«Торко Чачак» кичӱ најыларын кычырат

02.11.2018

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда ӱлӱрген айдыҥ 30-чы кӱнинде наадайлардыҥ «Торко Чачак» деп адалган ойын-кӧргӱзӱзиниҥ премьеразы ӧтти.

Наадайлардыҥ «Торко Чачак» деп ойын-кӧргӱзӱзин режиссер, Калмыкияныҥ санадыныҥ нерелӱ ишчизи Баатр Колаев РФ-тыҥ нерелӱ артизи, јарлу режиссер Ногон Шумаровтыҥ инсценировказы аайынча тургускан. Мынаҥ озо бисте качан да наадайлардыҥ ойын-кӧргӱзӱзи тургузылбаган. Шак бу кӧргӱзӱ эл театрдыҥ, режиссердыҥ баштапкы ченелтези деп айдарга јараар. Ӧскӧ талаларда бойлорында наадайлардыҥ театрлары бар, олор мӧрлӱ, једимдӱ иштеп јаткандары јарлу. Бисте бу ойын-кӧргӱзӱ «Кичӱ Тӧрӧлиниҥ культуразы» деген федерал партийный ӱлекердиҥ «Театр — балдарга» деген ууламјызы аайынча ӧдӧт.

Јайаан јайалталу режиссер Б. Колаев бойыныҥ ӧйинде эл театрда «Вишневый сад» (А. Чехов) деп ойын-кӧргӱзӱни тургусканын кӧрӧӧчилер јакшы билер. Айдарда, режиссердыҥ бу јорыкта балдарга учурлап тургускан ойын-кӧргӱзӱзин база бир једимдӱ јайаан ижи деп айдарга јараар.

«Торко Чачакты» сценада тургузары аайынча иш эрте, изӱ јайда башталган болуптыр. Наадайлардыҥ амалдайлары (масказы) аҥылу јакылтала Хакасияда белетелген. Амалдайлар москодоҥ белетелгени солун. Ойын-кӧргӱзӱде театрдыҥ тогус актеры ойноп јат. Торко Чачакты — Арунай Тазранова, Балыкчыны — Эмиль Садыков, Эјийди, Алтынайды — Вера Сумачакова, Кӧрмӧсти — Айдар Унатов, Телтекпейди — Эмил Колбин, Кара-Каанды, Эрлик-Каанды — Эмиль Садыков, Кара-Каанныҥ эпшилерин Алина Попошева, Эльмира Челтенова, Вера Сумачакова, јиитти, тайгылды, атты Байыр Турлунов бийик кеминде, чындык ойнодылар. Кӧргӱзӱ орус тилле ӧткӧн, је Торко Чачактыҥ кожоҥын Жанетта Тонова алтайлап кожоҥдоды.

«Торко Чачакта» ак ла караныҥ, ӱстиги ле алтыгы ороондордыҥ ак ла кара ийделериниҥ тартыжузы, ару, агару сӱӱш каразына олјолоткон, кынјылаткан улусты јеҥип чыгат. Бӱдерде ле ич телекейи ару, курчу-куйагы бек Торко Чачактый, Балыкчыдый, Торко Чачактыҥ ада-энезиндий улус арузыла, керсӱзиле, јалакайыла јӱрӱмди кееркедет. Телтекпейлер, Кара-Каандар, кӧрмӧстӧр бойыныҥ ла телекейинде кезерлер, бийлер ине. Ӧйи, салымы олордыҥ кыска…

Режиссер Баатр Колаевтиҥ айтканыла, бу ла јуук ӧйдӧ театрдыҥ актерлоры «Торко Чачакла» аймактардыҥ јурттарыла јорыктап, кичинек кӧрӧӧчилерди сӱӱндирер. Наадайлардыҥ кӧргӱзӱзи, ойыны сӱреен солун, јилбилӱ. Режиссердыҥ темдектегениле, сценограф Валерий Тебековтыҥ, наадайлар аайынча јурукчы Вера Чаптыкованыҥ, кӱӱ чӱмдеечи Александр Трифоновтыҥ јайаан ижи бир ле ууламјыла, эптӱ, кӧнӱ, тӧзӧмӧлдӱ, чыҥдый болгон. Јарык аайынча јурукчылардыҥ, Баатр Колаевтиҥ, Денис Унатовтыҥ ижи база бийик кеминде болды.

Темдектезе, Телтекпейдиҥ, Кара-Каанныҥ, кӧрмӧстиҥ кеп-кийимдери, амалдайлары олордыҥ кылык-јаҥын, казыр, килеерин билбес кылыгын кӧргӱзет. Је Торко-Чачактыҥ, Балыкчыныҥ эмезе кызычактыҥ ада-энезиниҥ тӧп, јобош, јалакай кылык-јаҥы кеберинде, чырайында.

Кӱчӱрген айдыҥ 22-24 кӱндеринде эл театрда балдарга ла јашӧскӱримге учурлалган ойын-кӧргӱзӱлердиҥ «Торко Чачак» деген талалык фестивали ӧдӧр. Айдарда, режиссер Баатр Колаевтиҥ тургускан «Торко Чачагы» јаан јилбӱӱде болорында алаҥзу јок.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина