Алтайдын Чолмоны

ЖКХ-ныҥ јеткилдештериниҥ баалары канай тӧзӧлӧт?

03.12.2019

Кыштыҥ соокторы келгениле колбой ЖКХ-ныҥ јеткилдештери учун акча тӧлӧйтӧн квитанцияларда бичилген тоолордыҥ кеми база билдирлӱ кӧптӧй берет.

Электроэнергияныҥ, јылу энергияныҥ, сууныҥ, суу берериниҥ, кату коммунальный таштанчыларла иштеериниҥ тарифтери канай чоттолып турганын шиҥдей кӧрӱп ийели. Бис бойыстыҥ акчабысты не учун тӧлӧп турганыстыҥ, нениҥ учун биске одоштой тергеелерде тӧлӧп турган тӧлӧмирлердиҥ кеми, бистийине кӧрӧ, кӧп саба учуралдарда чик јок јабыс болуп турганыныҥ аайы-бажына чыгып ийели.

Тарифтердиҥ (баалардыҥ) сурактарын аайлаштырары ла шиҥжӱде тудары Алтай Республиканыҥ тарифтер аайынча комитедине молјолгон (Горно-Алтайск кала, Коммунистический проспект, 182, тӧртинчи этаж, келтейинеҥ кирер, 404-чи кабинет, телефоны/факсы: (38822) 6-11-53, 6-42-80, окылу сайты: http://komitet-tarifov.ru/).

Коммунальный јеткилдештердиҥ тарифтерин чоттоор тушта бу комитет федерал јасакберимле, ээжилерле, методикалык јакылталарла башкарынат.

Комитет методикалык јакылталарла башкарынып, тарифтерди регулируемый деген организацияныҥ (ресурсоснабжающий организация) керектӱ текши јуунты акчазына келиштирте чоттойт. Андый келиштирте чоттомол кажы ла бӧлӱк аайынча таҥынаҥ болот. Чокымдап айтса, канча да кире ӧйдиҥ туркунына чыгарылатан продукцияныҥ (эдилетен јеткилдештердиҥ) кеминиҥ баазы чокымдалып јат. Керектӱ валовый кирелте-выручка организацияныҥ ижин тӧзӧӧриле колбулу чоттомол тӧзӧлгӧлӱ чыгымдардаҥ тӧзӧлӧт. Мынайып јуулган акча-кирелте текши иштиҥ бӧлӱктерине келиштирте ууландырылат (ишјалдыҥ фонды, социальный тӧлӧмирлер, сырье, материалдар, капитальный ла ээчиде ремонттыҥ чыгымдары, административный чыгымдар ла о. ӧ.).

Эдип чыгарган продукцияныҥ (јеткилдештердиҥ) бойына турар баазы кандый болорына кӧп тоолу айалгалар камаанын јетирет, ол тоодо технико-экономикалык айалгалар: тузаланып турган оборудованиениҥ арга-кӱчи, тузаланаачылардыҥ тоозы ла не-немелерди канай тузаланып турганыныҥ аайы, сетевой комплекстиҥ структуразы ла узуны. Анайда ок баалардыҥ кемине транспортный структуралардыҥ аайы (темир јол бары-јогы), ар-бӱткенниҥ ле ай-кӱнниҥ айалгалары (кырларлу ба эмезе кырлар јок јерлер), ишјалды тӧлӧӧриниҥ аайы («тӱндӱк» коэффициенттер) база камаанын јетирип јат. Јеткилдештиҥ баазы кандый болоры энергетический ресурстардыҥ чыгымдарынаҥ, тӧс средстволордыҥ бааларынаҥ, ишјалдыҥ чыгымдарыныҥ кеминеҥ база камаанду.

Текши айалгалары чала тӱҥдеш те кеминде болзо, Алтай Республикада таҥынаҥ районный коэффициенттер тузаланылып турган учун, бистиҥ тергееде ишјалга ууландырылып турган чыгымдардыҥ кеми, Алтай крайдагызына кӧрӧ, 121,7 процентке кӧп, Новосибирский областька кӧрӧ — 116,7 процентке (районный коэффициенттер: Алтай Республика — 1,40, Алтай край — 1,15, Новосибирский область — 1,20).

Алтай Республиканыҥ јылуэнергетиказыныҥ туку азыйдаҥ бери тӧзӧлип калган структуразы, ӧскӧ тергеелердезине кӧрӧ, база аҥыланат. Бистиҥ тергеедеги котельныйлардыҥ кӧбизиниҥ ийде-кӱчи кирелӱ, ишјалды тӧлӧӧрине ууландырылып турган акчаныҥ кеми одоштой тергеелерде болгонынаҥ кӧп болот. Нениҥ учун дезе бӱгӱнги јасакберимле болзо, котельныйдыҥ ишчизи неделе туркунына 40 частаҥ кӧп ӧйдиҥ туркунына иштебес учурлу ла штатный расписаниеде сменалап иштеер 4 кижинеҥ ас болбос керек.

Алтай крайдыҥ ла Новосибирский областьтыҥ јерлеринде кӧп албаты ныкта јадып турган учун, анда ийде-кӱчи јаан котельныйлар тузаланылат. Бу ок ӧйдӧ ишјал тӧлӧӧрине јербойында ууландырылып турган акчаныҥ кеми, валовый кирелте-выручканыҥ текши кемине келиштирте кӧрзӧ, продукцияныҥ (јеткилдештердиҥ) бойына турар баазыныҥ чыгымдарыныҥ арткан статьяларыныҥ акчазыныҥ кеминеҥ тыҥ ла аҥыланбайт.

2018 јылда Алтай Республиканыҥ јеринде энергетический ресурстардыҥ баазы, Алтай крайда болгонына кӧрӧ, 20-30 процентке бийик болгон, Новосибирский областьтагызына кӧрӧ — 15-50 процентке.

Алтай Республиканыҥ јеринде граждандар тӧлӧп турган тӧлӧмирлердиҥ кеми бийиктеерин кирелендирерге, тузаланаачылардыҥ-улустыҥ кезик бӧлӱктерине јеҥилтелерлӱ тарифтер јӧптӧӧри тузаланылат. Бу учуралда Россия Федерацияда коммунальный јеткилдештер учун граждандар тӧлӧйтӧн тӧлӧмирлердиҥ кемин кубултар индекстер тӧзӧӧриниҥ тӧзӧлгӧлӧри тузаланылат. Бу тӧзӧлгӧлӧр Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ 2014 јылдыҥ кандык айыныҥ 30-чы кӱнинде чыгарган 400-чи таҥмалу јӧбиле јӧптӧлгӧн.

Эл-јонго электрический энергияныҥ тарифтериниҥ чоттомолы федерал јасакберимле аайлаштырылат ла бааларды тарифтер аайынча комитет Россияныҥ ФАС-ыныҥ јакарузы кеминде чыдуларла башкарынып јӧптӧйт.

Эл-јонго электроэнергияныҥ тарифтериниҥ структуразына кирет:

—электрический энергияны территориальный сетевой организациялардыҥ сетьтери ажыра берериниҥ тарифтери (электроэнергияныҥ станциядаҥ ала адакы тузаланаачыга јетире распределительный электрический сетьтер аайынча транспортировказына чыгымдар, анайда ок сетьтерди јазаарына ла ижин јеткилдеерине чыгымдар);

—электричествоныҥ (электростанциялардыҥ, гене-ратордоҥ иштеп алганынаҥ ала) оптовый баазы (индикативный) ;

—гарантирующий поставщиктиҥ сбытовой баа-надбавказы (счеттор тургузарына ла электричество учун акчаны јуурына чыгымдар);

—инфраструктурный јуунты-тӧлӧмирлер;

—кошкон баага калан.

Тарифтер јылдыҥ ла инфляцияныҥ кемине келиштирте индексацияныҥ эп-сӱмези ажыра такып кӧрӱлип јат.

Эл-јонго 2019 јылга тарифтердиҥ структуразы Алтай Республиканыҥ тарифтер аайынча комитединиҥ 2018 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 12-чи кӱнинде чыгарган 49/9 таҥмалу јакарузы аайынча јӧптӧлгӧн. Ол структурада јурт јерде јадып турган эл-јон ло ого тӱҥейлештирген тузаланаачылар, анайда ок калада јадып турган улус (стационарный электроплиткаларлу ла (эмезе) электројылыдар јазал-установкаларлу тураларда јаткан улус) канча киредеҥ тӧлӧӧри чокымдалган.

Тарифтердиҥ кеми канча кире болорына камаанын јетирип турган айалга-факторлордыҥ тоозы кӧп, баалар нормативно-правовой акттарга тӧзӧлгӧлӧнип јӧптӧлӧт — ээжилерге ле методикалык јакылталарга.

Слерде тарифтер јанынаҥ кандый бир сурактар бар болзо, мындый телефонло баштаныгар: 8(38822) 6-11-53.