Шӱӱжӱде – агаш байлыктыҥ сурактары

27.11.2018

«Россия Федерацияныҥ агаш комплексиниҥ 2030 јылга јетире ӧзӱминиҥ стратегиязын» јӱрӱмде бӱдӱрер иштердиҥ планы Федерация Совединиҥ аграр — аш-курсак политика ла ар-бӱткенниҥ байлыктарын тузаланары аайынча комитетиндеги Экспертно-консультативный советтиҥ јуунында шӱӱжилген.

Экспертный советтиҥ башкараачызы сенатор Татьяна Гигельдиҥ айтканыла, агаш комплекстиҥ 2030 јылга јетире ӧзӱминиҥ стратегиязы аайынча совет эки јылга улай иштеп келген. Бу документ РФ-тыҥ башкарузында јӧптӧлгӧниле иш тӱгенбеген, «агаш комплекстиҥ сурактары бӱгӱн там курчыган» деп, ол ајарган.

Агаш кодекс јӧптӧлгӧн ӧйдӧҥ ала ого 40-нӧҥ ажыра кожулталар эдилген, агашты тузаланары ла орныктырып ӧскӱрери аайынча јаан учурлу јасактар јӧптӧлгӧн деп, Татьяна Гигель куучындаган. «Федерация Совединде агаш комплекстиҥ сурактары калганчы ӱч јылдыҥ туркунына јаантайын ајаруда болуп, бастыра јанынаҥ шӱӱжилет» – деп, ол айткан. Онойдо, сенаторлордыҥ ла эксперттердиҥ, анайда ок тергеелердиҥ (РФ-тыҥ 60 тергеезиниҥ шӱӱжилген сурак аайынча санаа-кӱӱни угулган) шӱӱлтелери ајаруга алынзын деп, јаан иш эдилген. Оныҥ шылтузында «Агаш ээлем», «Билим ле кадрларла јеткилдеш», «Агашты орныктырары», «Агашты белетеер ле агашла иштеер промышленность» деген тӧзӧлгӧ бӧлӱктер Стратегияга кирген, «Агаш комплекстиҥ айалгазы» деген бӧлӱкте дезе советтиҥ министерствого ийген јетирӱлери тузаланылган.

Федерация Совединиҥ кӱски сессиязыныҥ планына Экспертный совет Стратегияны бӱдӱрериле колбулу бир канча иштер кийдирген. Олордыҥ тоозында агашпромышленный комплексти билим ле ӧскӧ дӧ кадрларла јеткилдеериниҥ сурактары, агаш ээлемде иштеген предприятиелердиҥ ижин транспортло јеткилдеерин јарандырары, агаштаҥ туралар тудар ууламјыны ичкерледери аайынча кӱрее-куучындар ӧткӱрери темдектелген.

Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ, бӱдӱреечи јаҥныҥ федерал ла тергеелик јаҥдарыныҥ ижинде агаштаҥ туралар тударыныҥ сурактары калганчы эки-ӱч јылдыҥ туркунына јаан ајаруда болгонын Татьяна Гигель темдектеген. «Федерация Соведи, оныҥ профильный комитеди, агаш комплекс аайынча Экспертный совет ле бу ууламјыда иштеген профессионал-јондык биригӱлер агаштаҥ туралар тудар суракка јаан ајару эткени бого јӧмӧгӧн» – деп, парламентарий ајарган.

Экспертный советтиҥ јуунында Федерация Совединиҥ турчылары, федерал министерстволордыҥ ла ведомстволордыҥ чыгартулу улузы, эксперттер турушкан.

Аграр – аш-курсак политика ла ар-бӱткенниҥ байлыктарын тузаланары аайынча комитеттиҥ Татьяна Гигель ӧткӱрген база бир јууны агашту јерлердиҥ аш-курсак болгон ло јадын-јӱрӱмде тузаланган ӧскӧ дӧ байлыктарын улус таҥынаҥ бойына белетеген ишти јасак кеминде ээжилеерин јарандырарына учурлалган.

Јуунда Россия Федерацияныҥ Агаш кодексине ле «Потребительский кооперация керегинде» федерал јасакка кожулталар ла кубулталар белетеер сурактар шӱӱжилген.

Татьяна Гигельдиҥ јетиргениле, Агаш кодекске јаҥы тизимдер кожор ӱлекер белетелет, олор агашту јерлерде белетелген байлыктар деген оҥдомолды јасакка кийдирериле, мындый байлыктарды улустаҥ садып аларын ээжилеериле колбулу.

Јасактыҥ ӱлекери агашту јерлердиҥ аш-курсак ла агаш эмес байлыктарын, эм ӧлӧҥдӧрди белетеер ле садар ишти тап-эрик тӧзӧлгӧлӧ јеткилдеп, ӧзӱмине јӧмӧӧр, анайда ок јурт јерлердиҥ улузын иштеер јерлерле јеткилдеп, јонјӱрӱмдик сурактарына болужар амадулу.

Јерлик ӧзӱмдерди јуурыныҥ ла оноҥ аш-курсак ла ӧскӧ дӧ не-неме белетеериниҥ, бу бӧлӱктиҥ ле потребительский кооперацияныҥ ӧзӱмин јӧмӧӧр айалгалар тӧзӧӧриниҥ сурактары Федерация Совединде јаҥыс катап эмес шӱӱжилгенин Татьяна Гигель айткан. Онойдо, агашту јерлердиҥ участокторын аш-курсак байлыктарды ла эм ӧлӧҥдӧрди јууп белетеерге улуска удурумга тузаланарга (арендага) берери Экспертно-консультативный советтиҥ јуунында кӧрӱлген.

Комитеттиҥ јуунында аргачылыктыҥ чыгартулу улузы ла эксперттер турушкан. Олор јерлик ӧзӱмдерди јуурыныҥ ла оноҥ аш-курсак ла оноҥ до ӧскӧ не-неме белетеериниҥ административно-правовой ло акча-манат ла экономикалык сурактарын, ол тоодо потребительский кооперацияныҥ ӧзӱминиҥ сурактарын шӱӱшкен. Анайда ок јасактыҥ ӱлекерин чокымдаар шӱӱлтелер айдылган.

Јасактыҥ ӱлекеринде агашту јерлерде ӧскӧн аш-курсакка тузаланган ӧзӱмдерди ле агаш эмес ӧскӧ дӧ байлыктарды јуурын ла белетеерин, ол тоодо аргачылардыҥ јууп белетегенин ле улустыҥ таҥынаҥ бойына јууганын чокымдаар, агашту јерлерди јерлик ӧзӱмдер јуурга удурумга эмезе кыска ӧйгӧ тузаланарга берерин ээжилеер, эл-јонноҥ мындый байлыктарды садып аларын тап-эрик тӧзӧлгӧгӧ тургузар ла оноҥ до ӧскӧ сурактарды чокымдаар шӱӱлтелер айдылган.

Адалган ӱлекер баштапкы кычырышта кӧрӱлерине белетелет.

Эл Курултайдыҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина