Алтайдын Чолмоны

Јолдор каланыҥ чырайын керелейт…

29.01.2019

Коммунальный ээлемниҥ башкартузыныҥ ла «Горно-Алтайск кала» муниципал тӧзӧлмӧниҥ 2035 јылга јетире јондык-экономикалык ӧзӱми аайынча стратегиязыныҥ јетирӱлериле,

Горно-Алтайск калада јаткан кажы ла 1 муҥ кижиге 518-теҥ кӧп кӧлӱк келижет.

Эртен тура шакпыртту «час пик» ӧйинде јолдордо јеҥил кӧлӱктердиҥ тоозы бир саатта 9 муҥга једет, кош тартар кӧлӱктер — 0,3 муҥга.

Оныҥ да учун јолдорло јӱрер айалгалар эптӱ болорына, олорды јазаар иштерди јеткилдеерине кӧп акча-манат керектӱ болот.

2018 јылда ондый иштерге 81270,05 муҥ салковой чыгарылган болгон. Јайгы ла кышкы ӧйлӧрдӧ јолдор чеберлееринде «Дорожник» АО, «Майминское ДРСУ», «Дормостстрой» ООО-лор, таҥынаҥ аргачылар О. И. Мартынов ло В. М. Галкин иштеген.

Коммунальный ээлемниҥ башкартузыныҥ јетиргениле, јолдордо јӱреринде јеткер болдыртпазын јеткилдеерге, олордыҥ кырларында таштар, чийӱлер, кӧлӱктер токтоп турар јерлер будылган.

2018 јылда Горно-Алтайсктагы јолдорды јазаарына 33030,30 муҥ салковой акча чыгарылган (32700 муҥ — республикан бюджеттеҥ, 330,30 муҥ салковой — јербойыныҥ бюджединеҥ).

Кыска ӧйдиҥ туркунына мындый оромдордо јолдор јазалган: Ленинниҥ оромындагы 86 таҥмалу турадаҥ ала 95-чи турага јетире, Дубовая роща оромдо 1-кы турадаҥ ала Абаканская оромдогы ӧрӧ чыгар јолго јетире, Чорос-Гуркинниҥ оромында 45-чи турадаҥ ала 20 «а» таҥмалу турага јетире, Поселковый оромдо 1-кы турадаҥ ала Коммунистический проспектле биригер тушка јетире, Коммунистический проспекттеҥ ала кӧлӱктер јӱрер кӱрге јетире (Коммунистический проспектте 182-чи тураныҥ јанында).

Каланыҥ јаҥдары јолдордо ойдыктарды, оролорды јоголторын јаантайын аҥылу ајаруда тудат.

Башталып калган 2019 јылда бу иштер улалар. Онойып, Горно-Алтайск «Безопасные и качественные автомобильные дороги» деген эл ӱлекердиҥ «Дорожная сеть» ле «Общесистемные меры развития дорожного хозяйства» деген тергеелик ӱлекерлериниҥ туружаачызы болор. Бу ӱлекерлер 2019-2024 јылдарда иштеер. Ол аайынча пландалганыла узуны 25 километрдеҥ кӧп транзитный јолдор јазалар ла орныктырылар. Јазашту иштер каланыҥ 14 јолында ӧдӧр.

Бӱгӱнги кӱнде Горно-Алтайсктыҥ администрациязы ла АР-дыҥ тергеелик ӧзӱм аайынча министерствозы келер иштердиҥ бӱдӱмин ле кемин чокымдай темдектейт. Онойып, 2019 јылда Горно-Алтайск калада алдында берилген оромдорды јазаар ла орныктырар:

Промышленный ором (29-чы турадаҥ ала Коммунистический проспектке јетире);

Строительдердиҥ оромы (4-чи турадаҥ ала автобустар эбирер јерге јетире);

Пушкаревтыҥ оромы (бажынаҥ ала учына јетире);

Октябрьский ором (Чаптыновтыҥ оромыла бириккенинеҥ ала Полежаевтиҥ оромын кечкенине јетире);

Чаптыновтыҥ оромы (бастыра бойы);

Улагашевтиҥ оромы (Чаптыновтыҥ оромыла бириккенинеҥ ала Улагашевтиҥ оромында 13 таҥмалу турага јетире);

Ленинниҥ оромы (Кучияктыҥ оромына бириккенинеҥ ала Коммунистический проспектке бириккенине јетире);

Б. Головинниҥ оромы (бастыра бойы);

Коммунистический проспект (Коммунистический проспектте 35 таҥмалу тураныҥ јанында Коммунистический проспект ле Чорос-Гуркинниҥ оромыныҥ ортозында ӧдӧр јер);

Проточный ором (Коммунистический проспектке бириккенинеҥ ала Чорос-Гуркинниҥ оромын кечкенине јетире);

Э. Палкинниҥ оромы (Коммунистический проспектти кечкенинеҥ ала Социалистический оромго бириккенине јетире);

Чорос-Гуркинниҥ оромы (Проточный оромды кечкенинеҥ ала Чаптыновтыҥ оромын кечкенине јетире);

Советский ором (Фрунзениҥ оромын кечкенинеҥ ала Маяковскийдиҥ оромына бириккенине јетире);

Маяковскийдиҥ оромы (бажынаҥ ала учына јетире).

Каланыҥ администрациязыныҥ баштапкы ордынчызы В. Кичинековтыҥ айтканыла, ӧткӧн кышкы ӧйдӧ каланыҥ јолдорын ла муниципал јерлерин арчыырында јалдалган 5 тӧзӧлмӧ иштеген болзо, бӱгӱнги кышкы ол иштерди 3 ле тӧзӧлмӧ бӱдӱрет.

44-ФЗ таҥмалу јасак аайынча, керектӱ техника бары-јогы јолдордо иштеер тӧзӧлмӧлӧрдиҥ талдашту конкурсында туружарында камааны јок.

Иштер бӱдӱрерге јакылта берип јаткандар јылдыҥ ла, кышкы ӧй јууктап келзе, подрядчиктердиҥ беленин ајаруда тудадылар (техниканыҥ тоозын, кумактыҥ, тустыҥ кемин).

Јолдорды арчыырыныҥ ээжилериле, эҥ ле озо кӧп тузаланылып турган, автобустардыҥ јолдоры арчылар учурлу. Јӧптӧжӱниҥ некелтелериле болзо, тӧс учурлу эмес јолдордыҥ арчылатан ӧйи — кар јааганынаҥ ала эки кӱнниҥ туркунына.

Јолдорды кардаҥ арутаары каланыҥ башкартузыныҥ келиштире бӧлӱктериниҥ јаантайынгы ајарузында болот. Јолдор ӧйинде арчылбаза эмезе иштердиҥ чыҥдыйы јабыс, иш чала-была болзо, административный практиканыҥ бӧлӱги, коммунальный ээлемниҥ ишчилери ле каланыҥ мэриниҥ баштапкы ордынчызы ол керегинде акттар тургузып, подрядчиктерди каруузына тургузадылар.

Ӧткӧн јаҥар айдыҥ туркунына «Майминское ДРСУ» 300 муҥ салковойго кезедӱ штраф алган (јаҥар ай учун јӧптӧжӱниҥ баазы 2800 муҥ салковой акча).

Јууктарда Текшироссиялык албатылык фронттыҥ ишчилери (ОНФ) бастырароссиялык «Снежный фронт» деген акция-ӱлекер аайынча тӧс каланыҥ јолдорын, тротуарларын ла јондык учурлу јерлерди кардаҥ арчыганын шиҥдедилер.

ОНФ-тыҥ темдектегениле, тӧс оромдордо айалга кирезинде болзо, тууразында оромдордо айалга чала эмеш башка. Темдектезе, кезик јерлерде такталып калган кар, кӱн јылыырда, чейилип, ондогы јолдорло маҥтадарга, базарга кӱчке келижет.

Бу иштиҥ турулталарыла эдилген јӧп-шӱӱлтелерин ОНФ Горно-Алтайск каланыҥ администрациязына јетирер.

Олор ӧмӧ-јӧмӧ иштеер амадулу. «Снежный фронт» ӱлекер јастыҥ бажына јетире улалар.

Э. КУДАЧИНА