱ иштегени учун АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Јодрогы баштамы школдыҥ директоры Айна Николаевна Садалованы кайралдады. Баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Светлана Васильевна Манатаевага профессионал педагогикалык узы, јаш ӱйени узак јылдарга ӱреткени ле таскатканы учун АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ ӱредӱлик, культура, спорт, јашӧскӱримниҥ политиказы, јондык биригӱлер ле СМИ-лер аайынча комитединиҥ Быйанду самаразы табыштырылды. Ондый ок Быйанду самаралар ӱренчиктерге јаантайын болужын јетирип турган јиит аргачылар, крестьян ээлемдердиҥ јаандары Аржан Васильевич Такинге ле Кайрал Михайлович Топтыгинге табыштырылган.
Тергеебистиҥ башчызы Александр Бердниковтыҥ, депутат Вячеслав Ухановтыҥ, аймактыҥ муниципал тӧзӧлмӧзиниҥ јӧмӧлтӧзиле школдо тудум иштерге республикан ла муниципал бюджеттердеҥ 1800 муҥ салковой кире акча чыгарылган. Ол акчага школдыҥ туразына коштой јаҥы кыптар тудулган ла ондо јаҥы пищеблок, ажанар јер ле јылу туалет јазалган. Онойдо ок эски шифер јабынтыныҥ ордына профлисттеҥ јаҥызы эдилген.

Школдыҥ директоры А. Садалова школго јаантайын болужын јетирип турган улуска јаан быйанын айтты: А. Такинге, К. Топтыгинге, А. Какашевке, А. Янкубаевке, Р. Семендеевке, Н. Какашевага, В. Торломоевага. Онойдо ок ол школдо балдар ӱренер ле олорды таскадар айалгаларды јарандырарына ӧткӱрилген јазашту иштер эдилгени учун јаан быйанын Алтай Республиканыҥ башчызы А. Бердниковко, АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ депутады В. Ухановко, «Оҥдой аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ депутаттар Совединиҥ председатели М. Бабаевке, Оҥдой аймактыҥ администрациязыныҥ ӱредӱлик бӧлӱгиниҥ башкараачызы И. Тенгерековага айтты.

Байрам тужында Јодродогы школдыҥ иштеп баштаган чокым кӱни јарт эмес болгоны темдектелди. Јаан јаштулардыҥ айтканыла, Ак Боом ло Јодро јурттарда школдор 30-чы јылдарда ачылган. Эмдиги турада школ 1958 јылдыҥ кӱзинеҥ ала иштеп баштаган. Оноҥ озо балдар барак ошкош турада ӱренгендер.

Школ иштеген ӧйгӧ оны 367 бала ӱренип божоткон. Школды божоткондордыҥ кезиги черӱчил ууламјыны талдап алган (Э. Янкубаев, С. Кыймыштаев, Д. Мендешев, Р. Какашев, А. Такина, Е. Тайлашева), МВД-ныҥ органдарында узак ӧйдиҥ туркунына Р. Диятов иштейт, јаргы приставтардыҥ службазында — В. Дугашев, Э. Салтунова. Бу школды божоткондор ортодо тергеебистиҥ јарлу улузы: филология билимдердиҥ докторы, ЮНЕСКО-ныҥ Россиядагы комиссиязыныҥ Алтай Республика аайынча каруулу качызы Тамара Садалова, кожоҥчы Вадим Дугашев, экономикалык ӧзӱм ле туризм аайынча министерствоныҥ специализи Амаду Ачапов, албатылык устар Айсулу Такина, Анжела Такина, Анжела Боконокова, РФ-тыҥ физический культуразыныҥ ла спортыныҥ отличниги, АР-дыҥ нерелӱ тазыктыраачызы, Россияныҥ самболо спорттыҥ узы Эзен Семендеев, СССР-дыҥ спортыныҥ узы Александр Башпаков, аргачылар Галина Топтыгина, Кайрал Топтыгин, Амаду Какашев, Аржан Такин, Наталья Семендеева, Валерий Хабаров, Петр Ачапов ло оноҥ до ӧскӧлӧри.

Башка-башка јылдарда мында ӱредӱчилер болуп Нина Николаевна Пупышева, Валентина Мефодьевна Куранакова, Прасковья Арсентьевна Адышева, Григорий Григорьевич Куранаков, Татьяна Александровна ла Ефросинья Александровна Таштамышевалар, Полина Павловна Боронова, Галина Абрамовна Саруева, Светлана Николаевна Бадыева, Екатерина Петровна Семендеева, Светлана Павловна Боронова (Топтыгина), Александра Алексеевна Байрымова, Танза Тучинович Судуев, Галина Васильевна Баяндина (Хабарова), Светлана Ивановна Кургулова, Нина Сергеевна Бокчукова, Лидия Владимировна Термишева, Раиса Степановна Дугашева, Юлия Григорьевна Сакашева, Серафима Васильевна Титанышева, Клара Кедешевна Пиянтинова, Лидия Сергеевна Адыякова, Клара Единовна Ередеева, Елена Ивановна Тайлашева, Лариса Александровна Хабарова, Людмила Михайловна Чийбунова, Ольга Кожоновна Семендеева, Клара Васильевна Четпоева, Аржана Николаевна Токина ла ӧскӧлӧри де иштегендер. Школ ару ла јылу болорын кичеегендер — Маина Учуровна Тойлонова, Татьяна Учуровна Кураганова, Александра Борисовна Термишева, Неля Сергеевна Кыймыштаева, Наталья Николаевна Дугашева, Неля Ивановна Семендеева.
Тургуза ӧйдӧ баштамы школдо 20 бала ӱренет, школго белетеер группада — 15.

Н. САДАЛОВА