Алтайдын Чолмоны

Ӱредӱниҥ устарыныҥ кӧрӱ-маргаандары

26.02.2019

Кочкор айдыҥ 18-22 кӱндеринде «Алтай Республикада ӱредӱниҥ устарыныҥ неделези-2019» ӧткӧн. Быјыл неделениҥ туркунына профессионал кӧрӱ-маргаандардыҥ сегис ууламјызында текши тоозыла 85 педагог турушты. Олордыҥ кӧбизи ӱредӱликтиҥ аймак кеминде кӧрӱ-маргаандарында јеҥӱчил болуп чыккан эҥ артык ишчилери.

Кӧдӱриҥилӱ ачылта

«Алтай Республикада ӱредӱниҥ устарыныҥ неделези-2019» эл театрда кочкор айдыҥ 18-чи кӱнинде кӧдӱриҥилӱ ачылтала башталган. Конкурстардыҥ ончо туружаачылары театрдыҥ сценазына чыккандар. Туружаачылардыҥ парады аймактардыҥ делегациялары аайынча болды. Онойып, Кош-Агаш аймактаҥ ла Оҥдой јеринеҥ башка-башка конкурстарга јети туружаачынаҥ, Майма, Улаган, Кӧксуу-Оозы аймактардаҥ ла Горно-Алтайск каладаҥ алты туружаачынаҥ, Турачак, Кан-Оозы, Чамал, Шабалин ла Чой аймактардаҥ беш кижинеҥ келген. Кажы ла делегацияны аймактыҥ башкартузынаҥ кӧстӧлгӧн улус баштап чыкты. Республикан ӱредӱ учреждениелердиҥ кӧп тоолу ӱредӱчилерин ле таскадаачыларын ӱредӱ ле билим аайынча министрдиҥ баштапкы ордынчызы Ольга Болтошева баштады.

Конкурстардыҥ туружаачыларын республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри Алексей Бондаренко уткыган. Ол быјыл кӧрӱ-маргаандарга солынталар кийдирилгенин темдектеп,  педагогторго бир канча јӧп-сӱме айдып берген.

Ӱредӱликте эрчимдӱ ижи учун Россия Федерацияныҥ ӱредӱлигиниҥ министерствозыныҥ  акча-сыйлу дип-ломдорыла  биологияныҥ  ӱредӱчизи  Елена  Фабричная,  алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Анжела Чендекова, математиканыҥ ӱредӱчизи Римма Шодоева кайралдаткан. Министр Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ акча-сыйлу дипломдорыла баштамы класстардыҥ ӱредӱчилерин Чечеш Иркитованы ла Ирина Тюнинаны, орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Елена Шаучуленени  кайралдаган.

Эл Курултайдыҥ ӱредӱ, культура, спорт, јашӧскӱримниҥ политиказы ла јондык колбулар аайынча комитединиҥ председатели Вячеслав Уханов парламенттиҥ, комитеттиҥ адынаҥ туружаачыларды конкурстардыҥ башталганыла уткыган. Ол «Алтай Республикада ӱредӱниҥ устарыныҥ неделезин» ӧткӱрип турган улуска быйанын айтты. Парламентарий конкурстардыҥ аттарына ајарып, ондо јаан учур салынганын темдектеди.

Конкурсанттарга баштану сӧзиле былтыр ӧткӱрилген «Ӱредӱликтиҥ озочылы» деп кӧрӱ-маргаанныҥ јеҥӱчили Наталья Булычева баштанып,  мындый конкурста турушканы јеҥил эмес, је ол ок ӧйдӧ сӱрекей јаан ченемел болуп турганы керегинде айткан.

Кӧдӱриҥилӱ ачылтада јуулган улусты Оҥдой аймактыҥ «Урсул» ӧмӧлиги, Горно-Алтайсктыҥ 2-чи таҥмалу кӱӱлик школыныҥ «Мармелад» ансамбли, «Созвездие» ансамбль, «Грация» деп спортшколдыҥ бӧлӱги, Тимур Кыдыков, Виктория Островная ла Ольга Гальянова јараш бије-ойындарыла, кожоҥдорыла сӱӱндирген.

«Алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи» деп конкурс Кош-Агаш аймактыҥ Белтир јуртындагы орто ӱредӱлӱ школдо ӧткӱрилген.

Неделениҥ кӱндеринде

Профессионал конкурстар каланыҥ башка-башка ӱредӱ учреждениелеринде ӧткӧн.

«Јылдыҥ таскадаачызы» деп конкурс Горно-Алтайскта балдардыҥ 2-чи ле 7-чи таҥмалу садиктеринде ӧткӱрилди. Быјыл бу конкурста 10 таскадаачы бойыныҥ ченемелиле ӱлежип, ижинде эҥ артык педагогикалык эп-аргаларды тузаланарын кӧргӱскен. Олор эссе, доклад-презентация эдип, мастер-класстар кӧргӱзип, балдарга ӱредӱ ӧткӱргендер.

«Јылдыҥ ӱредӱчизи» конкурс Горно-Алтайсктыҥ 7-чи таҥмалу орто ӱредӱлӱ школында ла В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназияда ӧтти. Мында республиканыҥ школдорынаҥ келген 11 ӱредӱчи профессионал узын кӧргӱскен. Олор конкурстыҥ заочный ла ӱч бӧлӱктеҥ турган очный турларында турушкан. Заочный турда интернет-ресурс ла «Мен — ӱредӱчи» деп эссе кӧрӱлген болзо, очный турда методикалык семинар, ачык урок, мастер-класс, классный час, ӱредӱ ӱлекер, министрле эрмек-куучын ӧткӧн.

«Кижини таскадары» деп конкурстыҥ ончо бӧлӱктери каланыҥ 4-чи таҥмалу кадет школында ӧткӱрилген. Сӱрекей јилбилӱ конкурста 16 педагог турушкан. Айдарда, бу эҥ кӧп туружаачылу маргаан болгон. Заочный бӧлӱкте камыстыҥ турчылары педагогтордыҥ ижин портфолио ло «Таскадарыныҥ јажыттары» деп видеоролик ажыра баалаган. Очный турда конкурстыҥ программазы аайынча улуска куучындаары, биатлон, таскамалду ӱредӱ, эне-адаларга јуун ӧткӱрер мастер-класстар ӧткӱрилген.

«Јӱрегимди балдарга бередим» деп конкурс балдарга ӱзеери ӱредӱ берер республикан тӧс јерде болгон. Мында 12 педагог турушкан. Олор бойыныҥ профессионал узын презентация, педагогикалык ӱлекер тургузарында, јаҥы иш бӱдӱрер ӱредӱ ӧткӱрер, эссе бичиир ле кӱрее куучында туружар ченелтелерде кӧргӱскен.

Г. К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернатта, балдардыҥ 11-чи таҥмалу садында ла кулагы укпас балдардыҥ школ-интернадында ӧткӧн «Удура алтам» деп конкурста 10 кижи турушкан. Олор бойыныҥ ижи-тожы керегинде куучындап, ижиниҥ турулталарын баалаган, ченемелин кӧргӱскен ле ачык урок берген. Онойдо ок психологический тренинг ӧткӱрилди.

Онойдо ок јыл бажында ӧткӱрилетен «Јылдыҥ преподаватели» деп конкурс орто профессионал ӱредӱ берер организациялардыҥ 7 ӱредӱчизи ортодо таныштыру, урок, класста эмес иш, ӱлекер, мастер-класс, кӱрее-куучын деп ченелтелер аайынча болды. Бу конкурс Горно-Алтайсктыҥ педагогический колледжинде ле ГАГУ-ныҥ аграрный колледжинде ӧткӧн.

Профессионал кӧрӱ-маргаандарга быјыл «Педагогический дебют» деп јаҥы ууламјы кожулып, јиит ӱредӱчилер ортодо ӧткӱрилди. Конкурс Алтай Республиканыҥ ӱредӱчилериниҥ ӱредӱзин бийиктедер ле такып ӱредӱ берер институдында,  7-чи таҥмалу школдо ло республикан гимназияда болгон. Маргаан баштапкы катап ӧткӱрилген де болзо, ондо 11 јиит педагог маргышты. Олорго конкурс јаҥыс та тартыжу эмес, је онойдо ок ӱредӱ болгон. Конкурстыҥ кӱндеринде јиит ӱредӱчилерге семинарлар ӧткӱрилген. Олор «Јылдыҥ ӱредӱчизи» деп конкурста турушкан ченемелдӱ ӱредӱчилердиҥ урокторында, мастер-класстарында болуп, бойлорыныҥ ижине кӧпти алган. Јиит ӱредӱчилер јӱзӱн-јӱӱр педагогический айалгаларды шӱӱшкен ле ӱлекерлер тургузып кӧргӱскилеген.

Кӧрӱ-маргаандарды башкарып ӧткӱрген каруулу улус – Яна Мандина, Наталья Гаврилова, Роза Жакишева, Раиса Баркышева, Олеся Иркитова, Надежда Яшева, Александра Путинцева ла Аурэлия Акчинова. Олор конкурстыҥ ӧдӧр аайын ла айалгазын туружаачыларга јарамыкту болзын деп, ончо јанынаҥ јеткилдеген.

Ӱредӱниҥ устарыныҥ Неделезиниҥ кӧрӱ-маргаандарында профессионал камыс эрчимдӱ иштеген. Кажы ла конкурстыҥ камызыныҥ турчыларына ла председательдерине аҥылу специалисттер кычырылган. Камыстардыҥ ижин Н. В. Волкова, Е. Д. Чандыева, Г. В. Маташева, И. И. Елфимова, В. А. Чистякова, Е. Г. Санталова,  О. К. Сазонова, Н. Н. Кащеева башкарган. Олор туружаачылардыҥ ижи-тожын ончо јанынаҥ баалап кӧргӧн.

Кӧрӱ-маргаандардыҥ јеҥӱчилдери

Неделениҥ туркунына кӧрӱ-маргаандардыҥ ченелтелерин ӧдӧргӧ туружаачылардыҥ ас эмес кӱчи берилген. Олор ончо ченемелин тузаланып, педагоги-калык узыла ӱлешкен. Кочкор айдыҥ 22-чи кӱнинде Неделениҥ кӧрӱ-маргаандарыныҥ јеҥӱчилдери ле призерлоры јарталып, кӧдӱриҥилӱ јабылтада Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ дипломдорыла, акча-сыйлу сертификаттарла, Кӱндӱлӱ грамоталарла кайралдатты. Финалисттерди ӱредӱ ле билим аайынча министр Алексей Бондаренко, оныҥ баштапкы ордынчызы Ольга Болтошева уткып, сыйларын табыштырган.

«Јылдыҥ таскадаачызы»: 1-кы јер – Марина Чичканова (Паспаул), 2-чи јер — Алина Абраимова (Кырлык), 3-чи јер — Нина Музыкова (Кӧксуу-Оозы). Лауреаттыҥ дипломдорыла Татьяна Мосиевская (Гор-но-Алтайск) ла Анна Бурлакова (Майма) кайралдаткан.

«Јылдыҥ ӱредӱчизи»: 1-кы јер — Валентина Курусканова (РКЛ), 2-чи јер — Людмила Сивцева (Ӱстиги-Бийка), 3-чи јер — Никита Васин (Горно-Алтайск). Лауреаттыҥ дипломдоры Елизавета Махановага (Кӧксуу-Оозы) ла Алина Санаевага (Майма)  табышты-рылды.

«Алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи»: 1-кы јер — Эльвира Тужалова (Шыргайты), 2-чи јер — Алевтина Мантокова (Сугаш), 3-чи јер — Эмилия Кыдрашева (Кан-Оозы). Лауреаттыҥ димпломдорыла Вера Кармакова (Г. К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернат) ла Алтынай Савина (Телеҥит-Сортогой) кайралдатты.

«Кижини таскадары»: 1-кы јер — Аржан Анышев (педагогический колледж), 2-чи јер — Наталья Текешева (Г. К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернат), 3-чи јер — Оксана Тадырова (Белтир).

«Јӱрегимди балдарга бередим»: 1-кы јер — Юлия Ерохина-Русьянова (Горно-Алтайск), 2-чи јер — Анастасия Малкова (РЦДО), 3-чи јер — Надежда Бушаева (Турачак). Лауреаттыҥ димпломдорыла Оксана Медведева (ӧскӱс арткан балдардыҥ школ-интернады) ла Татьяна Какашева (Иня) кайралдатты.

«Удура алтам»: 1-кы јер — Радмила Трапеева (коррекционный школ-интернат), 2-чи јер — Наталья Петрук (Кызыл-Ӧзӧк), 3-чи јер – Алена Бочкарева (кулагы укпас балдардыҥ школ-интернады).

«Јылдыҥ преподаватели»: 1-кы јер — Анастасия Тукужукова (Кӧксуу-Оозы), 2-чи јер — Нина Серяцкая (политехнический колледж), 3-чи јер – Надежда Мурзалиева (педагогический колледж).

«Педагогический дебют»: 1-кы јер — Динара Егорова (Горно-Алтайск), 2-чи јер — Нургуль Самашева (Кош-Агаш), 3-чи јер – Елена Сырых (Кара-Кӧпши).

Алтай Республикада Ӱредӱчилердиҥ профсоюзыныҥ комитединиҥ адынаҥ оныҥ председатели Юрий Тишков педагогторды Неделениҥ једимдӱ тӱгенгениле уткып, кӧрӱ-маргаандарды ӧткӱрген улуска быйанын айткан. Ол профсоюзтыҥ финалга чыккан, призерлор ло јеҥӱчил болгон турчыларына акча-сыйлу сертификаттар табыштырды.

Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ јаан быйаны кӧрӱ-маргаандар ӧткӧн ӱредӱ учреждениелердиҥ башкараачыларына, камыстыҥ турчыларына ла каруулу улуска айдылган.

«Алтай Республикада ӱредӱниҥ устарыныҥ неделези-2019» тӱгенгениле педагогторды балдардыҥ «Фиеста», «Аргымак», «Радуница», «Тандем» ле оноҥ до ӧскӧ ӧмӧликтери уткыды.

Профессионал кӧрӱ-маргаанда турушканы  — ол кажы ла педагогтыҥ аҥылу јеҥӱзи. Олор профессионал узыла ӱлежип, ӱредӱликке бойыныҥ тузалу ӱлӱзин кийдирип салган. Ончо педагогторды јеҥӱле уткып, ижи-тожы јозокту болзын, мынаҥ да ары бийик једимдерге јетсин деп кӱӱнзейдис.

С. АБЫСОВА