Мал кыштадары тӧс ајаруда

11.01.2019

Кош-Агаш аймактыҥ администрациязыныҥ јурт ээлем аайынча бӧлӱгиниҥ јетиргениле, быјыл јербойында 74501 тын мал кыштадылат.

Чуйдыҥ телкем јалаҥдарында јабак сӧӧктӱ Василий Казетович Яданов бир ӱӱр кой кабырат. Ол јербойыныҥ ла кижизи, бастыра јӱрӱмине тӧрӧл Ортолык јуртында јаткан. Колхоз тужында сарлыктар кабырган, эмди дезе койлор кабырат. Койлоп јӱргени туй ла 25 јыл боло берди. Ченемели јаан малчы тургуза ӧйдӧ јербойындагы улустыҥ койлорын јууп кабырат. Василий Казетовичтиҥ уулдары, адазы ла чылап, база мал-ашта иштеп тургандар. Јааны — Ортолыктыҥ ары јанында тайгада, оогожы — Улаган аймакта. В. Яданов койды јойу кабырып, Алтайыныҥ ару кейиле тынып јӱрерге јакшызынат. Быјылгы кыш јымжак башталган, малдыҥ одорлоры мынаҥ да ары туй кӱрттелбес деп, ол иженет.

2018 јылда Кош-Агаш аймакта мал-аштыҥ азыралын белетеери јанынаҥ кыра ижинде јурт ээлемниҥ 16 тӧзӧлмӧзи турушкан болгон. 2017 јылда 1500 гектар јерлерде кыра ижи ӧткӧн болзо, 2018 јылда 541,2 гектар кыралар ӱренделген. Тоо-кӧргӱзӱлердиҥ кеми астаганы ай-кӱнниҥ айалгаларыла колбулу болгон. Јай изӱ ле кыраларды сугарары јанынаҥ айалга кӱч болгонынаҥ улам, јер кадып, ӧлӧҥ кӱйӱп, калас иш болор деп, јурт ээлемниҥ тӧзӧлмӧлӧри кыра саларын киреледип ийген.

Аймакта мал-ашка белетелген азыралдыҥ кемин арбындадарга болуп, башка аймактардаҥ ла айылдаш Алтай крайдаҥ кату ла концентрированный азырал экелери јанынаҥ иш тӧзӧлгӧн.

Јербойында кату азыралдыҥ керектӱ ӧйдӧ тузаланатан артыкташ 670 тонназы белетелген. Мал-ашты кыштаҥ кеминде чыгарарына азырал једер деп айдарга јараар. Ӱзеери кыштыҥ бажы јымжак, кар ас, одорлор ачык болгоны база јарамыкту.

Јаан кар тӱжерине аймактыҥ ээлемдери база белен. Ондо мындый учуралдарга керектӱ техника ла одыру-сӱркӱштер јеткилинче.

«Кош-Агаш аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ администрациязыныҥ јурт ээлем јанынаҥ специализи Мӧрлӱ Суразовтыҥ јетиргениле, калганчы ӧйлӧрдӧ ээлемдердиҥ мал-ажына бӧрӱлер табарып, каршузын јетирери кӧптӧйт. Бу сурак јаантайын аҥылу ајаруда тудулат. Онойып, эмди аймактыҥ администрациязыныҥ ишчилериниҥ тоозында бӧрӱге аҥдаар ишчиниҥ ставказы бар (2018 јылдыҥ чаган айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала). Сергей Бойдоев јараду бичиктӱ аҥчыларла кожо бӧрӱлерге аҥдаарын башкарат. Ӧлтӱрген кажы ла бир бӧрӱ учун аймактыҥ администрациязы 2500 салковой сый-акча тӧлӧйт. Онойдо ок Алтай Республиканыҥ јерлик аҥ-кушты корыыры, тузаланары ла орныктырары аайынча комитеди аҥчыларга ол ло ӧлтӱрген бир бӧрӱ учун (келиштире документтер аайынча) база 3000 салковойдоҥ сый-акча берет.

2017 јылда јербойында ӧлтӱрген 77 бӧрӱ учун Кош-Агаш аймактыҥ бюджединеҥ аҥчыларга 192000 салковой акча тӧлӧлгӧн болгон. 2018 јылда чаган айдаҥ ала кӱчӱрген айга јетире ӧйдиҥ туркунына казыр 108 тынду јоголтылган, мындый иш бӱдӱрген аҥчыларга 270 муҥ салковой акча тӧлӧлгӧн.

Тургуза ӧйдӧ мал-ашты кыштадарыла колбулу бастыра сурактарды аймактыҥ башкартузы кату шиҥжӱде тудат.

Э. КУДАЧИНА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина