Алтайдын Чолмоны

«Команда РАзвития» турчыларын кычырат

21.05.2019

Тергеениҥ башчызыныҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохордин башкараачы иштерде иштеер улусты талдаары јанынаҥ конкурс ӧткӱрери керегинде јакаан чыгарган. Бу конкурстыҥ турулталарыла талдалган специалисттер кадрлардыҥ «Команда развития Республики Алтай» эмезе кыскарта «Команда РАзвития» деп адалган резервине кийдирилер.

Тергееде башкарту иштерде иштеер улусты талдаарын РАНХиГС-тыҥ (Российская академия народного хозяйства и государственной службы при Президенте России)  специалисттери башкарып ӧткӱрер.

Конкурста туружарыныҥ некелтелериле, ондо Россия Федерацияныҥ јажы 25-теҥ ала 55 јашка јетире граждандары туружар аргалу. Олор бийик ӱредӱлӱ (государстволык бӱдӱмдӱ диплом керелеген), јаргылатпаган, 25-35 јаштулар специальнозы, белетелген ууламјызы аайынча 3 јыл эмезе башкараачы иште 1 јыл стажту, 35-55 јашту туружаачылар — башкараачы иште 3 јылдаҥ иштеген болор учурлу. Башкараачы иш деп,  башкараачы позицияда ченемел эмезе улус, ӱлекерлик командалар, подрядчиктер ле о. ӧ.  башкарту иш јанынаҥ ченемел адалат.

Бастырароссиялык «Лидеры России» конкурстыҥ јеҥӱчилдери, финалисттери ле јарымфиналисттери бу конкурстыҥ экинчи бӧлӱгинеҥ ала туружар аргалу.

Быјыл ӧткӧн «Лидеры России» конкурста тергеебистеҥ турушкан Айдар Мызин республикан  конкурстыҥ тӧзӧӧчи комитединиҥ турчызы болот. Оныҥ айтканыла, республикада ӧдӧтӧн бу конкурстыҥ аайы, методиказы «Лидеры России» конкурстыйына тӱҥей. Оны тыш оператор (РАНХиГС) башкарары, башка тергеелердеҥ эксперттер кычырылары анчада ла јакшы. Нениҥ учун дезе, олордыҥ шӱӱлтелери недеҥ де, кемнеҥ де камааны јок, объективный болор. Онойдо ок ченелте-тестирование бастыра јанынаҥ автоматизированный, бир де кижи, программист ого кирижер аргазы јок ло конкурсанттыҥ ижин баалаган база бир бӧлӱк темдекти бу ла конкурста кожо маргышкан улус тургузары туружаачылардыҥ аргаларын чын баалаарында ла илелееринде јарамыкту болор.

А. Мызин: «Мындый конкурс јарлалганы сӱреен јакшы. Ол республикада кадрлар талдаарын бийик кемине чыгарып, эҥ ле эрчимдӱ, једимдӱ иштегедий улуска јол берер. Бу конкурстыҥ амаду-некелтези јӱрӱмде бӱдерине, јакшы турулталарлу конкурсанттар иш јанынаҥ бийиктеп, тергеениҥ ӧзӱмине тузазын јетирерине иженедим. Туружар кӱӱнин кӧп јерлештерис угузар деп бодойдым. Кажы ла кижиге бу конкурс бойыныҥ билгирлерин, аргаларын ченеп, билип аларга, ченемелин байыдарга јарамыкту болорында алаҥзыбайдым».

Тӧзӧӧчи комитеттиҥ база бир турчызы РАНХиГС-тыҥ «Высшая школа государственного управления» институдыныҥ башкараачы кадрлар ӧскӱрери аайынча факультединиҥ деканы Илья Шебураков туружар кӱӱндӱ улуска нени эдери керегинде элбеде куучындады. Интернетте окылу сайтта конкурс керегинде ссылкага базып, электрон регистрация ӧдӧр керек. Кийнинде заочный бӧлӱктиҥ тоолу ченелтези болор: анкета, бойы керегинде видеотаныштыру, тестирование. Бу баштапкы бӧлӱкте артыктаган 50 кире кижи экинчи бӧлӱкке аткарылар. Ондо туружаачыларды, олордыҥ алкы бойыныҥ, профессионал аргаларын тереҥжиде ширтеген ченемел-тестирование ӧдӧр. «Тергеелик кеминде мындый конкурстар ӧткӱрген ченемелис јаан. Кезик тергеелерде конкурстыҥ турулталарына тайанып, туружаачылардыҥ тоозынаҥ министрлер де кӧстӧлгӧн учуралдар бар. Темдектезе, Бурятияда, Нижегородский областьта. Айдарда, конкурстыҥ турулталары аайынча республиканыҥ башчызыныҥ таҥынаҥ кадровый резервине, министерстволорго келиштире улус кӧстӧп айдып берер аргалу болорыс. Онойдо ок бу муниципалитеттер кеминде иштеп тургандарга бойын кӧргӱзер, иш јанынаҥ ӧрӧ ӧзӱп, тергеелик јаҥда иштеер эмезе јербойында једимдӱ иштеер јакшынак арга» — деп, И. Шебураков темдектеди. Конкурстыҥ ӧдӧтӧн аайын, ээжилерин «Высшая школа государственного управления» институттыҥ специалисттери белетеген. Олор 2014 јылдаҥ ала једимдӱ тузаланылат. Мындый ок конкурстарды кӧп тоолу губернаторлор ӧткӧн деп айдар керек.

Конкурс керегинде текши јетирӱлер Алтай Республиканыҥ окылу www.altai-republic.ru сайтында чыгып турар. Туружар кӱӱндӱ улус конкурс јарлалган кийнинде 33 кӱнниҥ туркунына оныҥ аҥылу HR-порталында регистрация ӧдӱп, баштапкы заочный бӧлӱкке керектӱ некелтелерди бӱдӱрер учурлу.

Бу конкурстыҥ тӧзӧӧчи комитединиҥ турчызы, В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназияныҥ директоры Людмила Манатованыҥ айтканыла, мындый конкурстарда турушканы кажы ла кижиге јарамыкту болор. Ол бойы да јаантайын директорлордыҥ башка-башка конкурстарында туружып, кажызынаҥ ла тузалу билгирлер, ченемел алып турганын темдектеди: «Бистиҥ тергееде мындый ачык конкурс башталганы ол  ӧйдиҥ некелтези деп бодойдым. Республиканыҥ ӧзӱмине ичкери алтамдарды эдер ӧй келген. Государство ого јарамыкту госслужбаныҥ академиязын тӧзӧп, башкараачы кадрлар белетейт. Бис, тургуза ӧйдӧ башкараачы иште иштеп тургандар, база олордыҥ ӱредӱзин алып, белетенедис. Темдектезе, меге Новосибирск, Москва калаларда стажировка ӧдӱп, башка тергеелердиҥ эрчимдӱ башкараачыларыла иштеер јакшынак арга берилген болгон. Ондо профессионал ӧмӧлик тӧзӧлӧт, ӧмӧ-јӧмӧ јилбилӱ ӱлекерлер аайынча иштер бӱдӱргенис. Оныҥ турулталарыла, эки кижи (ол тоодо Людмила Комоноковна — ред.) гран ары јаар стажировкага аткарылган болгон.

Мындый аргаларды тузаланар керек. Олор јарамыкту профессионал колбулар, таныжулар берет, јилбилӱ куучындар ла ӱредӱ ажыра ченемел јаанайт. Кийнинде билгирлеримди иште тузаланадым, балдарла, ада-энелерле ӱлежедим.

Бӱгӱнги кӱнде балдар кандый ла ууламјылу ӱредӱге барат, ада-энелер јаантайын олорды јӧмӧп, болужып јат. Је балдардыҥ иженгени, сакыганы кӧп учуралдарда јӱрӱмде бӱтпей калат. Гимназияны божоткон ӱренчиктерисле бис колбу тудадыс, олордыҥ салымын, ижи-тожын кӧрӱп јӱредис.

Ӱредӱзин божодып, јанып келгендердиҥ кӧбизи иш јок артып калат эмезе башка ууламјы аайынча иштей берет (билимдердиҥ кандидаттары секретарьлар да болуп иштеген учуралдар бар). Кезиктерине алган профессионал ӱредӱзи аайынча иштеерге, башка калалар, тергеелер јаар барарга келижет.

Профессионал ла алкы бойыныҥ аргалары кеен ле бийик јииттериске бу конкурс тӧрӧл јеринде ӧрӧ ӧзӧр јакшынак айалгалар тӧзӧӧрине бӱдедим. Тергеебистиҥ школдорын ӱренип божоткон балдарыс, бийик ӱредӱ алып,кичӱ Тӧрӧлинде керектӱ болор деп иженедим».

Артур Сабин, республикан Јондык палатаныҥ ӱредӱ, культура, элбек јетирӱлер эдер эп-аргалар ла  экология аайынча камызыныҥ башкараачызы: «Мениҥ шӱӱлтемле болзо, ӧткӱрилип јаткан конкурста бир де јаман јок. Керек дезе, оны јӧмӧп тӧ јадым. Је мында меҥдебес керек.

Бир канча сурактар бар. Эҥ баштапкызында, конкурс текши ороон ичинде ӧткӱрилип јатканы бир эмеш санандырат. Темдектезе, туку Томск эмезе Новгород каланыҥ санаа-сагышту кижизи конкурсты ӧдӱп, бисте башкараачы болуп иштезе, бойыстыҥ, јербойыныҥ јииттери канайдар, кайда иштеер керек? Мындый конкурсты јӱк ле бистиҥ тергее ичинде ӧткӱрер керек деп сананып јадым. Айса болзо, ээжи-некелтелерге кубулталар эдер ӧй бар,  јазаптыра шӱӱр керек.

Камыстыҥ ишчилери республиканыҥ јоныныҥ бу конкурс аайынча санаа-шӱӱлтелерин угуп, 460 кижиге баштанган. Олордыҥ 455-зи «нениҥ учун конкурс тергеелик эмес?» деген суракла јилбиркейт. Анчада ла республиканыҥ јииттери сурагылайт».

Сергей Тимошенский, таҥынаҥ аргачы: «Бу конкурс керегинде јуукта ла уктым. Ол улуска, чындап та, јакшынак «социальный лифт» болор деп бодойдым. Јамылу тӧрӧӧн-тууганныҥ болужыла эмес, тегин де кижи бойыныҥ санаазын, профессионал аргаларын кӧргӱзип, ишмекчи јолында ӧзӱп, тергеебистиҥ ӧзӱмине тузалу иштеер аргалу болор.

Мен конкурсла јилбиркеп, анда туружып, бойымды ченеп кӧрӧр кӱӱндӱ. Беш јыл туризм аайынча аргачылыкта иштейдим. Башка-башка ӱлекерлеримди јӱрӱмде бӱдӱргем. Бу ӧйгӧ јетире јууп алган ченемелимди, билгиримди јаҥы ууламјыда тузаланып кӧрӧр деп шӱӱлтеге келдим».

                                                Е. КУДАЧИНА